پادشاه کودتاچی

در تمام فرازونشیب های اخیر تاریخ سیاسی تایلند ، یك عنصر همیشه ثابت و بدون تغییر بوده است . شاه « بومیبول آدولیاج » كه ۶۰ سال است بر تخت پادشاهی این كشور تكیه زده ، مورد احترام مردم تایلند است ، به طوری كه برخی او را یك شخصیت روحانی و خدایی می دانند . از نظر قانونی قدرت او برای اعمال نفوذ در سیاست های كشور اندك و محدود است . اما در عمل او قدرت های زیادی دارد كه بیشتر آن را مرهون احترامی است كه مردم به مقام او می گذارند . به همین دلیل است كه بسیاری از تحلیلگران تایلندی معتقدند پادشاه از پشتیبانان كودتای اخیر بوده كه علیه « شیناواترا » صورت گرفت . تیتینان ، یكی از استادان رشته علوم سیاسی در دانشگاه « چولا لونگكورن » می گوید : « نقش پادشاه در این بحران بسیار پررنگ است و او را از مهم ترین عوامل درونی كودتا می دانند . »
بعضی تحلیلگران تایلندی از این هم فراتر رفته و می گویند : « بدون دخالت شاه ، به سرانجام رساندن كودتا كار غیرممكنی بود . » پادشاه پس از كودتا اظهارنظری كرده و این خود بر دامنه گمانه زنی ها افزوده است . تنها مطلبی كه در ارتباط با شاه ارایه شده ، از زبان رهبران كودتا بود . آن ها در یك اطلاعیه تلویزیونی اعلام كردند شاه ، ژنرال بونیارانكلین را به سمت ریاست دولت موقت منصوب كرده است ، اما گاهی سكوت سرشار از ناگفتنی هاست . در حالی كه شواهد اندكی برای مربوط كردن شاه به قضیه كودتا وجود دارد ، به دلیل های مختلفی می توان ثابت كرد كه شاه دست كم مجوز انجام كودتا را صادر كرده است . ژنرال های كودتاگر ، اذعان داشته اند كه برای دفاع از شاه دست به چنین كاری زده اند و بازوبندهای زردرنگ آن ها هم به ظاهر ، نشان از وفاداری كامل ایشان به پادشاه تایلند داشت . ژنرال سونتی ، به محض رسیدن به قدرت به دیدار پادشاه رفت .
به گفته پروفسور تیتینان نقش حقیقی شاه در این قضیه نامشخص است : « او رهبری كودتا را بر عهده نداشت و این كار را ارتش انجام داد اما هیچ كودتایی بدون موافقت پادشاه آن كشور به نتیجه نمی رسد . »
اگر شاه واقعا در كودتای اخیر دست داشته باشد ، این اولین باری نیست كه او در سیاست های تایلند كه اغلب تنش های فراوانی را می گذارند ، دخالت می كند . یكی از به یادماندنی ترین صحنه های استفاده او از قدرتش به عنوان شاه تایلند ، پایان دادن به خشونت های خیابانی در سال ۱۹۹۲ بود . در حالی كه سران دو طرف نزاع ، جلوی پای او زانو زده بودند ، صحبت چند كلمه ای و آرام او ، آبی بود كه بر آتش درگیری ها ریخته شد . اوایل سال جاری نیز او با دخالت در امور كشور ، انتخابات جنجال برانگیز ماه آوریل را به دلیل بی نظمی شرایط لغو كرد . اما شاه بومیبول زیرك تر از آن است كه به طور علنی در سیاست های تایلند دخالت كند . اغلب یك سر تكان دادن كوچك به نشانه رضایت یا مخالفت حتی حضور كمرنگ در تلویزیون برای رساندن مقصود او كافی است .
تحلیلگران می گویند : « او كارش را به طرز ماهرانه ای انجام می هد . هرگز آشكارا دست به كار نمی زند . اگر این كودتا به نتیجه مناسبی نرسد ، تمامی تقصیرها به گردن ژنرال سونتی خواهد افتاد ، اما هر اتفاقی كه بیفتد ، مقام الهی شاه دچار تزلزل نمی شود . »
بیشتر مردم تایلند اعتقاد محكمی به شاه خود دارند كه فكر دست داشتن او در كودتا را هم به ذهن خود راه نمی دهند . پروفسور تیتینان معتقد است شاه مجوز كودتا را به این دلیل صادر كرده كه آن را بهترین راه حل موجود دانسته : « در غیر این صورت كار به خشونت های خیابانی كشیده می شد . » او همچنین به اتفاقات اعتراض آمیز چند ماه اخیر از جمله انتخابات جنجالی ماه آوریل ، اعتراض های خیابانی علیه تاكسین و نبود ثبات سیاسی اشاره كرد .
اما از دیگر دلیل های كودتا ، بی شك افزایش تنش های میان شاه و نخست وزیر بوده است . این دو مرد با یكدیگر تفاوت های زیادی دارند : شاه گوشه نشین و به ظاهر خارج از جریان های معمول است ، در حالی كه نخست وزیر محبوب و اغلب مغرور است .
این استاد دانشگاه در ادامه گفت : « شاه چهار دهه تلاش كرده تا حمایت مردم را به دست بیاورد و بدون هیچ هیاهویی كارهای خیریه زیادی انجام داده است . تاكسین سعی كرد ظرف چهار سال این راه را طی كند . مردم به تاكسین علاقه داشتند ، اما به پادشاه خود عشق می ورزند . » در ماه های اخیر ، نخست وزیر ، كاخ پادشاهی را موارد متعددی به خشم آورد كه مهم ترین در ماه جولای بود . او به خاطر خوشامدگویی به مهمانان خارجی و جلب توجه آن ها پیش از دیدار این افراد با خاندان سلطنتی ، در معرض حملات انتقادی قرار گرفت . تاكسین خودش را وارد مبارزه بزرگی با « تینسولانوندا » ژنرال بازنشسته ای كرد كه از نزدیك ترین افراد شاه به شمار می رود . جولای گذشته ، زمانی كه نخست وزیر یكی از مقامات بسیار بانفوذ را به توطئه علیه شاه متهم كرد ، بسیاری از تحلیلگران می گفتند منظور اصلی او ژنرال پرما است . سیوالاك در ادامه گفت : « تاكسین موفقیت های زیادی كسب كرد و هرگز گمان نمی كرد كسی او را به زیر بكشد . او از قدرت و پول خود استفاده می كرد ، اما هنوز در نیافته بود كه پادشاه قدرتمندتر از این هاست و كارهایش را بی سروصدا پیش می برد . »
در این مبارزه تنها یك پیروز وجود دارد ، نیروی آرام اما پرنفوذ شاه ۷۸ ساله . شاه بومیبول هر موضعی كه نسبت به كودتا داشته ، جان تاكسین را مانند بسیاری از نخست وزیران پیشین و دولت ها نجات داده است . شاید تایلند در حال حاضر دچار ناآرامی و بی ثباتی شده ، اما آن شخصیت برتر و قابل اعتماد ، هنوز بر جای خود تكیه زده ؛ حتی قدرتمندتر از قبل .

منبع : مرکز اطلاع رسانی خانواده شمیم