چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
مجله ویستا


دیوار کوتاهی به‌نام خشکسالی!؟


دیوار کوتاهی به‌نام خشکسالی!؟
با توجه به اثرات مخرب خشکسالی، می‌خواستم باز هم در این‌ خصوص بنویسم ولی چون یکی از فعالان بخش کشاورزی در عرصه رسانه مکتوب از بنده خواست که در مورد مصاحبه اخیر وزیر محترم جهاد کشاورزی اعلام نظر نمایم لذا مناسب‌تر دیدم که آن مطلب و این پاسخ را در قالب این وجیزه تنظیم و تقدیم نمایم. امیدوارم مورد توجه قرار گیرد.
▪ یکم: مدتی است که خشکسالی و افزایش قیمت‌های جهانی (که تصادفا ملازم با هم شده‌اند؟!) در فرمایشات اکثر مسوولان محترم دولتی و مخصوصا متولیان بخش‌های ذیربط، علت‌العلل بروز مشکلات قلمداد می‌شود. نمی‌دانم چرا ناخودآگاه به یاد خلبانان مرحومی می‌افتم که بعد از سقوط هواپیمایشان، به عنوان مقصر اصلی قلمداد می‌شوند! به راستی آیا اگر خشکسالی می‌توانست تکلم کند! این اتهامات سنگینی را می‌پذیرفت؟ یا به قول وزیر محترم، مسوولان ۱۳ ساله و پنج‌ساله پیشین بخش کشاورزی متهم اصلی هستند و باید محاکمه شوند!؟ (سخنرانی وزیر محترم در جمع نمونه‌ها- دنیای سبز شماره ۳۶، ۱/۴/۸۷) یا آنهایی که با مقصر خواندن هواشناسی، سالی پرباران و سرشار از نعمت و فراوانی را به مردم و مسوولان محترم نظام نوید دادند، متهم هستند؟ (مقابله با خشکسالی؛ از شعار تا عمل- دام کشت و صنعت شماره ۱۰۱)
▪ دوم: وزیر محترم جهادکشاورزی اخیرا طی گفت‌وگویی با رسانه‌های گروهی و با استفاده از ادبیات مألوف سال‌های اخیر (بزرگ‌ترین، اولین‌بار و...) از پیشرفت‌های چشمگیر بخش کشاورزی در سه ساله اخیر سخن گفته‌اند، هرچند که بسیاری از این موفقیت‌ها نتیجه زحمات پیشینیان است (پیشینیانی که متهم به کم‌کاری و بی‌برنامگی و... هستند!؟) ولی به هر حال باعث افتخار همه شهروندان و فعالان بخش کشاورزی است. با عنایت به دعوت رئیس‌جمهور محترم به نقد دولت (که حتی به منتقدان جایزه هم داده شد!) و نیز علاقه‌مندی‌ام به تعالی و پیشرفت کشورم و بخش کشاورزی آن و مخصوصا مسوولیتی که موکلینم در نظام مهندسی کشاورزی به عهده‌ام نهاده‌اند، مواردی را به شرح ذیل در این خصوص مطرح می‌کنم.
▪ سوم: همانطوری‌که قبلا گفته‌ام با عنایت به محدودیت و ثابت بودن منابع پایه، آنچه در موضوع خودکفایی گندم مدنظر بوده ارتقا بهره‌وری و ایجاد پایداری نسبی در تولید جهت مقابله با خشکسالی‌های شکننده بود و نه دستیابی به خودکفایی و حتی صادرات گندم در سال‌های نرمال و ترسالی و دیگر هیچ! (روزنامه خراسان، ۲۵/۳/۸۷) شاید یکی از دلایل کسب زودهنگام خودکفایی، علاوه بر مدیریت سختکوشانه همراه با تدبیر وزیر محترم قبلی و پیگیری جدی آحاد مدیران صف و ستاد و از جمله مجری طرح گندم (وزیر محترم قبلی)؛ وضعیت نرمال بارندگی بود. چه، طبق برنامه ۱۰ ساله قرار بود آبیاری تحت فشار توسعه‌یافته، درجه مکانیزاسیون ارتقا یابد و استفاده از بذور گواهی شده همگانی شده و تمامی نهاده‌های مورد نیاز به موقع تامین شده و تمهیدات لازم جهت پیشگیری از ضایعات از مزرعه، کارخانجات آرد اندیشیده شود و... تا نهایتا خودکفایی محقق و در مقابل خشکسالی‌های اینچنینی، تولید گندم از نوعی پایداری برخوردار شود نه اینکه شاهد کاهش ۷۰-۶۰ درصدی در تولید و خرید گندم باشیم.
▪ چهارم: به جز عواملی که بدان اشاره شد، عوامل دیگری نیز در پیدایش این مسئله موثر بوده است. عواملی که بارها توسط کارشناسان صاحب نظر و دلسوز گوشزد شد.
ـ چهارم-۱:به‌رغم حکم صریح قانون برنامه چهارم، قیمت خرید تضمینی گندم اصلا افزایش نیافت!؟ این در حالی بود که معاون محترم امور مجلس وقت وزارتخانه طی مصاحبه‌ای با مجله تخصصی دام کشت صنعت (شماره ۹۱) از قول رئیس محترم کمیته تطبیق مقررات با قوانین (آقای حدادعادل) این تصمیم را غیرقانونی دانسته بود! به هر حال همانطوری‌که پیش‌بینی می‌شد کشاورزان یا اصلا گندم نکاشتند یا گندم‌هایشان را به‌رغم افزایش نسبی قیمت در سال جاری که بیشتر از ۵۰ درصد کمتر از قیمت جو و بازار آزاد است!؟ به مرغداران و خریداران آزاد می‌فروشند (عدم افزایش قیمت تضمینی گندم؛ خودکفایی در محاق! شرق ۲/۳/۸۶) و (پاگیر و بلاتکلیفی کشاورزان؛ چه کسی پاسخگوست؟! اعتماد ۴/۶/۸۶)
ـ چهارم-۲: تاخیر یک‌ماهه در کشت گندم- مخصوصا در استان‌های سردسیر- به دلیل بلاتکلیفی یارانه‌های کود شیمیایی و بذر گواهی شده باعث امتناع کشاورزان از دریافت کود و بذر و نهایتا کشت گندم بدون کود با استفاده از بذور بومی!؟ شد (بحران در بخش کشاورزی، بخشنده، شهروند امروز شماره ۴۷، مورخ ۲۹/۲/۸۷) بدیهی است که با این شرایط کشت و تنش‌های سرمایی بی‌سابقه زمستان و گرمایی بهار و کمبود بارندگی و... تولید از ۲۵ میلیون تن سال گذشته با کاهش ۶-۴ میلیون تنی همراه می‌شود.
▪ پنجم: همه این مسائل در حالی به وقوع پیوسته که وزیر محترم در مصاحبه‌های متعدد از فائق آمدن بر خشکسالی خبر داده و طرح این نوع موضوعات توسط کارشناسان و مسوولان پیشین را صرفا بهانه‌ای برای توجیه کم‌کاری‌شان دانسته!؟ و کمافی‌السابق از ادامه صادرات گندم در سال جاری خبر می‌داد!؟ همین خوشبینی‌های غیرکارشناسی مسوولان محترم ذیربط (اعم از آب و کشاورزی) و اطلاع‌رسانی در هنگام به هیات محترم وزیران، منجر به تصمیم خرید حداقل دو میلیون تن گندم و یک میلیون تن جو به قیمت گران در اوایل سال جاری شده است. موضوعی که احتمالا تکرار هم خواهد شد ولی با قیمتی گران‌تر!
▪ ششم: آقای وزیر محترم جهادکشاورزی در موقع اخذ رای اعتماد از مجلس محترم هفتم، قول‌های زیر را به مردم و مسوولان داده است: خودکفایی سه ساله برنج، یک‌ساله جو، دو ساله ذرت و تا پایان برنامه چهارم (۸۸) دانه‌های روغنی و نباتات علوفه‌ای، جالب است که وزیر محترم پیشین به دلیل مشکلات فنی و پیچیدگی خاص خودکفایی روغن، قول داده بود که در قالب یک برنامه ۱۰ ساله وابستگی روغن به واردات را از بیش از ۹۰ درصد به ۳۰ درصد می‌رساند! کلیه دانش آموختگان کشاورزی بیکار تا دو سال دیگر (۸۶) مشغول به کار می‌شوند و تسهیلات بانکی نیز تا پایان سال (۸۴) تک رقمی خواهد شد.واردات گوشت قرمز از سال آینده (۸۵) قطع می‌شود و با توجه به تولید فراوان میوه‌جات در داخل کشور، اجازه هیچگونه وارداتی را نمی‌دهیم.
▪ هفتم: اینک که در سال آخر زمامداری دولت محترم نهم هستیم، بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه‌تنها این وعده‌های وزیر محترم محقق نشده که بخش کشاورزی در بحران نیز به سر می‌برد!؟ که واردات ۷۶/۳ میلیون تن شکر (معادل مصرف ۶ سال) و ۳/۲ میلیون تنی برنج (بیش از نیاز سه سال) که باعث به خطر افتادن صنایع وابسته و کاهش تولید چغندر از ۲/۶ میلیون تن در سال ۸۵ به کمتر از دو میلیون در سال جاری از شاخص‌ترین علائم این بحران است (بحران در بخش کشاورزی، دکتر مهدی بخشنده استاد دانشگاه اهواز، شهروند امروز شماره ۴۹ مورخ ۲۹/۲/۸۷)
▪ هشتم: در خاتمه از کلیه کسانی که مخاطب این مقاله هستند متواضعانه استدعا می‌کنم موضوع را سیاسی نکرده- مسئله‌ای که برخلاف دنیا که همه چیزش در خدمت اقتصاد است و به هشدارهای کارشناسی دلسوزان بخش (اعم از دولتی و غیردولتی) عنایت لازم را مبذول فرمایید. وزیر محترم نیز بدانند که نه کسی به دنبال قراردادن آقای رئیس‌جمهور در مقابل بخش است- که اتفاقا بنده هم معتقدم دولت نهم و مجلس هفتم بیشترین عنایت را به مسائل روستا و کشاورزی داشته‌اند و بهترین فرصت برای رفع مظلومیت از این بخش نجیب بوده است ولی استفاده مناسب نشد!- نه احدی به پست ایشان نظر دارند که خدای ناکرده بخواهند ایشان را هوا کنند!؟ (سخنرانی در جمع نمونه‌ها به مناسبت هفته جهاد سازندگی، دنیای سبز شماره ۳۶ مورخه ۱/۴/۸۷ ) بلکه همه به دنبال اعتلا و پیشرفت کشورمان جهت رسیدن به رتبه اول رشد در منطقه مطابق سند چشم‌انداز ۲۰ساله هستیم.
علی فریدونی
عضو هیات علمی و عضو شورای نظام مهندسی کشاورزی خراسان رضوی
منبع : روزنامه کارگزاران