جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

حسین علاء


حسین علاء
حسین علاء (معین‌الوزاره) در سال ۱۲۶۰ش در تهران متولد شد وی فرزند محمدعلی خان علاءالسلطنه (پرنس) و هما خانم عظمه‌الدوله دختر مجدالملک سینکی بود.
علاء تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در لندن به اتمام رسانید، و چون پدرش علاءالسلطنه وزیرمختار ایران در لندن بود. او را از ۱۷ سالگی به عنوان آتاشه سفارت ایران استخدام کرد. وی پس از مدتی نایب سوم و نایب دوم سفارت شد. علاء همزمان با کار در سفارت در رشته حقوق دانشگاه لندن نیز تحصیل می‌کرد.
پس از مشروطیت علاءالسلطنه، وزیر خارجه، فرزند خود میرزاحسین خان را به سمت رئیس کابینه وزارت خارجه منصوب کرد. وی به مدت ۱۰ سال در این سمت باقی بود تا ۲۷ دی ماه ۱۲۹۶ که مستوفی‌الممالک به صدارت رسید و میرزاحسین خان معین‌الوزاره را به وزارت فوائد عامه منصوب کرد. او در کابینه صمصام‌السلطنه نیز دارای همین عنوان بود.
در پاییز ۱۲۹۷ میرزاحسین خان به همراه هیئت اعزامی ایران که متشکل از وزیر خارجه، رئیس دیوان عالی تمیز و... بود برای کنگره صلح ورسای به اروپا رفت. پس از بازگشت، وزیرمختار ایران در اسپانیا و سپس وزیرمختار ایران در امریکا شد. پس از بازگشت از امریکا در انتخابات دوره پنجم مجلس شورای ملی شرکت کرد و به عنوان نماینده تهران وارد مجلس شد. در این دوره وی به همراه سیدحسن مدرس، تقی‌زاده و دکتر مصدق ماده واحده مربوط به خلع احمدشاه از سلطنت و واگذاری حکومت موقت به رضا پهلوی را قبول نکرد و به آن رأی منفی داد. پس از اتمام دوره نمایندگی مجلس شورا در سال ۱۳۰۶ در کابینه مستوفی به وزارت فوائد عامه و تجارت منصوب شد و پس از مدتی از وزارت برکنار و به سفارت ایران در پاریس مأمور شد. حسین علاء طی سالهای ۱۳۱۲ تا ۱۳۲۹ عهده‌دار مشاغل زیر بود:
ریاست اداره نظارت بر شرکتها، ریاست اداره کل تجارت، وزیر تجارت در کابینه محمود جم، ریاست بانک ملی ایران، وزیر دربار، از نمایندگان ایران در شورای امنیت، وزیر خارجه در کابینه منصورالملک، همچنین وی چندین دوره نماینده ایران در جامعه اتفاق ملل بوده است.
پس از ترور رزم‌آرا در نیمه اسفند ۱۳۲۹ مجلس شورای ملی به نخست‌وزیری علاء ابراز تمایل کرد و علاء مأمور تشکیل کابینه شد ولی به علت ضعف در حل بحران نفت در اردیبهشت ماه استعفا داد و مجدداً به وزارت دربار بازگشت. وی مجدداً در دی ماه ۱۳۳۴ به فرمان شاه به نخست‌وزیری رسید و پس از تشکیل کابینه بلافاصله برای معالجه رهسپار اروپا و عبدالله انتظام نایب نخست‌وزیر شد.
آبان ماه ۱۳۳۴ به مناسبت درگذشت سیدمصطفی کاشانی مجلس ختمی در مسجد سلطانی برقرار بود که حسین علاء نیز در آن شرکت داشت و در همان زمان مورد سوءقصد قرار گرفت. ضارب وی مظفر ذوالقدر از اعضای جمعیت فدائیان اسلام بود، و به علت گیر کردن گلوله، با اسلحه به سر علاء ‌زده که مختصر خونریزی و جراحت می‌کند.
در دوران نخست‌وزیری او پیمان بغداد منعقد شد. حسین علاء در خرداد ۱۳۳۵ از نخست‌وزیری استعفا کرد که مورد موافقت قرار نگرفت و مجدد تشکیل کابینه داد و بالاخره در فروردین ۱۳۳۵ از نخست‌وزیری استعفا کرد و دوباره به وزارت دربار تعیین شد تا سال ۱۳۴۲ که به عنوان سناتور انتصابی از شیراز به مجلس راه یافت و یک سال بعد در سن ۸۲ سالگی در تهران درگذشت. همسر وی فاطمه قراگزلو دختر ناصرالملک، نایب‌السلطنه احمدشاه بود.

آسیه آل احمد
منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران


همچنین مشاهده کنید