این ریزتراشه‌های باهوش

آیا RFID برای از بین بردن حریم خصوصی مردم ساخته شده است؟ آیا این ابزار با ظاهری مهربان خود آمده است تا جزئیات زندگی آحاد ملت را زیر نظر بگیرد؟ یا اینکه آمده تا همه موجودات جاندار و بی‌جان را به اینترنت متصل کند و آنها را به یک اندازه از مزایا و منافع جهانی برقرار سازد؟ آن دسته از فناوری‌هایی که می‌توانند شکلی تازه به زندگی انسان‌ها ببخشند و آن را از قالب سنتی و همیشگی خود خارج کنند معمولا آهسته وارد می‌شوند تا مقاومت کمتری در مقابل آنها صورت گیرد، اما با این وجود وقتی که این فناوری‌ها فراگیر می‌شوند زندگی بدون آنها غیرقابل تصور می‌شود. ماکروفر، تلفن همراه، SMS و ... از جمله این نوع فناوری‌ها بودند که اگر چه مدت زیادی از تولد آنها نمی‌گذرد، بیشتر ما زندگی بدون آنها را غیرممکن می‌دانیم. فناوری‌هایی که قادرند نقطه عطفی در زندگی انسان‌ها ایجاد کنند معمولا دور از دسترس به نظر می‌رسند که البته به محض اثبات کارایی‌شان، تاثیری شگرف را بر زندگی اجتماعی انسان‌ها برجای می‌گذارند. از جمله این فناوری‌ها که هنوز در مراحل اولیه ورود خود به دنیای واقعی به‌سر می‌برد و دیر یا زود فراگیر خواهد شد RFID)Radio Frequency Identification) یا تراشه‌های شناسایی هویت بر اساس امواج رادیویی است.
این امواج رادیویی روشی جدید هستند که می‌توانند به کمک یک سری برچسب‌های مخصوص(Tag) اطلاعات را درون خود ذخیره کنند و به هنگام نیاز آنها را به کار برند. یک برچسب RFID شیئی بسیار کوچکی است که می‌تواند روی کلیه محصولات الکترونیکی و غیرالکترونیکی، حیوانات، انسان‌ها و ... نصب شود تا با ارسال و دریافت امواج رادیویی امکان شناسایی آنها در هر مکان و زمانی فراهم آید. فناوری‌هایی که ساختار آنها براساس برچسب‌های RFID طراحی شده شامل یک تراشه سیلیکونی و چند آنتن بسیار قوی می‌شوند. برچسب‌های انفعالی و تاثیرپذیر به هیچ‌گونه منبع نیروی درونی برای انجام اقدامات خود نیاز ندارند، این در حالی است که برچسب‌های فعال باید حتما به یک منبع نیرو متصل شوند.
● کاربرد‌های RFID
انعطاف‌پذیری بالا و تنوع فراوان در ساخت اجزای این سیستم باعث شده تا این فناوری در بیشتر شرایط و زمینه‌ها از خشکی گرفته تا زیر آب‌، از کاشت در بدن انسان تا جاگذاری در جلد گذرنامه‌ها و غیره مورد استفاده قرار گیرد. تمامی سیستم‌هایی که بخشی از آنها به تشخیص هویت اشیا و افراد می‌پردازد از مشتریان پروپا قرص این فناوری به شمار می‌روند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای، مراکز کنترل تردد، انبارها، ردیابی خودرو‌های اجاره‌ای، کتابخانه‌ها، محصولات غذایی، گذرنامه‌ها، ردیابی زندانیان در محوطه زندان و ... تنها بخشی از موارد کاربرد این فناوری هستند. یکی از کاربردهایی که محققان امروزه برای RFID درنظر گرفته‌اند جایگزین کردن آن به‌جای بارکد کالاهاست. به جای کد میله‌ای می‌توان از برچسب‌های شناسایی رادیویی که اندازه آن از یک دانه شن تا چندین سانتیمتر است استفاده کرد. پاره‌ای از آنها با باطری کار می‌کنند که از برد زیادتری نیز برخوردار هستند. گفته می‌شود که این فناوری حداقل معطلی کمتر، دقت بیشتر و نفع مشتری را در فروشگاه به دنبال خواهد داشت. بارکد را باید به‌وسیله یک دستگاه مخصوص، از نزدیک و با تاباندن نور روی آن خواند، در حالی که شناسنده رادیوییRFID می‌تواند اطلاعات را از فاصله‌ای کمتر از ۲ متر تا ۶۰ متر ارسال کند. بعضی از موارد غیر تجاری این فناوری تا فاصله ۱۶۰۰ متری نیز کار می‌کنند. دستگاه مخصوص RFID می‌تواند اطلاعات زیادی مانند مبدا بار، مقصد بار، زمان انقضای مصرف و غیره را ضبط و ارسال کند. بعضی از فرکانس‌های کار آن ۱۲۵ هزار هرتز، ۱۴۸ هزار هرتز، ۵۶/۱۳ مگاهرتز، ۳۱۵ مگاهرتز، ۴۳۳ مگاهرتز، ۹۱۵ مگاهرتز، ۴۵/۲ میلیارد هرتز و ... است. قیمت این محصول با توجه به تعداد، کیفیت، دوام و مشخصات دیگر از حدود ۲۰ سنت تا چند ۱۰ دلار در نوسان است که باطری آن به راحتی تا ۵ سال دوام دارد. مقدار حافظه این فناوری‌ها از ۸ تا ۳۶ هزار بایت است که دو استاندارد مطرح آن ISO ۱۴۴۴۳ و ISO ۱۵۶۹۳ هستند. از مهم‌ترین کاربردهای دیگر این برچسب‌هایی که روی کالا قرار می‌گیرد این است که اگر جای یک کالای به‌خصوص روی قفسه‌های فروشگاه زنجیره‌ای از یک حدی کمتر شود، کامپیوترهای آن فروشگاه به مسوولان انبار پیام می‌فرستند که در اسرع وقت قفسه‌های خالی را پر کنند. به همین طریق یخچال منزل نیز می‌تواند کمبودهای خود را به کامپیوتر شخصی شما که به اینترنت وصل است گزارش دهد و به‌طور خودکار به فروشگاه زنجیره‌ای سفارش کالای در شرف تمام شدن را بدهد. این فناوری قادر است که کار را برای حسابداران و انبارداران بسیار آسان‌تر کند، زیرا نرم‌افزارهای دقیقی تعبیه شده‌اند که ورود و خروج هر کالا با این برچسب‌ها را به دقت ردگیری می‌کند و در آخر امکان حسابرسی و انبارگردانی را تا آخرین حد ممکن تسهیل می‌سازند. با این روش میزان خسارت، دزدی و اشتباه در محاسبه به حداقل می‌رسد. به عقیده کارشناسان این فناوری فهرست‌برداری از اقلام موجود و محاسبه خرید مشتریان بدون نیاز به توقف آنها و بدون نیاز به پرداخت نقدی به صندوق‌داران را نیز به سادگی برای انبارداران فراهم می‌آورد.
به عبارت ساده‌تر، ژاپنی‌ها از این تراشه‌ها برای محاسبه میزان زمانی که مشتری‌ها به کالا توجه نشان می‌دهند نیز استفاده می‌کنند، به عبارت دیگر وقتی یک مشتری به کتاب‌فروشی مراجعه می‌کند، کتابی را از قفسه برمی‌دارد و چند دقیقه‌ای به آن نگاه کرده و دوباره آن را سر جایش می‌گذارد، تمام این رفتارها قابل ثبت و ارزیابی است. اتحادیه اروپا نیز درصدد کار گذاشتن تراشه‌های بسیار کوچک RFID در اسکناس‌های یورو است. به این ترتیب نه تنها ردگیری این اسکناس‌ها آسان‌تر می‌شود، بلکه جلوی جعل آن‌ها نیز گرفته خواهد شد. یک شرکت آمریکایی به نام وری چیپ (Verichip) در حال ساخت تراشه‌هایی است که تمام سوابق پزشکی افراد را ثبت و ضبط می‌کند و به راحتی می‌تواند زیر پوست افراد پیوند زده شود. هر بیمارستانی که مجهز به اسکنرهای مخصوص این تراشه‌ها باشد هنگام مراجعه بیماران اورژانسی(به خصوص اگر وضع وخیمی داشته باشند، به عنوان مثال در حالت اغما و بی‌هوشی) قادر است به سابقه پزشکی بیمار دسترسی پیدا کند. نوع ساده‌تری از این تراشه روی پوست حیوانات خانگی مثل سگ پیوند شده است.
شرکت مایکروسافت نیز چندی پیش اعلام کرده که درنظر دارد از تمامی فناوری‌های مبتنی بر RFID پشتیبانی کند. مایکروسافت در تلاش است که طی نیمه دوم از سال جاری میلادی نرم‌افزارهایی را مخصوص برنامه‌ریزی و کنترل داده‌های حاصل از تحلیل‌های دستگاه‌های RFID عرضه کند. این نرم‌افزارها به سیستم‌عامل Windows Server این امکان را می‌دهد که داده‌ها را از دستگاه‌های RFID جمع‌آوری و پردازش کند. دیگر برنامه‌های مایکروسافت که شامل BizTalk و پایگاه داده‌ها SQL SERVER است قادر خواهند بود داده‌های مربوط به فناوری RFID را ذخیره کنند.
علاوه بر موارد گفته شده،‌ چندی است که در لندن شهروندان برای ورود به مرکز شهر مجبور به پرداخت پنج پوند عوارض ورود به طرح هستند. آنها با پرداخت این مبلغ می‌توانند در تمام روز در سطح مرکز شهر لندن تردد کنند. بعضی از جوانان انگلیسی برای فرار از پرداخت روزانه پنج پوند از پلاک‌های جعلی استفاده می‌کنند. به وسیله دوربین‌های ویدیویی که در سطح مرکز شهر لندن تعبیه شده‌اند ورود و خروج اتومبیل‌ها به این منطقه توسط پلیس کنترل می‌شود و معمولا این دوربین‌ها توانایی تشخیص جعلی بودن پلاک اتومبیل را ندارند و بدین جهت نیروهای پلیس و امنیتی شهر لندن از رفت‌وآمد تروریست‌ها در سطح شهر با نمره‌های جعلی در هراسند.
برای مبارزه با سوءاستفاده‌های احتمالی تروریست‌ها, وزارت حمل‌ونقل انگلیس اجازه نصب آزمایشی تراشه‌های RFID روی پلاک خودروهای شخصی توسط پلیس لندن را داده و قرار است همین امسال این قانون اجرا شود و اتومبیل‌های پلیس لندن نیز به این نوع از تراشه‌‌ها مجهز شوند. طبق گفته‌های شرکت E-Plate که قرار است این تراشه‌ها را تولید کند، یک نوع از این محصولات در آینده نزدیک «بارکد»هایی را که امروزه مورد استفاده فراوانی در فروشگاه‌ها دارند، از رده خارج کرده و جایگزین آنها در فروشگاه‌ها جهت جلوگیری از سرقت اجناس خواهند شد. این نوع تراشه‌‌ها نیازی به انرژی الکتریکی ندارند و در نزدیکی فرستنده‌های فعال اطلاعات را می‌فرستند و امواجی که این تراشه ‌ارسال می‌کند در سطح سانتی‌متری است و امروزه در فروشگاه‌ها جهت کنترل اجناس از آن استفاده می‌شود.
ولی در مورد تراشه‌‌هایی که در پلاک اتومبیل‌ها به کار می‌رود توسط یک باطری انرژی مورد نیاز این محصولات تامین شده و از فاصله یکصدمتری قابلیت کسب اطلاعات و ذخیره آن را دارند و از همه مهم‌تر، احتمال جعل کردن آن به حداقل ممکن کاهش می‌یابد.
شرکت E-Plate قول کنترل کامل ترافیک توسط محصولات خود را شهر به پلیس لندن داده و بدین منظور از هم‌اکنون حسگرهای کوچک در ورودی‌های اتوبان‌ها و تونل‌ها تعبیه شده است که از این طریق توانایی شناسایی ۲۰۰ خودرو را در ثانیه دارند. این نوع حسگرها که در سطح شهر وجود دارند به طور مداوم اطلاعات را به سرور مرکزی پلیس ارسال می‌کنند و تمام مسیر خودرو را ثبت می‌کنند.
گفتنی است، از هم‌اکنون در بعضی از نقاط آمریکا این نوع تراشه‌ها جهت شناسایی حرکت اتومبیل‌ها و کامیون‌های خارجی نصب شده است. در آینده نزدیک تمامی دولتمردان کشورهای غربی قصد دارند از این روش برای کنترل رفت‌وآمد اتومبیل‌ها استفاده کنند، هرچند که آنها مورد اعتراض شدید گروه‌های حمایت از حفظ اطلاعات شخصی شهروندان قرار گرفته‌اند.

میثم لطفی

منبع : روزنامه کارگزاران