نگاهی به تاریخچه مرورگرهای وب، از موزائیک تا موزیلا

در طول سالیان اخیر مرورگرهای وب گوناگونی به وجود آمده‌اند. اولین مرورگری كه به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت «موزائیك NCSA» بود.پس از آن، گروه برنامه‌نویسی موزائیك، اولین مرورگر وب تجاری را با نام Net Scape Navigator به بازار فرستاد، كه پس از مدتی تغییر نام یافت اما چندی بعد مجدداً نام آن به نت اسكیپ برگردانده شد. مرورگر نت اسكیپ در بین كاربران بیشترین محرومیت را داشت تا آنكه اینترنت اكسپلورر (IE) در سال ۱۹۹۹ با مزایای روزافزون خود از آن پیشی گرفت. یك نسخه مرجع باز (open source) از نت اسكیپ با نام موزیلا (Mozilla) در سال ۲۰۰۲ مجدداً نظرها را به خود جلب كرد. از آن زمان موزیلا در مسیر پیشرفت قرار گرفته و به خصوص بر روی سیستم عامل‌های غیر ویندوز (شاید به خاطر ساختار مرجع باز آن) مورد استقبال قرار گرفته است. اما این دو مرورگر وب مشهور، همچون سایر فرآورده های تكنولوژیكی بر پایه اسلاف گمنام و بعضاً ناموفقی پی‌ریزی شده‌اند كه شاید اكنون جز نامی از آنها باقی نمانده باشد. برخی از مهم‌ترین آنها به شرح زیرند:

• World Wide Web
"تیم برنرزلی" اولین مرورگر را در اولین روز سال میلادی ۱۹۹۰ بر روی یك كامپیوتر Next نوشت كه تار جهان گستر (world wide web) نام گرفت. او در مارس سال بعد نسخه هایی از برنامه‌اش را در اختیار عموم قرار داد و پس از آن، انتشار این نرم‌افزار فزونی گرفت.

• Libwww
برنرزلی و یك دانشجو به نام جین فرانكوئیس گراف، نرم‌افزار تار جهان گستر را به نحوی ارتقا دادند تا فقط مخصوص محیط‌های Next نباشد و در تمام محیط‌هایی كه با زبان برنامه‌نویسی C نوشته شده اند، قابل اجرا باشد. آنها این مرورگر را Lib www نامیدند. گراف بعداً اولین شركت طراحی وب را تاسیس كرد.

• Line-mode
نیكولا پیلو، دانشجوی رشته ریاضیات كه در CERN كارآموزی می كرد، مرورگر وبی را طراحی كرد كه در هر محیطی، حتی با تله تایپ (teletype) نیز كار می‌كرد. در سال ۱۹۹۱ نیكولا پیلو و تیم برنرزلی، این مرورگر را برای طیف گسترده ای از كامپیوترها، از یونیكس گرفته تا داس مایكروسافت سازگار ساختند و بدین سان دسترسی به صفحات وب بیش از پیش برای عموم آسان‌تر شد.

• Erwise
گروهی از دانشجویان دانشگاه فنی هلسینكی، گردهم آمدند تا یك مرورگر وب را به عنوان پایان‌نامه خود بنویسند. از آنجا كه نام دپارتمان آنها به اختصار "OTH" بود آنها به شوخی نام پروژه خود را erwise گذاشتند تا از تركیب این دو other wise (در غیر این صورت) بوجود آید! نگارش نهایی در آوریل ۱۹۹۲ آماده شد و ویژگی‌های بارز متعددی داشت، اما پس از آن به حال خود رها شد و اعضای تیم پس از اتمام دوره متفرق شدند.

• Viola www
در ماه مه ۱۹۹۲ یك دانشجوی دانشگاه بركلی به نام پی وی، دومین مرورگر را برای سیستم عامل Unix ارائه داد. این مرورگر كه Viola www نام داشت، مزایای برجسته ای داشت كه از آن جمله توانایی نمایش تصاویر گرافیكی و دانلود نرم‌افزارها بود.

• Midas
در تابستان سال ۱۹۹۲ تونی جانسون سومین مرورگر را برای سیستم‌های یونیكس ابداع كرد. او میداس را به این خاطر نوشت تا به پخش اطلاعات حاصل از تحقیقات خود در رابطه با فیزیك در بین همكارانش كمك كند.

• Samba
رابرت كالیائو كار نگارش اولین مرورگر وب برای سیستم های مكینتاش را آغاز كرد. حاصل كار Samba بود كه توسط نیكولا پیلو بهبود یافته بود تا پایان ۱۹۹۲ آماده بهره‌برداری شد.

• Mosaic
مارك اندرسون و اریك بیتا از NCSA نخستین نگارش موازئیك سازگار با یونیكس و ویندوز (هر ویندوزی) را در فوریه ۱۹۹۳ ارائه دادند. چند ماه بعد الكس تاتیك نگارش موزائیك برای مكینتاش را هم ارائه داد. بدین سان موزائیك نخستین مرورگر وبی بود كه برای كار بر روی سیستم ها و سیستم عامل های گوناگون پشتیبانی می‌شد. موزائیك مقدمه‌ای بود برای پشتیبانی اصوات، ویدئوكلیپ، فرم ها، بوك مارك و فایل‌های تاریخ (history files) و بدین سان به سرعت تبدیل به محبوب ترین مرورگر وب غیرتجاری شد.
در اوت ۱۹۹۴ NCSA قوانین تجاری استفاده از موزائیك را به اجرا درآورد كه متعاقب آن بسیاری از شركت‌ها از جمله مایكروسافت (به خاطر استفاده از موزاییك در طراحی) IE به دردسر افتادند با این حال NCSA گسترش و بهبود موزائیك را در ژانویه ۱۹۹۷ متوقف كرد.

• Arena
در سال ۱۹۹۳دیوراجت در شعبه بریستول انگلیس شركت هولت پاكارد، مرورگری را به نام Arena ارائه داد كه ویژگی‌های قدرتمندی برای جای‌دهی جدول ها و تصاویر گرافیكی داشت.

• Lynxb
در دانشگاه كانزاس مرورگری فرامتنی (hypertext (browser بر پایه وب نوشته شده بود كه Lynx نام داشت و برای انتشار اطلاعات ریاضیاتی به كار می رفت. دانشجویی به نام لومونتولی، رابطی برای اینترنت را به برنامه اضافه كرد و مرورگر وب Lynx۲/۰ را در مارس ۱۹۹۳ ارائه كرد. این مرورگر به سرعت برای پایانه‌های بدون گرافیك تبدیل به مرورگری محبوب شد و تاكنون نیز باقی مانده است.

• Cello
تام بروس یكی از بنیانگذاران "موسسه اطلاعات حقوقی" دریافت كه اكثر حقوقدانان از سیستم های مایكروسافت استفاده می كنند و بنابراین مرورگر وبی را برای این پلت فورم طراحی كرد كه سلو نام گرفت و در تابستان ۱۹۹۳ ارائه شد.

• Opera
در ۱۹۹۴ تیمی از پژوهشگران كمپانی ارتباطات تلنور در اسلوی نروژ، مرورگر اپرا را عرضه كردند، سال بعد دو تن از اعضای همان گروه، تلنور را ترك كردند تا نرم‌افزار اپرا را پس از ارتقا و بهسازی به صورت تجاری روانه بازار كنند.
اپرا نسخه ۲.۱ نخستین بار در تابستان ۱۹۹۶ بر روی اینترنت در دسترس قرار گرفت.

• Internet in a box
در ژانویه ۱۹۹۴ محصولی كه "اینترنت در یك بسته" نام گرفته بود به بازار آمد و چیزی نبود مگر مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای مورد نیاز و مفید برای مرورگری وب. این محصول كاربران را از دان لود یا خرید نرم‌افزارهای گوناگون برای كاربری كامل بی نیاز می كرد و به ویژه برای كاربران خانگی بسیار مناسب و مفید بود.

• Navipress
در فوریه ۱۹۹۴ شركت ناوی سافت مرورگری به نام ناوی پرس را برای كامپیوترهای شخصی و مكینتاش ارائه كرد. بعد از نرم‌افزار world wide web این اولین مرورگری بود كه با یك ویرایشگر (editor) ادغام شده بود و بنابراین كاربر می توانست همزمان با مرورگری، محتویات صفحات را ویرایش كند. ناوی پرس بعداً تبدیل به Aolpress شد و هنوز نیز در دسترس است هر چند كه از سال ۱۹۹۷ تغییری نیافته است.

• Mozilla
در اكتبر سال ۱۹۹۴ نت اسكیپ اولین نگارش بتای مرورگرش را با نام موزیلا b ۹۶/? بر روی اینترنت منتشر كرد. نیمه دسامبر، نسخه نهایی به نام موزیلا ۰/۱ به بازار آمد. نگارش مرجع باز مرورگر نت اسكیپ، در سال ۲۰۰۲ به احترام موزیلا، به این نام انتشار یافت.

• Internet Explorer
۲۳ اوت ۱۹۹۵ مایكروسافت ویندوز ۹۵ را به همراه مرورگر وبی كه اینترنت اكسپلورر نام داشت، راهی بازار كرد. تا پاییز ۱۹۹۶ این مرورگر توانست در بازار مربوطه تا رتبه سوم صعود كند و تا سال ۱۹۹۹با پشت سر گذاشتن نت‌اسكیپ به مقام نخست برسد.
علاوه بر اینها مرورگرهای فراوانی در دهه ۱۹۹۰ ارائه شدند كه از شهرت و محبوبیت كمتری برخوردار بودند و دوامی نیافتند. اسامی برخی از آنها بدین قرار است:
Active worlds - NetAttache- Air_Mosic - NET COM plete- Amiya Netcruiser -EI*Net -Mac web -IWENG -WWWC - Hot Java - Get Right - Planet Web.

محمود فرجامی

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا