استرلیزاسیون:روشها ودستگاهها

در شماره قبل راجع به مراحل ضدعفونی، شستشو و خشك‌كن از سیكل استریلیزاسیون (شكل ۱) توضیح دادیم. در این شماره مرحله چهارم این چرخه را به شما معرفی می‌كنیم.
● بسته بندی
پس از خشک کردن وسایل وارد قسمت چهارم از چرخه مزبور می‌شویم. در این بخش وسایل بسته‌بندی می‌شود. انواع بسته‌بندی عبارت است از:
۱) بسته بندی به‌ وسیله کاغذ گراف،
۲) بسته بندی بوسیله پارچه و
۳) بسته بندی توسط کاغذهایMedical
استفاده از کاغذهای Medical بهترین روش بسته‌بندی محسوب می‌شود. کاغذهای Medical از یک لایه کاغذ و یک لایه نایلون تشکیل شده است. بخش کاغذی دارای سلولهای باز می‌باشد که ورود بخار در مرحله استریلیزاسیون به سهولت امكان‌پذیر است. در پایان فرآیند در مرحله خشک کن اتوکلاو کاغذ دچار شوک حرارتی می‌شود و تمامی سلولهای مذکور بسته می‌گردد. بدین ترتیب تا مادامی‌که هوای محیط اطراف داخل بسته‌بندی نفوذ نکرده باشد، ابزارآلات استریل خواهند ماند.
کاغذها مجهز به اندیکاتور است که با طی شدن فرآیند استریلیزاسیون، تغییر رنگ می‌دهد. ضمناً وسایل داخل بسته‌بندی از بخش نایلونی قابل مشاهده است. اما در روشهای دیگر بسته‌بندی مشاهده ابزار امکانپذیر نیست.
▪ از جمله معایب روش بسته‌بندی با پارچه می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:
- عمر استریل ماندن ابزار در این روش زمان تعریف شده‌ای ندارد و کیفیت استریل ثابت نیست چه بسا آب، چربی و گرد غبار موجود در هوا به راحتی از منافذ عبور می‌کنند.
- پارچه رطوبت را به خود جذب می‌کند (همانطور که می‌دانید رطوبت محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها است ) و فرآیند استریلیزاسیون را به مخاطره می‌اندازد.
- لکه‌های سفید رنگ، پس از استفاده مجدد از پارچه بر روی آن رسوب می‌کند.
- وزن بسته‌بندی با پارچه در مقایسه با کاغذهای Medical به مراتب بیشتر است.
- به منظور بررسی صحت عملکرد باید بر روی پارچه نشانگر مخصوص قرار داد اما کاغذهای Medical مجهز خود به نشانگر است.
- مشخصات ست به راحتی بر روی پارچه قابل درج نیست در صورتی‌که در بسته‌بندی‌های Medical، ست کاملاً قابل مشاهده می‌باشد.
- پارچه پس از چند بار استفاده کیفیت خود را از دست می‌دهد و بر روی لوازم پرز باقی می‌گذارد، ضمناً این پرزها باعث بروز اشكال در اجزای داخلی اتوكلاو خواهد شد.
● معایب بسته‌بندی با کاغذ گراف
موارد ذکر شده در مورد معایب استفاده از پارچه تا حدودی در مورد استفاده از کاغذ گراف نیز صادق است ضمن آنکه این کاغذها از خمیر کاغذهای آلوده و بازیافتی ساخته شده که در اثر بخار و دمای بالا احتمال انتقال آلودگی شیمیایی به وسایل را ایجاد می‌کند. باید توجه داشت، کاغذهای گراف استحکام لازم برای نگهداری در انبار را دارا نیست و در مجاورت با حرارت، خشک و شکننده می‌شود.
کاغذهای Medical به صورت رولهای ۲۰۰ متری و در عرضهای مختلف ( cm۵، cm ۷.۵ ،cm ۱۰
cm ۱۵ ، cm ۲۰ ،cm ۲۵ ، cm ۳۰ و cm ۴۰ ) در بازار موجود است. به منظور بسته‌بندی این کاغذها دستگاه‌های بسته‌بندی توصیه می‌شود. مدل نیمه اتوماتیک (opera) که به طور همزمان عملیات برش و seal را انجام می‌دهد دارای نگهدارنده رول نیز هست. (شكل ۲) در مورد دستگاه‌های بسته‌بندی باید دقت کرد مطابق با استاندارد دستگاههای بسته‌بندی پزشکی طراحی شده باشد، در این سیستم‌ها باید عرض دوخت رعایت شده باشد.
عرض دوخت ارتباط مستقیم با مدت زمان استریل ماندن بسته‌بندی دارد. ضمناً دمای در نظر گرفته شده در سیستم‌های بسته‌بندی پزشکی مطابق با جنس کاغذهای Medical به نحوی انتخاب شده که کاغذ دچار جمع شدن و سوختگی نشود ضمن اینکه seal (چسب) کاغذ به راحتی باز نگردد.
چنانچه هر یک از بخش‌های ذکر شده در سیکل استریل به درستی انجام نشود، عملیات استریل دچار مشکل خواهد شد.

نویسنده: گروه علمی و بین المللی راسم

منبع : ماهنامه مهندسی پزشکی و علوم آزمایشگاهی