آشنایی با آکنه وروشهای خلاصی از آن

آكنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چركی بروز می‌كند. جوش صورت یا آكنه یكی از بزرگترین مشكلاتی است كه نوجوانان را گرفتار می‌كند و متاسفانه درست زمانی به سراغ آنها می‌آید كه بیش از هر وقت دیگر نگران زیبایی وضع ظاهر خود هستند. آكنه یك بیماری التهابی مزمن پوست است كه اكثرا در دوران نوجوانی مزاحمت ایجاد می‌كند اما گاهی به طور متناوب در سراسر زندگی بارها و بارها فرد را گرفتار می‌كند.
آكنه در دختران در سنین پایین‌تری نسبت به پسران بروز می‌كند ولی در پسران معمولا تظاهرات بسیار شدیدتری دارد. به‌طور كلی علائم و نشانه‌های آكنه در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از خفیف تا بسیار شدید متغیر باشد. اگر والدین یا اقوام نزدیك شما در دوره‌ای از زندگی خود دچار نوع شدید آكنه شده باشند به شما توصیه می‌كنیم كه بیشتر مراقب پوست خود باشید چون در آن صورت احتمال درگیری شدید پوستی در شما از بقیه بیشتر خواهد بود. نقطه‌های سرسفید، نقطه‌های سرسیاه آكنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چركی بروز می‌كند.
غدد چربی در تمام سطوح پوست شما به غیر از كف‌پا و دست وجود دارد. اما بیشترین تراكم آنها در صورت، سینه، پشت و شانه‌ها است. كار این غدد،‌‌ترشح چربی است. چربی تولید شده توسط مجاری چربی به سطح پوست راه یافته و به طور طبیعی روی پوست را می‌پوشاند. در دوران نوجوانی به علت تغییرات ناگهانی كه در سطح هورمو‌ن‌های جنسی رخ می‌دهد، غدد سباسه، تحریك می‌شوند و چربی بیش از حد تولید می‌كنند. این چربی زیادی مجاری انتقال چربی را مسدود می‌كند و به این ترتیب جوش‌های سرسیاه تولید می‌شوند.
وقتی كه چربی باقیمانده و لایه‌های مرده پوست نتوانند به بیرون پوست راه یابند، توسط باكتری‌هایش كه به طور طبیعی در غده وجود دارند، عفونی می‌شوند و جوش‌های سرسفید را ایجاد می‌كنند. گاهی نیز چربی ترشح شده فضای اطراف فولیكول مو را اشغال می‌كند در نتیجه مو نمی‌تواند از پوست خارج شود و باكتری‌های موجود در پوست داخل منافذ مسدود شده و آنجا ایجاد عفونت و التهاب و جوش‌های چركی می‌كند.در آكنه شدید ممكن است كیست و آبسه هم دیده شود. كیست توری بزرگ‌تر، سفت‌تر و عمیق‌تر از جوش‌ معمولی است و در اغلب موارد خطرناك است. بعضی از كیست‌ها تا زیر سطح پوست انتشار می‌یابند و پاره می‌شوند و به این طریق عفونت را در زیر پوست منتشر می‌كنند.
جای این جوش‌ها معمولا روی پوست باقی می‌ماند.آبسه یك ناحیه عفونی متورم و ملتهب وبسیار دردناك است كه حاوی چرك فراوان است. خوردنی‌ها و نخوردنی‌های آكنه <آیا تغذیه در ایجاد آكنه تاثیری دارد؟> شاید این شایع‌ترین سوِالی باشد كه یك متخصص پوست از بیمار خود می‌شنود. <با این همه جوش چرا شكلات می‌خوری؟> و شاید این شایع‌ترین گوشزدی باشد كه افراد مبتلا به آكنه از دیگران می‌‌شنوند. واقعیت این است كه نقش رژیم غذایی در ایجاد یا تشدید آكنه هنوز به اثبات نرسیده است‌. گرچه گزارشاتی نیز موجود است كه خوردن مداوم غذاهای خیلی چرب، شیرینی زیاد، سس مایونز، خامه، شكلات، گردو، بادام، فندق، خرمالو، موز، پسته، تخمه، چیپس، پفك، نوشابه، نارگیل، تخم‌مرغ و به تعبیری، همه آنچه كه در قنادی و بقالی یافت می‌شود، را در بروز و تشدید آكنه موِثر دانسته است.
اگر از دست این جوش‌های لعنتی به ستوه آمده‌اید،برای احتیاط به‌جای خوردن اینها از‌ سبزیجات و میوه‌های تازه استفاده كنید. استفاده از اسفناج، هویج، شاهی و گوجه‌فرنگی را به شما توصیه می‌كنیم. سعی كنید خوردن چای و ادویه‌جات را بسیار محدود كنید. عامل مهم دیگری كه اثر آن در تشدید آكنه به اثبات رسیده، تماس‌های شغلی است.
آكنه در كسانی كه به علت شغلشان با روغن‌های حیوانی و یا معدنی تماس دارند و یا در معرض هوای بسیار گرم و یا بسیار سرد هستند با شدت بیشتری بروز می‌كند.افرادی كه شغل‌های پر استرس دارند یا اینكه اصولا از نظر تیپ شخصیتی مضطرب محسوب می‌شوند معمولا دچار آكنه‌های شدید می‌شوند. اگر خود استرس عامل این تشدید نباشد، حداقل این است كه افراد مضطرب معمولا بیش از حد صورت خود را دستكاری می‌كنند و این امر خود باعث تشدید بیماری می‌شود. از دیگر عوامل موثر، لوازم آرایشی، اختلال غدد درون ریز، تعریق زیاد، برخی داروها مانند كورتیزول، هورمون‌های مردانه، قرص‌های ضدبارداری، لیتیوم و باربیتورات‌ها را می‌توان نام برد. خلاصه اینكه شاید بتوان گفت كه قسمت خیلی‌ها این‌طور مقرر شده كه در سنین نوجوانی گرفتار این معضل پوستی شوند (منظورم نقش ژنتیك است
روش برای خلا‌ص شدن از شر آكنه ‌‌ اگر پوستتان چرب است روزی ۱ بار به آرامی پوست خود را با صابون غیرمعطر‌(ترجیحا صابون‌های‌ آنتی ‌باكتریال) بشوئید . به این ترتیب كه صورت خود را از كف بپوشانید و ماساژ دهید تا صابون در منافذ پوست نفوذ كند و چربی‌های تجمع یافته و آلودگی‌ها را از بین ببرد. پوست خود را ماساژ دهید. ماساژ باعث تخلیه چربی‌ پوست می‌شود و از تجمع آن جلوگیری می‌كند. علاوه بر این ماساژ جریان خون پوست را بهبود می‌بخشد. بعد از ماساژ صورت خود را با آب گرم بشویید تا چربی آن گرفته شود و بعد بلافاصله مقداری آب سرد به پوست خود بپاشید تا منافذ آن بسته شود.
پس از این كار پنبه‌ای را به گلاب یا آبلیمو آغشته كنید و سطح پوستتان را با آن پاك كنید. گلاب و آبلیمو اثر قابض دارند و باعث افزایش گردش خون می‌شوند. اگر پوستتان خیلی چرب است هفته‌ای یك بار از ماساژ با سركه سیب استفاده كنید تا چربی پوست كاهش یابد. برای این كار سركه سیب را با همان مقدار آب مخلوط كنید و روی پوست خود بمالید و ماساژ دهید و بعد از چند دقیقه پوستتان را بشوئید. آسودگی روانی داشته باشید. خواب خوب و مرتب داشته باشید، به میزان لازم استراحت كنید و از عصبانیت بپرهیزید. از مالیدن یا تركاندن جوش‌ها و آكنه‌ها خودداری كنید. جوش‌های چركی را نباید با فشار خالی كرد.
برای خالی كردن آنها دستگاه‌های مكنده‌ای وجود دارد كه جوش‌ها را در شرایط كاملاً استریل تخلیه می‌كند. موهایتان را حداقل ۲ بار در هفته با شامپو بشوئید. اجازه ندهید كه موهایتان روی صورت بیاید. حتی در شب و به هنگام خواب موی كثیف و چرب باعث پخش چربی و باكتری‌ها می‌شود. تعریق در ۱۵درصد افراد باعث تشدید آكنه می‌شود. پس از كار كردن در هوای گرم و مرطوب و پختن غذا و ورزش، عرقتان را بشوئید و در اسرع وقت چربی را از بدن و صورتتان پاك كنید. برای آرایش كردن از مواد آرایشی روغنی و چرب استفاده نكنید.
زیرا این مواد می‌توانند فولیكول‌های مو را مسدود كنند و باعث ایجاد و یا تشدید آكنه شوند. خصوصاً‌ افرادی كه پوست چربی دارند ‌باید ‌از‌ كرم‌های مرطوب ‌كننده و حتی ضدآفتابی استفاده كنند كه فاقدچربی باشد. آرایش را روزی ۲ بار از صورت خود با آب و شیرپاك‌كن‌های فاقد چربی و سازگار با پوست پاك كنید. قبل از استفاده از مارك جدید لوازم حتما آن را روی بازوی خود تست كنید تا مطمئن شوید كه پوستتان به آن حساسیت ندارد. اشعه ماوراء بنفش خورشید، باعث بهبود ضایعات می‌شود اما در ۱۰ درصد افراد باعث تشدید علائم می‌شود.
در زمان قاعدگی حساسیت غدد چربی دختران نسبت به هورمون‌های جنسی مردانه افزایش می‌یابد و این باعث افزایش چربی پوست در آنها می‌شود. برای جلوگیری از بروز یا تشدید آكنه در این زمان باید پوست خود را با صابون بشوئید و پس از شستشو پوستتان را با پنبه آغشته به محلول‌های الكلی موجود در بازار كه حاوی آنتی‌بیوتیك هستند پاك كنید. حوله صورتتان را هر روز عوض كنید و همیشه از حوله تمیز و خشك استفاده كنید زیرا باكتری‌ها این توانائی را دارند كه به سرعت در حوله‌های مرطوب رشد كنید. از ورزش و پیاده‌روی غفلت نكنید. اگر هر روز صبح ۳ كیلومتر پیاده‌روی كنید و بعد از آن دوش بگیرید متوجه می‌شوید كه پس از مدت كوتاهی بسیاری از جوش‌ها برطرف شده و پوستتان بسیار شاداب‌تر می‌شود.
حرف آخر آكنه را نباید یك عارضه جزئی و كم‌اهمیت تلقی كنید زیرا می‌تواند فشارهای عصبی فراوانی را برای فرد ایجاد كند. حتی ملایم‌ترین انواع آكنه دست كم یك‌سال باقی می‌ماند. مدت بیماری در برخی افراد به ۱۵ سال و حتی تا آخر عمر نیز رسیده است. در صورت طولانی شدن مدت آكنه فرد اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد و تصور بدی از ظاهر خود پیدا می‌كند. درمان در اغلب موارد موثر است اما نیاز به حوصله و صرف وقت فراوان دارد. در بسیاری از افراد بیماری پس از دوران بلوغ و نوجوانی خودبه‌خود برطرف می‌شود.
آكنه اغلب به صورت نقاط سرسیاه، نقاط سرسفید و جوش‌های چركی بروز می‌كند. از مالیدن یا تركاندن جوش‌ها و آكنه‌ها خودداری كنید. جوش‌های چركی را نباید با فشار خالی كرد. برای خالی كردن آنها دستگاه‌های مكنده‌ای وجود دارد كه جوش‌ها را در شرایط كاملاً استریل تخلیه می‌كند.● پِیلینگ
موِثرترین عامل در زیبایی چهره، بی‌تردید شادابی و طراوت پوست است. شما اگر پوست خرابی داشته باشید، هر چقدر هم كرم پودر و انواع و اقسام آرایش را روی صورتتان بمالید، فایده‌ای ندارد و همه می‌فهمند كه پوست شما خراب است. برای حفظ شادابی و طراوت پوست، نكات زیادی وجود دارد،‌مثل تغذیه خوب، نكشیدن سیگار، قرار نگرفتن در معرض آفتاب، عدم استفاده از وسایل آرایشی نامناسب و... اما همه این‌ها برای قبل از خراب شدن پوست است. اگر پوست شما خراب شده، علاوه بر رعایت موارد فوق، باید به دنبال روش‌های دیگری هم باشید كه پوست شما را تا حد امكان، صاف و شاداب كنند(پیلینگ) یكی از این روش‌هاست.
● چرا پیلینگ؟
در سنین نوجوانی و جوانی معمولا پوست محتوای چربی بالاتری نسبت به سنین كهنسالی دارد.
با افزایش ترشح غدد، چربی‌ها در معرض هوا اكسیده می‌‌شوند و ایجاد جوش‌های سرسیاه به نام كومدون می‌كنند. اگر كومدون‌ها را به طور خودسرانه تخلیه كنید ممكن است به التهاب و بروز جوش‌های ملتهب چركی منجر شود. لذا این كار را به شما توصیه نمی‌كنیم. واژه جرم‌گیری پوست كه امروزه توسط برخی افراد غیر پزشك و غیر متخصص به‌كار می‌رود نیز در واقع كندن و تخلیه نمودن كومدون‌ها و غدد چربی بسته شده است كه می‌تواند به بروز آكنه یا جوش‌های غرور منجر شود.
شما می‌توانید پوسته‌های شاخی شده و سطحی پوست را به راحتی با صابون‌های لایه‌بردار (در پوست‌‌های چرب) و با شیرپاك‌كن (در پوست‌های خشك) تمیز كنید. در واقع اگر بهداشت پوست به خوبی رعایت شود، نیازی به جرم‌گیری خشن و دوره‌ای نخواهید داشت.
لایه‌برداری یا‌ پیلینگ كه امروزه توسط متخصصین پوست اجرا می‌شود، برداشت قسمت‌های سطحی پوست بیمار و شاداب‌سازی پوست سالخورده است. پیلینگ در برخی موارد بسیار مفید است و نیاز به جراحی در جهت درمان ضایعات پوستی را مرتفع می‌سازد. از جمله این موارد می‌توان جوش صورت، لك صورت یا ملاسما و كك و مك را نام برد. همچنین پیلینگ برای از بین بردن اسكارهای ناشی از سوختگی و به طور كلی لك‌های باقی مانده از التهابات قبلی پوست، روش مناسبی است.
● روش‌های پیلینگ
انتخاب پوست مناسب جهت هر نوع پیلینگ در نتیجه عمل، دخالت بسزائی دارد. در ضمن باید توجه داشته باشید كه نمی‌توان هر نوع پیلینگی را برای هر نوع پوستی انتخاب كرد. مسئله مهم دیگری كه باید به آن توجه شود، این است كه قبل از انجام پیلینگ، پزشك باید مطمئن شود كه بیمار اصول مراقبت‌های پوستی بعد از عمل را نظیر مصرف ضدآفتاب، خودداری از كندن دلمه‌های ایجاد شده روی سطح پوست و استفاده از صابون‌های ملایم با PH خنثی كه كمترین اثر تحریكی روی پوست دارند، به دقت رعایت می‌كند. این نكته هم لازم به توضیح نیست كه اگر عملیات پاكسازی و لایه‌برداری پوست توسط افراد ناآشنا و بی‌تجربه صورت ‌گیرد، نتایج ناگواری نظیر لكه‌های قهوه‌ای رنگ روی سطح پوست و حساسیت پوست در برابر آ‌فتاب را باعث می‌شود.
● لایه‌برداری از پوست را می‌توان به روش‌های گوناگون انجام داد:
▪ لایه‌برداری شیمیایی: لایه‌برداری شیمیایی به وسیله مواد شیمیایی كه عمدتا از اسید با درصدهای متفاوت تشكیل شده‌اند، انجام می‌شود. معمولا در این محلول‌های شیمیایی از آلفا هیدروكسی اسید )AHA( و تری‌كلرواستیك اسید )TCA( و فنل با درصدهای متفاوت استفاده می‌شود. AHA كه از عصاره نیشكر تهیه می‌شود، خفیف‌ترین شكل پیل‌های شیمیایی است و اغلب برای درمان آسیب‌های خفیف پوستی در اثر آفتاب استفاده می‌شود. چین و چروك‌های عمیق‌تر و تیره‌تر و دانه‌های ناشی از تابش آ‌فتاب، معمولا با یك پیل TCA درمان می‌شوند.
به غیر از روش مرسوم انجام پیلینگ در چند جلسه، روش پیلینگ به‌صورت طولانی و مداوم هم وجود دارد. به این صورت كه فرد باید كرم‌های دارای %۱۵ AHA و یا كمتر را هر شب بر روی جاهایی كه می‌خواهد لایه‌برداری كند بمالد. AHA پوست را پوسته‌پوسته می‌كند و این مسئله سبب تحریك پوست در لایه‌های پایینی می‌شوند و به این ترتیب چروك‌های ریز و نافرمی‌های پوست صاف شده و از بین می‌روند. نكته مهم كه باید به آن توجه كنید این است كه پس از استفاده از این كرم‌ها باید از نورخورشید اجتناب نمایید و در مواقع خروج از منزل باید حتما از ضد آ‌فتاب قوی استفاده كنید.
▪ لایه‌برداری مكانیكی: در لایه‌برداری به روش مكانیكی، به‌وسیله ابزارهای تراشنده، لایه سطحی پوست تراشیده می‌شود. مثلا می‌توان این كار را توسط یك دستگاه دوار تراشنده به‌نام <درم ابرشن> و یا توسط سمباده انجام داد. دستگاه جدیدی هم به تازگی وارد بازار شده كه <میكرودرم ابرشن> نام دارد و از كریستال‌های آلومینیوم به‌عنوان ساینده استفاده می‌كند و پوست را با ظرافت بسیار زیادی می‌تراشد.
▪ لایه‌برداری لیزری: در لایه‌برداری به روش لیزر، از لیزر دی اكسید كربن برای این منظور استفاده می‌شود. با اولین عبور لیزر، لایه سطحی یا اپیدرم پوست برداشته می‌شود. نفوذ عمقی، باعث از بین رفتن ساختمان ضمائم پوست می‌شود و در این صورت خطر ایجاد اسكار دائمی یا جوشگاه در ناحیه درمان شده وجود دارد.
● پیلینگ در منزل
ست پیلینگ مدیپیل (Medipeel) محصولی ایده‌آل جهت انجام پیلینگ پوست در منزل است. در این روش عوارضی از قبیل ایجاد حساسیت، خارش، سرخی و التهاب وجود ندارد و طی ۱۲ هفته درمان با این ست، لایه‌های فرسوده و سطحی رویی پوست از بین می‌رود و شما شاهد كاهش پف و چروك زیر چشم، كاهش لك‌های ناشی از تابش نور آفتاب و امراض كبدی و یا كهولت سن خواهید بود. مدیپیل، همچنین قادر است، خطوط عمیق خنده دور لب‌ها را كاهش دهد.
در مدیپیل محصولی به‌نام سرم پیلینگ صورت مدیپیل هم وجود دارد. این سرم حاوی اسید گلیكولیك است كه باعث لایه‌برداری پوست و با طراوت كردن آن می‌شودو تاثیر بسزایی در كاهش خطوط سطحی پوست و لك‌های ناشی از كهولت و آفتاب دارد. محصول دیگر این ست، پاك‌كننده عمیق پوست مدیپیل است كه حاوی چندین نوع مختلف از اسیدهای فعال میوه از قبیل: اسید گلیكولیك، اسید مالیك، اسید سیتریك، اسید لاكتیك، اسید سالیسیك، عصاره بابونه و الورا است. این اسیدها لایه‌های فرسوده سطحی روی پوست را از بین می‌برند و بدین‌ترتیب منجر به شكل‌گیری پوستی شاداب و تازه می‌شوند.
● پیلینگ و چروك‌های پوستی
كلاژن مسئول نگه‌داشتن قوام پوست شما است. حال به هر علتی در روند كلاژن‌سازی اختلالی به‌وجود آید، می‌تواند باعث ایجاد چین و چروك پوست شود. با افزایش سن كلاژن‌سازی دچار وقفه می‌شود و افرادی با سن بالا پوستی افتاده خواهند داشت.
علاوه بر كلاژن‌سازی، علل دیگری نیز در ایجاد چروك پوست دخالت دارند مثل قرارگیری طولانی‌مدت در معرض نور آفتاب.
علت دیگر، اسپاسم عضلانی زیر پوست است. افراد عصبی و اخمو به‌علت استفاده زیاد عضلات صورت، دچار این حالت می‌شوند. افرادی كه قبلا چاق بوده‌اند ولی اكنون لاغر شده‌اند نیز به‌علت از دست دادن چربی زیر پوستی، دچار افتادگی پوست و چروك می‌شوند.
سیگار كشیدن و داشتن پوست خشك هم از عوامل دیگری هستند كه باعث چروك زودرس می‌شوند.
برای پیشگیری از ایجاد چروك، پیش از هر چیز باید عامل ایجادكننده را از بین ببرید، مثلا تغذیه مناسب داشته باشید، از سیگار و مواد مخدر استفاده نكنید، اعصاب آرام داشته باشید، زیاد در معرض آفتاب قرار نگیرید و...
اما اگر دچار چین و چروك شده‌اید، ما چند روش موِثر را به شما معرفی می‌كنیم. روش اول، پیلینگ شیمیایی است كه چه به صورت تدریجی با مصرف كرم‌های حاوی AHA با درصدهای پایین و چه به صورت پیلینگ در مطب با داروهای با درصد بالا، قابل انجام است. با این روش‌ها، كلاژن سازی تحریك می‌شود.
روش دیگر، به كار بردن لیزر است. با پیلینگ لیزری توسط لیزر‌CO۲ اولتراپالس، رشته‌های آسیب‌دیده كلاژن بازسازی می‌شوند و كلاژن جدید هم در پوست به وجود می‌آید در نتیجه با از بین رفتن چین و چروك‌ها، فرد ۵ تا ۱۰ سال جوانتر به نظر می‌رسد كه در صورت مراقبت صحیح از پوست و قرار نگرفتن در معرض آفتاب، آثار سودمند این عمل تا سالیان سال باقی‌می‌ماند.
● فقط دو هفته صبر كنید
در مورد طول عمل پیلینگ، ظاهر پوست بلافاصله پس از عمل و مدت زمان بهبودی و مراقبت‌های پس از عمل، بروشورهای ساده و قابل فهمی وجود دارد كه مراكز درمانی پوست در اختیارتان می‌گذارند. بلافاصله پس از پیلینگ، پوست برافروخته و به رنگ صورتی پررنگ یا قرمز در می‌آید. احساس سوختگی یا خارش پس از پیلینگ هم دردسر دیگری است كه برای رفع آن، بسته به نظر پزشك از پماد وازلین و پماد تركیبی روی پوست و یا روش پانسمان بسته یا گاز نیمه تراوا استفاده می‌شود. به مدت ۲ تا ۵ روز هم ترشحات روشن یا كمی زرد رنگ خواهید داشت. تورم صورت بین روزهای ۲ تا ۴ و قرمزی پوست بین روزهای ۷ تا ۱۰ طبیعی است .

محمدرضا مهاجر
دكتر هانیه زائررضایی

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی حکیم‌باشی