چهارشنبه, ۱۷ بهمن, ۱۴۰۳ / 5 February, 2025
مجله ویستا
سینه بلوری می‌کنیم!
● تهران قدیم
در تهران قدیم، بوته‌های خشك را از بیابانهای اطراف جمع می‌كردند و با شتر به شهر می‌آوردند و در محلات مختلف می‌چرخاندند. پس از غروب خورشید، بوته‌های خشك و اسباب جمع می‌كردند و با آنها آتشی درست می‌كردند كه همه باید از روی آن می‌پریدند و همان شعر معروف «سرخی تو از من، زردی من از تو» را می‌خواندند. فشفشه و هفت ترقه هم بوده اما از بمب‌ها و نارنجك‌های دستی امروزی خبری نبوده است.
● شیراز
در شیراز به دوشب، چهارشنبه سوری گفته می‌شود: یكی چهارشنبه آخر ماه اسفند (چهارشنبه آخر سال) و دیگری چهارشنبه آخر ماه صفر. با توجه به ارادتی كه شیرازیان به حافظ دارند، با شعر او تفال می‌زنند. در قدیم برخی زنان و دختران شیراز به سعدیه رفته و در آب حوض ماهی، آب تنی می‌كردند و با جام دعا آب بر سر می‌ریختند. همچنین رسم است كه دختران دم بخت در این شب به زیارت شاه چراغ (ع) می‌روند. فال گوش ایستادن در چهارشنبه سوری نیز نزد زنان شیرازی مرسوم است. زنی كه بخواهد فال گوش بایستد، چادر سر كرده، نیت می‌كند و در گوشه‌یی از كوچه می‌ایستد و بر اساس گفته عابران تفال می‌زند. اگر گفته را مطابق میلش دید، خود را به مراد رسیده می‌داند.
از جمله مراسم دیگر كه شیرازیان دارند، پختن آشی است به نام «آش ابودردا؛» این آش را هم بخاطر درمان بیماری و هم بخاطر بخت گشایی می‌پزند. رسم دیگر اینكه، دختران به محل معروفی به نام خانه سید ابوتراب كه در داخل شهر در كوچه شیشه گرها واقع شده است می‌روند و زیر درخت كهنسالی كه در آن خانه وجود دارد، حلوا می‌پزند، سپس آن را بین فقرا تقسیم كرده و از صاحب خانه كه سیدی بزرگوار و صاحب كرامت بوده و ششصد سال قبل از این می‌زیسته، حاجت می‌خواهند. همچنین مردان و زنان شیراز معتقدند اگر عصر روز سه شنبه آخر سال در آب سعدی (آبی كه از قنات آرامگاه سعدی یا حوض ماهی جریان دارد) شست و شو كنند، تا سال دیگر بیمار نمی شوند.
● گیلان
در آخرین سه شنبه سال در گیلان نیز آیین‌های خاصی اجرا می‌شود. در شب چهارشنبه سوری باید حتما اسپند، كندر، گلاب و شمع در خانه باشد. اسپند و كندر را دود می‌كنند، گلاب را به صورت خود می‌زنند و شمع را به نیت روشنایی روشن می‌كنند. گیلانی‌ها خاكستر آتش افروزی شب چهارشنبه سوری را صبح چهارشنبه پای درختها می‌ریزند و معتقدند كه درختها را بارور می كند و كسانی كه قصد زیارت اماكن متبركه را دارند در این روز به نیت سفر از خانه خارج می‌شوند. در بسیاری از ایل‌ها و دهكده‌های كوهستانی گیلان، كه به آداب و سنن ایرانیان باستان دلبستگی بیشتری دارند، در استقبال از سال نو، مراسم آتش افروزی را در شب چهارشنبه برگزار می‌كنند. دور ریختن وسیله‌های كهنه و فرسوده زندگی نیز در این روز معمول است.
● مازندران
رسم چهارشنبه سوری در مازنداران با برپایی هفت بوته آتش به نشانه هفت فرشته و امشاسپند اجرا می‌شود و مردم باور دارند كه آتش تطهیر كننده است و بدی و مرگ را می‌سوزاند. مردم مازندران سرخی آتش را نشانه سلامت و گرمایش را زندگی بخش می‌دانند. مردم در هنگام پریدن از آتش با این عبارتها با آتش سخن می‌گویند: « زردی من از تو، سرخی تو از من، سرخی آتش مال ما، زردی ما مال شما، چهارشنبه سوری می‌كنیم، سینه بلوری می‌كنیم. گل چهارشنبه سوری، درد و بلا رو ببری» سپس آش چهل گیاه می‌پزند كه دوا و درمان است. صدای برخورد قاشق و كاسه نیز نشان دهنده شروع مراسم قاشق زنی است و دختر و پسرها با پوشیدن چارقد و چادر در كوچه‌ها قاشق زنی می‌كنند و می‌گویند: «ای اهل محل، اهل در این منزل، شگون امشب است، هدیه بریزید داخل پیمانه و كاسه.» در هنگام غروب دختران دم بخت به كوچه‌ها می‌روند و در پشت پنجره فال گوش می‌ایستند تا ببینند پدری به دخترش چه می‌گوید و آن سخن را به فال خوب یا بد ازدواج خود تعبیر می‌كنند.
● مركزی
در بسیاری از روستاهای استان مركزی رسم بر این است كه جوانانی كه نامزد دارند از روی بام خانه دختر، شال خود را پایین می‌اندازند و دختران در گوشه شال، شیرینی و تخمه می‌پیچند. این رسم را شال اندازی می‌گویند. از دیگر رسم‌های چهارشنبه سوری، مراسم قاشق زدن است كه مردم و بعضا كودكان كاسه و قاشق را به هم كوبیده و در پشت در پنهان می‌شوند و صاحبخانه نیز تخم مرغ یا تنقلاتی داخل كاسه می‌اندازد.
● آشتیان
در آشتیان از توابع استان مركزی مرسوم است كه كوزه‌یی خالی را از بالای بام در شب چهارشنبه سوری به پایین می‌اندازند. اهالی، این كار را به این نیت انجام می‌دهند كه قضا و بلای خانه و اهل آن با شكستن كوزه از خانه بیرون برود. مراسم قاشق زنی و فالگوش ایستادن این ولایت نیز شبیه سایر مكان هاست.
● آذربایجان
خرید چهارشنبه آخر سال از جمله سنت‌های قدیمی مردم تبریز در این روز محسوب می‌شود. كودكان نیز چهارشنبه سوری را بخاطر ترقه‌ها، آتش افروختن‌ها و خرید هایش دوست دارند. چرا كه بخشی از خرید سنتی این روزمخصوص كودكان است و مردم برای بچه‌های خود اسباب بازی می‌خرند. پسربچه‌ها به خرید ماشین اسباب بازی و تفنگ علاقه زیادی نشان می‌دهند و اكثر دختر بچه‌ها اسباب بازی آخر سال را قولچاخ یعنی عروسك می‌خرند. خانم‌های خانه دار هم به خرید آینا و درآخ (آیینه و شانه) و همچنین سوپورگه (جارو) می‌پردازند و می‌خواهند سال جدید را با آیینه و جارو و شانه جدید آغاز كنند. خرید آجیل چهارشنبه سوری از دیگر بخش‌های خرید سنتی این روز در تبریز است.
شهر تبریز كه بخاطر آجیل‌های متنوع و مرغوبش شهره است، برای این روز سنتی نیز آجیل مخصوص را دارد. شال ساللاماق یا باجالئق از جمله سنت‌های قدیمی آذربایجانی‌ها در چهارشنبه آخر سال محسوب می‌شود. برخی از جوانان و نوجوانان آذربایجانی با برداشتن شال یا توبره‌یی در چهارشنبه سوری خود را برای اجرای این رسم قدیمی آماده می‌كنند و اغلب با تاریكی هوا به خانه دوست و آشنا و فامیل وهمسایه و غریبه می‌روند و شال خود را طوری آویزان می‌كنند كه دیده نشوند.
در گذشته اكثر خانه‌ها در سقف دریچه‌یی داشتند و معمولا شال از آن قسمت آویزان می‌شد؛ تا صاحبخانه هدیه‌یی را در آن بپیچد. امروزه این رسم حالتی دیگر یافته است. برای مثال در را می‌كوبند و وقتی صاحبخانه در را باز كرد بدون دیده شدن با انداختن بخشی از شال به داخل خانه ، در را به روی صاحبخانه می‌بندند و بعد از گرفتن هدیه شال را برداشته و فرار می‌كنند. هدیه گذاشته شده در داخل شال می‌تواند چیزهای مختلفی باشد كه از آن جمله می‌توان به انواع شیرینی و آجیل چهارشنبه سوری، میوه و ... اشاره كرد. در شب چهارشنبه‌سوری گروهی از جوانان در كوچه‌ها یا پشت بام منازل خود مخصوصا در روستاها اقدام به افروختن آتش می‌كنند و سپس از روی آن پریده و می‌گویند:
اتیل باتیل چارشنبه، بختیم آچیل چارشنبه، باش آغریم دیش آغریم، بوردا قالسین چارشنبه.
مراسم فالگوش نیز در آذربایجان برگزار می‌شود. همچنین صبح روز چهارشنبه، نزدیك طلوع آفتاب، مردم شهرها و روستاها از بزرگ گرفته تا كوچك ، دسته دسته بر سر انهار و چشمه سارها رفته وضمن شادی و تركاندن ترقه سه یا هفت بار از روی آب می‌پرند و برای خود در سال جدید آرزوی سلامتی می‌كنند. گروهی نیز با اعتقاد به اینكه آبها هنگام تحویل سال نو متولد می‌شوند، كوزه‌های كهنه خود را شكسته و كوزه‌های تازه را با آب پر می‌كنند تا بعدا در سال جدید به كنج اتاق‌ها بپاشند یا در مشك بریزند و یا با آن چای دم كنند تا در سال جدید مایه بركت باشد.
منبع : روزنامه اعتماد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست