روان‌شناسی سلامت

انسان با دانستن قدر و منزلت خود و تشکر از خداوند متعال به‌خاطر نعمت‌هایش، به آرامش روحی می‌رسد.
ورزش، نوع تغذیه و بهداشت روانی، مهم‌ترین عامل‌های حفظ سلامت هستند. ”روان‌شناسی سلامت“ به شناسائی رفتارها و سبک‌های زندگی فردی، که بر سلامت جسمی یک فرد تأثیر می‌گذارند، پیش‌گیری و درمان، شناسائی عامل‌های خطرزائی که با بیماری مرتبط است، بهبود بخشیدن به نظام‌های مراقبت بهداشتی از طریق شناسائی تمرین‌های خوب و شکل دادن به فکرهای عمومی، در جهت سلامت مردم کمک کرده است.
روان‌شناسی سلامت با بسیاری از رشته‌ها و زمینه‌های مرتبط با بهداشت، از جمله گرایش مختلف بهداشت، تخصص‌های پزشکی، شاخه‌های روان‌شناسی، فیزیولوژی و جامعه‌شناسی، وجه اشتراک دارد.
● نگاهی تاریخی به سلامت و بیماری:
از قرن هفدهم تا اوایل قرن بیستم، بیشتر مردم جامعهٔ غربی فکر می‌کردند که بیمار شدن، چیزی است که به‌طور ناگهانی برای شخص، اتفاق می‌افتد و وقتی بیمار می‌شدند، فقط درصدد درمان‌ها و مراقبت‌های پزشکی بودند. در حقیقت، علت عمدهٔ مرگ‌ومیر در این دوره، بیماری‌های عفونی حاد مانند آنفولانزا، ذات‌الریه و سل بود که شخص مبتلا، یا از بین می‌رفت یا بهبود می‌یافت.
امروزه علت‌های اصلی ناخوشی و بیماری، متفاوت است. بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت که ناخوشی‌ەای زندگی نامیده می‌شوند، سهم عمده‌ای در ناتوانی و مرگ‌ومیر دارند و باید توسط پزشک کنترل شوند. به‌علت پیشرفت تکنولوژی پزشکی، بیماری‌های عفونی مانند سل، سرخجه و آبله‌مرغان با دارودرمانی و واکسیناسیون، کاهش چشمگیری داشته است.
● درد:
بریا این که معلوم شود بیمار هستیم یا خیر، باید نشانه‌هائی را احساس کنیم که یکیاز این نشانه‌ها، درد می‌باشد. به‌نظر ”آلبرت شوایتزر“ درد حتی وحشتناک‌تر از مرگ برای انسان است. ”مرسکی“ درد را این‌گونه تعریف می‌کند: ”احساس یا تجربهٔ هیجانی ناخوشایندی که با آسیب واقعی بالقوه همراه است یا بر حسب چنین آسیبی توصیف می‌شود“. از انواع مختلف درد، می‌توان درد تأخیری پس از آسیب، درد بدون آسیب، درد اندام خیالی و درد بدون تناسب با آسیب را نام برد.
● نقش عامل‌های روان‌شناختی در مشکل‌های مزمن سلامت:
مشکل‌های مزمن سلامت، بیماری‌هائی هستند که توسط پزشک، قابل کنترل بوده ولی قابل درمان نمی‌باشند. از این بیماری‌ها می‌توان بیماری‌های قلبی، سرطان، دیابت، آرتروز و ایدز را نام برد.
● بیماری کرونری قلب و نقش روان‌شناسی در آن:
بیماری ”کرونری قلب“ توسط تصلب شرایین قلب ایجاد می‌شود، که جریان اکسیژن و تغذیهٔ قلب به‌طور کلی یا جزئی، مختل می‌شود و فرد دچار حملهٔ قلبی می‌شود که ممکن است باعث این بیماری شود. روان‌شناسی سلامت می‌تواند در بهبود، جلوگیری و کنترل این بیماری کمک کند. روان‌شناسی سلامت از طریق تغییر رفتار، این عمل را انجام می‌دهد. برای نمونه، با تغییر رفتارهائی مانند عدم کشیدن سیگار، استفاده نکردن از مواد غذائی مضر مانند چربی‌ها، کاهش وزن، حمایت اجتماعی از بیماری‌هائی که رنج می‌برند و... می‌تواند به این بیمارها کمک کند.
● سرطان و نقش روان‌شناسی در آن
سرطان، تودهٔ بدخیمی است که از تکثیر غیرعادی سلول‌ها ناشی می‌شود که به بافت‌های مجاور حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این عقیده وجود دارد که ۸۵ درصد سرطان‌ها قابل پیشگیری است. روان‌شناسی، سهم زیادی در همهٔ مرحله‌ەای بیماری دارد. در وهلهٔ اول، روان‌شناسی می‌تواند به‌عنوان مُسکن در مرحله رشد سرطان، کمک کننده باشد. سلول‌های سرطانی در همهٔ مردم وجود دارد؛ ولی همه مبتلا نمی‌شوند و این نشانهٔ تفاوت‌های روحی و جسمی می‌باشد. سبک زندگی، استرس، کشیدن سیگار و مصرف الکل می‌تواند باعث سرطان شود. روان‌شناسی می‌تواند با آگاهی دادن و تغییر رفتار افراد مانند عدم کشیدن سیگار و الکل و هم‌چنین کنترل استرس و روش‌های دیگر به افراد کمک کند. افراد مبتلا به سرطان، مشکل‌هائی مانند درد بسیار پریشان کننده، مشکل‌های تنفسی، تهوع، بی‌خوابی و... دارند.
● نقش ورزش در سلامت:
ورزش، نقش مهمی در سلامت جسمی و روانی دارد. از فایده‌های آن، کنترل وزن است و هم‌چنین با ورزش می‌توان بافت ماهیچه‌ای خود را افزایش داد و عضله‌ها و ماهیچه‌ها را دارای تحمل و قدرت بیشتر کرد. ورزش از پوکی استخوان و ”کرونری قلب“، پیشگیری می‌کند.
ورزش علاوه بر فایده‌های جسمی، دارای فایده‌های روان‌شناختی است که شامل کاهش اضطراب، افسردگی ایجاد محافظی علیه استرس و افزایش عزت‌نفس می‌باشد.
● نقش استرس در سلامت:
استرس باعث به‌وجود آمدن بیماری‌هائی مانند زخم‌معده، ورم روده و بیماری‌هائی که به ترشح هورمون‌ها بستگی دارد، می‌شود. بیماری‌های قلبی، سرطان، آسم،آرتروز و آرترید نیز با استرس در ارتباط می‌باشند،

منبع : مجله شادکامی و موفقیت