فصل انتخابات در هند

در تنظیم روابط دوجانبه و بین‌المللی ایران از گذشته چند کشور جایگاه خاص و مهم داشته‌اند که در آن هند یا (هندوستان) شاخص است.
حکومت هند را بزرگترین دموکراسی جهان می‌نامند. از ۱۵ اوت ۱۹۴۷ - ۲۳ مرداد ۱۳۲۶ - استقلال هند (که در آن هنگام مجموعه پاکستان، بنگلادش و نپال را هم در برمی‌گرفت) و شاکله قدرت حکومتی از طریق انتخابات عمومی رقم زده شد و جنبش استقلال هند پس از کسب پیروزی و اعلام کشوری مستقل، اولین نخست‌وزیر خود، جواهر لعل نهرو را که در هند با صفت پاندیت (معلم) شهرت دارد، از طریق کنگره ملی، انتخاب کرد. در سال ۱۹۴۹ قانون اساسی هند به تصویب رسید و از ۲۶ ژانویه ۱۹۵۰ به اجرا در آمد. محوریت قانون اساسی هند بر حفظ استقلال از طریق جریان زنده و پویای آراء مردم شکل گرفته است، لذا انتخابات برای تعیین نمایندگان مردم در کنگره، مهمترین و بزرگ‌ترین پدیده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در این کشور دیده می‌شود. در قانون اساسی هند، به دولت‌های ایالتی اختیارات گسترده‌ای داده شده است، بطوریکه در شناخت قدرت سیاسی مفهوم خاص <فدرایتو> در این کشور وسیع و گسترده همواره مورد نظرپردازی مجامع علمی و سیاسی بوده است. همچنین در این قانون و نظام سیاسی آن، نخست‌وزیر بالاترین مقام اجرایی کشور است و در هرم قدرت صاحب بیشترین اختیارات و مسئولیت‌ است. رئیس جمهور مقامی تشریفاتی است که بطور معمول از میان شخصیت‌های شاخص و چهره‌های دارای محبوبیت گسترده در سراسر کشور انتخاب می‌گردد. انتخاب نخست‌وزیر نیز از مسیر انتخابات و آراء اکثریتی در کنگره یا از سوی حزب خاص و یا بصورت ائتلافی چند حزب دارای اکثریت قاطع انتخاب می‌شود. حزبی که اکثریت آرا را در انتخابات به دست آورد، نخست‌وزیر را تعیین می‌کند و با احزاب ائتلافی، هیات دولت را تشکیل می‌دهد. رئیس جمهور نیز از جمع‌بندی آراء نمایندگان مجالس مرکزی و ایالتی از میان کاندیداهای احزاب تعیین می‌گردد. کمیسیون انتخابات در هند یک نهاد مستقل ولی دولتی است که اختیار کامل در تشخیص شرایط برگزاری و نظارت کامل بر برگزاری انتخابات را دارد. حداقل سن قانونی رای دهندگان ۱۸ سال است و قوه قضائیه در این کشور اشراف و نظارت کامل بر چگونگی برگزاری انتخابات دارد.‌
هند دارای دو مجلس است با نام‌های لوک‌سابا (مجلس عوام) و راجیاسابا (مجلس سنا). نمایندگان راجیاسابا(سنا) ۲۵۰ نفرند که ۱۲ تن از آنها را رئیس جمهور برمی‌گزیند و بقیه را نمایندگان مجالس ایالتی انتخاب می‌کنند. ریاست مجلس بطور معمول با معاون رئیس جمهور است. لوک‌سابا (مجلس عوام) ۵۴۵ نماینده دارد، که ۵۳۰ نفر با رای مستقیم شهروندان و ۱۳ نفر از ۷ فرمانداری کل انتخاب و به مجلس عوام راه پیدا می‌کنند. ۲ نفر را نیز رئیس جمهور از میان بریتانیایی‌های هندی‌ تبار برمی‌گزیند. معرفی و رسمیت نخست‌وزیر از طریق حزب حاکم یا ائتلاف احزاب در مجلس عوام (لوک‌سابا) صورت می‌پذیرد.
اولین انتخابات سراسری در این کشور در سال ۱۹۵۲ میلادی برگزار شد و از آن زمان تا سال ۱۹۶۷ حزب کنگره پیوسته بیش از ۷۳ درصد کرسی‌های مجلس عوام (لوک‌سابا) را در اختیار داشت. اما پس از آن احزاب دیگر به ویژه حزب ناسیونالیست (بهاراتیا جاناتا) و احزاب‌‌‌ایالتی رشد چشمگیری پیدا کردند و رقیب سرسخت حزب کنگره شده‌اند.
بیش از ۷۰۰ حزب سیاسی در هند وجود دارد که به سه گروه ملی (کشوری)، منطقه‌ای (ایالتی) و محلی تقسیم می‌شوند. از میان این احزاب براساس سابقه و قدرت حزبی، حزب کنگره که بنیانگذار آن گاندی و نهرو بودند،‌ حزب بهاراتیا جاناتا (بی‌،جی،پی) که دارای گرایش‌های شدید نژادی و هندو است، و حزب کمونیست مارکسیست هند(‌‌cpi-m) از بزرگترین احزاب و فراگیر به شمار می‌روند.
□□□
● تنوع زبان و مذاهب در هند
در ادامه نوشته، قبل از آنکه درباره احزاب و جایگاه سیاسی آن مطالبی تقدیم گردد، چند جمله بصورت اطلاعات عمومی درباره هند ارائه می‌شود.
هند، دومین کشور پرجمعیت دنیا است که قریب به یک ششم جمعیت جهان را در خود جای داده است. تنوع نژادی، مذاهب، زبان و فرهنگ در این کشور با هیچ کشور دیگری قابل قیاس نیست. اما، همزیستی مسالمت‌آمیز هندی‌ها در گستره کشور خود نیز، علیرغم تفاوت‌ها و نزاع‌های مقطعی، مثال‌زدنی است. براساس گزارش رسمی دولت هند در سال ۲۰۰۱، در این سرزمین ۲۹ زبان دارای جمعیت بالای یک میلیون نفر وجود دارد و ۱۲۲ زبان دیگر دارای گویش‌ورانی بیش از ده هزار نفرند.
بسیاری بر این باورند که در هند از هر فرقه یا مذهبی، گروهی یا جماعتی حضور دارند و تنوع مذاهب در این کشور را نمی‌توان با هیچ کشور دیگری مقایسه کرد. اما آیین‌های هندوئیسم، اسلام، مسیحیت و بودیسم، اکثریت جمعیتی را در این تنوع مذاهب و باورها در اختیار دارند. حدود ۸۰ درصد مردم هند پیرو آئین‌های هندو هستند که خود به شاخه‌های گوناگون تقسیم می‌شود، بیش از ۱۴ درصد مسلمان هستند که البته هند، پس از اندونزی و پاکستان، بیشترین جمعیت مسلمان جهان را دارا است. حدود ۳ تا ۴ درصد مسیحی و ۹/۱ درصد پیرو آیین سیک‌اند.
زادگاه آئین بودا را هند می‌دانند، اما جمعیت بودائیان هند در حال حاضر در این کشور کمتر از یک درصد است و به روایتی حدود ۸/۰ درصد برآورد کرده‌اند. آزادی ادیان و باورها بخش دیگری از تاریخ کهنسال هند است تا آنجا که امروز هند را سرزمین عظیم و بزرگ ادیان و باورها لقب داده‌اند.
□□□
● رقابت‌های انتخاباتی‌
فصل انتخابات در هند، چند ماهی طول می‌کشد و مردم بطور مستقیم از سوی احزاب متعدد و نامزدهای آنها، همچنین کسانی که بصورت منفرد، یا از تشکل‌های خاص نامزد شرکت در انتخابات شده‌اند، مخاطب قرار می‌گیرند. این فصل، فصل بهار رسانه‌ها در هند است. در هند، تنوع رسانه‌ای بخصوص در انتشار روزنامه‌ها، مجلات و ... بسیار فراوان و گسترده است.
حزب کنگره ملی هند(‌‌INC) که در سال ۱۸۸۵ میلادی تاسیس شده است، بزرگترین تشکل شرکت‌کننده در انتخابات و دارای بیشترین تعداد نامزدها است. رقیب اصلی این حزب، حزب بهاراتیاجاناتا (بی،جی،پی) است که در سال ۱۹۸۰ تاسیس شد، طی ۲۰ سال به تدریج از قدرت چشمگیری برخوردار گردیده و بخصوص پس از واقعه تخریب مسجد بابری با حمایت این حزب، <بی،جی،پی> توانست طی سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ قدرت را در دست داشته باشد. اگرچه در این حزب گرایش‌های نژادپرستانه و بخصوص ضدمسلمانان وجود دارد، اما از گذشته افراطی خود فاصله گرفته است و اکنون با تعدیل سیاسی و فکری، همچنان رقیب جدی برای حزب کنگره ملی بشمار می‌رود. نویسنده‌ای درباره فصل انتخاباتی کنونی چنین نوشته است:
<هند یک جمهوری فدرال است که از زمان استقلال، دولتی مردم‌سالار داشته است. سیاست هند تحت قبضه میانه‌ - چپ‌روها در حزب کنگره‌ ملی(‌‌INC) و راستی‌های حزب <بی،جی،پی> (جانتا)، همچنین، چپ‌ها، حزب کمونیست هند(‌‌CPI) حزب کمونیست هند (مارکسیست) و تعدادی از احزاب منطقه‌ای که یا میانه راست و یا میانه چپ هستند در چرخش است.>
همه این احزاب با محوریت اصلاحات اقتصادی، اکنون با گرایش‌های لیبرالی دارای دیدی متعادل شده‌اند.
در این انتخابات، دو محور، شعار و برنامه اصلی را برای همه احزاب تشکیل می‌دهد. اول، اقتصاد و طرح‌های توسعه‌ای برای هند و دوم، برنامه‌های تامین اجتماعی برای عموم طبقات کم‌درآمد و یا فقیر در جامعه هند. اگرچه بحران و مساله کشمیر، روابط هند و پاکستان، موضوع <تروریسم> و خسارت‌های آن در هند، جایگاه و حفاظت از <قدرت اتمی> و طرح‌های بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای، قراردادهای <هند و آمریکا> بخصوص در موضوع انرژی اتمی، روابط با رژیم صهیونیستی، و دهها مورد دیگر در دستور کار و از رئوس عناوین برای سیاستمداران و نامزدهای انتخاباتی در این انتخابات است.
در نوشته‌ای درباره اقتصاد کنونی هند آمده است: <اقتصاد هند چهارمین اقتصاد بزرگ جهان است. هند با رشد اقتصادی متوسط بالاتر از ۸ درصد طی سه سال گذشته به یک قدرت اقتصادی تبدیل شده است. این میزان رشد نزدیک به رشد اقتصادی کشور همسایه آن چین است.
طبق سنجشی که برای برابری قدرت خرید صورت گرفته، اقتصاد هند با داشتن تولید ناخالص داخلی ۱۱۶/۳ (‌‌GDP) تریلیون دلار در مقام چهارم در جهان قرار دارد، اما میلیون‌ها هندی، هنوز در فقر شدید زندگی می‌کنند و درآمد سرانه ۷۲۰ دلار آمریکا برابر با ۳۶۵ پوند در سال دارند. هند هنوز مشکلات زیربنایی فراوان دارد. اگرچه هنوز بیش از ۳۴ درصد جمعیت این کشور کمتر از یک دلار در روز درآمد دارند (رتبه ۲۲ دنیا) و حدود ۸۰ درصد مردم با کمتر از دو دلار در روز زندگی می‌کنند (رتبه ۱۶ دنیا) و بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در زیر خط فقر زندگی می‌کنند، اما پیشرفت‌های اقتصادی عظیم این کشور در چند سال اخیر رشد اقتصادی هند را به رقم ۸ درصد رسانده و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند، در سال‌های آینده، هند به رشد اقتصادی ۱۰ درصد در سال نیز نایل شود.گشایش مرزها برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی با اجرای طرح‌های دقیق اقتصادی، رقابت با چین در مسیر توسعه همه‌جانبه، بسیاری از کارشناسان را به این باور رسانده است که هند تا سال ۲۰۲۰ میلادی پس از آمریکا و چین سومین کشور صنعتی جهان باشد و درآمد سرانه کشور به ۵ هزار دلار، یعنی دو برابر میزان فعلی برسد.
در نگاه به موقعیت راهبردی، بسیاری معتقدند که در قاره آسیا یک بازی چهارجانبه بین چین، هند، ژاپن و آمریکا در جریان است. هند عضو ناظر پیمان امنیتی سازمان همکاری شانگهای است. چین و هند به جای ادامه اختلافات گذشته، بسوی همگرایی و هماهنگی پیش می‌روند. نظریه‌پردازان چین می‌گویند ما با هند نقاط مشترک بسیاری داریم. بین این دو غول آسیایی تجانس بیش از تفاوت است.
□□□
دمکراسی در هند همچنان زنده و کارساز است. احزاب در این کشور بطور واقعی پایه گرفته‌اند و آزادی‌های آنها تعریف قانونی پیدا کرده است، همچنین رسانه‌ها و فرهنگ‌سازی در جامعه هند نهادینه شده است. مفهوم <استقلال> در بین سیاستمداران و اصحاب اندیشه و فکر آنچنان فربه و قوی شده است که مردم نیز همراه آنها هر پدیده‌ای اعم از اقتصادی یا سیاسی، اجتماعی را با آن محک می‌زنند.
انتخابات در هند یک فصل است که در آن مردم و سیاستمداران فصل‌های گذشته را مرور و تصحیح می‌کنند و از طریق آراء مردم فصل جدیدی را کلید می‌زنند. هند با سه مفهوم اساسی و پایه‌ای، زنده، پویا و در حال توسعه است؛ استقلال، دمکراسی و تدبیر اندیشمندان جامعه خود. فصل انتخابات در هند، تصحیح گذشته و فصل نو شدن است.

نوشته: دکتر ابوالقاسم قاسم‌زاده

منبع : روزنامه اطلاعات