جغرافیای طبیعی و اقلیم استان ، استان کرمان

استان كرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته است و ارتفاعات آن دنباله رشته‌كوه‌های مركزی ایران است كه از چین‌خوردگی‌های آتشفشانی آذربایجان شروع می‌شود و تا بلوچستان امتداد دارد و دنباله آن چندین بار در فلات مركزی به وسیله حوزه‌های پست داخلی و كویر قطع می‌شود. زمان تشكیل این چین‌خوردگی‌‌ها با پیدایش فلات داخلی و عقب‌نشینی دریای تتیس همراه است. به دنبال حركات كوه‌زایی و باز شدن دهانه‌های آتشفشانی، كف دریای تتیس نیز بالا آمد و آب دریاهای اطراف نیز بر اثر تبخیر شدید و تراكم رسوبات آن خشك شد و قشر ضخیمی از رسوبات نمك دریا روی آن‌ها به جای ماند و كویرهای كنونی (كویر لوت) را تشكیل داد. در نواحی پست، ذرات حاصله از متلاشی شدن و فرسایش كوهستان‌ها، روی هم انباشته شد كه با وزش باد به حركت در می‌آیند و تپه‌های متحرك شنی را به وجود می‌آورند.
رشته‌كوه‌های مركزی در این منطقه دشت‌های وسیع استان را از یكدیگر جدا می‌سازند. این كوه‌ها به طور كلی 2 رشته عمده هستند كه از شمال ‌غربی به جنوب شرقی كشیده شده‌اند و مهم‌ترین آن رشته‌كوه‌های بشاگرد كوهبنان است.
این رشته‌كوه‌ها دنباله كوه‌های جندق و بیابانك هستند كه تا كرمان و بم گسترش یافته‌اند. از قلل مهم آن می‌توان به كوه‌های كوهبنان، طغرل‌الجرد (تخ‌راجه)،‌ پلوار، سیرچ، ابارق و تهرود اشاره كرد كه بزرگ‌ترین حایل بین مناطق كویر با سایر مناطق استان می‌باشند.
رشته دوم كوه‌هایی است كه از یزد تا كرمان و چاله جازموریان كشیده شده‌اند و به موازات رشته ‌اول امتداد دارند. از ارتفاعات مهم این رشته نیز می‌توان كوه‌های مدوار،‌ شهر بابك، كوه پنج، چهل تن،‌ لاله‌زار، هزار بحر ‌آسمان، جبال بارز و شهسواران را نام برد.
در قسمت جنوب شهرستان كهنوج نیز رشته‌كوه‌های بشاگرد، دنباله رشته‌كوه‌های زاگرس قرار دارند و این منطقه را از استان هرمزگان جدا می‌سازند.
وجود ارتفاعات و پستی و بلندی‌هایی در منطقه و شرایط خاص اقلیمی، آب و هوای متفاوتی در نواحی مختلف استان به وجود آورده است. نواحی شمال و شمال غربی و مركزی دارای آب و هوای خشك و معتدل است و نواحی جنوبی و جنوب شرقی آب و هوای گرم و نسبتاً مرطوب دارد. مقدار باران و ریزش‌های جوی بسیار متغیر و كم است. بیشترین باران در منطقه جیرفت می‌بارد. اراضی مرتفع و بادگیر توأم با طوفان و گرد و غبار است. آب و هوای شهر كرمان خشك و نیمه معتدل است. براساس گزارش سازمان هواشناسی در سال 1370 حداكثر مطلق درجه حرارت 39/6 درجه سانتی‌گراد، حداقل مطلق درجه حرارت 17- درجه سانتی‌گراد و تعداد روزهای یخبندان 79 روز بوده است.
این گزارش حاكی از آن است كه متوسط درجه حرارت استان در ماه‌های اردیبهشت، خرداد، مرداد و تیر بین 20 تا 25 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و از دیدگاه استفاده‌های جهانگردی، مطلوب‌ترین ماه‌ها جهت مسافرت به استان می‌باشند. متوسط بیشترین درجه حرارت با 26/7 درجه مربوط به تیرماه و كمترین آن اختصاص به بهمن ماه دارد كه 3/9 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.
استان كرمان تحت تأثیر بادهای مختلف برون منطقه‌ای و محلی است. وزش این بادها، آب و هوای آن را دستخوش تحولات و تغییرات قابل توجهی می‌كند. این بادها عمدتاً از نوع بادهای موسمی خشك هستند و در ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت می‌وزند و جهت وزش آن‌ها از جنوب غربی به طرف شمال شرقی و مشرق است. این بادها انبوهی از خاك و شن با خود به طرف شهر كرمان می‌آورند و سبب تقلیل رطوبت نسبی هوا می‌گردند. همچنین، بادهای غربی و شمال غربی باعث ریزش باران در زمستان و بهار می‌شوند.
ریزش نزولات جوی از آبان ‌ماه شروع و تا اردیبهشت ماه سال بعد ادامه می‌یابد. بیشترین میزان بارندگی از دی‌ ماه تا اردیبهشت ماه است. اغلب این بارش‌ها به صورت باران است و گاهی هم اندكی برف می‌بارد. میزان بارندگی سالانه استان در سال 1370، برابر 114/7 میلی‌‌متر بوده است.