چیزی در همین حدود

«چیزی در همین حدود» نام دومین مجموعه داستان « به روژ ئاکره‌ای» است که در روزهای پایانی زمستان ۱۳۸۶ توسط نشر چشمه به بازار کتاب ارائه شد.
ئاکره‌ای متولد ۱۹۶۳ میلا‌دی در کردستان عراق است. در سال ۱۹۷۵ به دنبال شکست جنبش کردها به همراه خانواده به ایران پناهنده شد و پانزده سال در ایران زندگی کرد و هفده سالی می‌شود که در سوئد اقامت دارد. پنج مجموعه شعر به‌کردی دارد.نقد می‌نویسد. ترجمه هم می‌کند.
آثاری از گلشیری، شاملو، فرخزاد، رویایی، صفدری، سردوزامی، ربیحاوی، صالحی و ... را به کردی ترجمه و منتشرکرده است. مصاحبه‌های او با برخی از نویسندگان و شاعران ایرانی در نشریات کردی و فارسی به چاپ رسیده است. اما «ئاکره‌ای» فقط به فارسی داستان می‌نویسد.
● ما اینجا هستیم
« ما اینجا هستیم» نخستین مجموعه داستانی است که بعد از چند سالی که در انتظار چاپ مانده بود، توسط انتشارات نیلوفر در پائیز ۱۳۸۳ منتشر شد. این مجموعه، روایت سالخوردگانی است که در اتاق‌های مجتمعی، شاید بشود گفت خانه سالمندان، در کنار هم و جدا از هم زندگی می‌کنند. راوی، من اول شخص است. منی که به درون آدم‌ها سرک نمی‌کشد. قضاوت نمی‌کند.
اما نویسنده آنقدر درست و به جا شخصیت‌ها را می‌سازد و آدم‌ها را در کنار هم می‌چیند که تک تک دیالوگ‌های آنها شخصیت پردازانه است. نویسنده در مقام صبر و بدون هیچ تعجیلی پیش می‌رود. پیشینه‌ای از آدم‌ها به ما نمی‌دهد و تمام روایت در خطی مستقیم و رو به جلو، هم زمان با مخاطب بر راوی هم اتفاق می‌افتد. اما کلا‌می‌که از دهان شخصیت‌ها خارج می‌شود و نوع برخوردشان با راوی که شاید پرستار خانه سالمندان است، در ساعت‌های متفاوت، حکایت از گذشته این آدم دارد.
این مجموعه را می‌توان به صورت داستان‌های به هم پیوسته و البته مجزا هم مورد بررسی قرار داد. هر داستان با اعلا‌م زمانی از دیگر داستان‌ها جدا شده است. چیزی شبیه تقسیم بندی ساعت‌های کاری یک کارمن، در یک روز کاری. پس زمان در این مجموعه از نظمی پیش رونده و طبق معمول برخوردار است. اما در ذهن آدم‌ها و درون اتاق‌ها، اتفاق دیگری در جریان است.
در اتاقی دیگر، عقربه‌های ثانیه شمار شکسته و دیوار ساعت ترک خورده است و در اتاق دیگر، عقربه ساعت هر قدر تلا‌ش می‌کند به جلو رود، ابتدا ضربه ای رو به عقب داردو بعد کمی، جلو می‌آید و به این ترتیب شاید فقط در جای خود تکرار می‌شود. در ذهن سالخوردگان داخل اتاق هم حضور زمان به هم ریخته است. گاهی در گذشته جامانده است و گاه در سیری مدام از اکنون به گذشته است و در نهایت به هیچ می‌رسد.« ما اینجا هستیم» روایت آدم‌هایی رد گم کرده است.
آدم‌هایی که شاید آن بیرون، کسی منتظرشان ننشسته است. بیرونی که مدام برف می‌بارد و سرد است یا پیرزن و پیرمردی که بی‌توجه به آدم‌های پشت پنجره رد می‌شوند و می‌روند. شاید تنها فاعل زنده این مجموعه، راوی است. راوی‌ای که گاه خودش هم درگیر فضای داستان می‌شود. از تاریکی اتاق و سر و صدای بلعیدن پیرزن می‌ترسد و آگاه است که نباید صدایش بلرزد و پشتش را به دیوار سرد اتاق تکیه می‌دهد. اما جنس توصیف‌های «به روژ ئاکره‌ای» در این مجموعه قابل تامل است. توصیف‌ها به شدت انتخاب شده و کوتاه هستند و به شدت فضا ساز و کاربردی هم.نویسنده با تیزهوشی کامل از برخی از توصیف‌های که بیشتر در جهت تحریک احساسات مخاطب هستند، پرهیز می‌کند. مثل توصیف بیش از حد از بوی ماندگی و مدفوع سالخوردگانی که مجبور به تعویض پوشک آنها است. اما گاه خطوط صورت شخصیت‌ها را چنان توصیف می‌کند که آدم‌ها بدون هیچ نام و نشانی در مقابل چشمان مخاطب جان می‌گیرند.
● چیزی در همین حدود
دومین مجموعه داستان «به روژئاکره‌ای» شامل پنج داستان دریچه، خانه نخل‌ها، عصر یکشنبه، آینه شکسته و مرغابی‌ها می‌شود.برخلا‌ف مجموعه داستان اول این نویسنده که تنهایی و سرما از محورهای اصلی داستان‌ها به شمار می‌آید، اغلب داستان‌های چیزی در همین حدود، حول محور رابطه می‌چرخد. منتها روابطی که سرانجامی‌ندارند و کنش‌هایی در جهت وصال صورت نمی‌گیرد.
البته داستان «خانه نخل‌ها» در فضای بازسازی‌های پس از جنگ و «مرغابی‌ها» به مهاجرت و انسان‌های مهاجر می‌پردازد. از ویژگی‌های آقار «ئاکره‌ای» توجه به اشیا، برابر با انسان است و استفاده صحیح از این عناصر برای فضاسازی درست است. فارغ از این، هرچند از بازی‌های بارز زبانی می‌گریزد اما در اغلب داستان‌ها، زبان درخدمت کار است.
اغلب داستان‌های این مجموعه، از روایت خطی برخوردارند. به جز داستان «آینه شکسته» که تکه‌هایی از گذشته و حال در هم ادغام می‌شوند و هر دیالوگ، هر صدا، بهانه‌ای برای عبور ذهنی راوی از حال به گذشته و زنده شدن یک خاطره است که در نهایت هم باز خاطره‌ها زنده‌تر از اکنون شخصیت‌ها هستند و راوی در مرور گذشته‌ها و امروز کنشی برای ایجاد ارتباط ندارد.

منبع : روزنامه حیات نو