واکاوی گفتمان مهندس موسوی

مهندس میر حسین موسوی نخست وزیر ایام پر افتخار دفاع مقدس سه شنبه بیستم اسفندماه ۱۳۸۷ با انتشار بیانیه ای رسما کاندیداتوری خود برای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد.
میر حسین موسوی پیش از این بر اولویت "ایجاد گفتمان" بر "دستیابی به قدرت "تاکید کرده و اظهار داشته بود به دنبال یک گفتمان ویژه می باشد که منبعث از فضای اول انفلاب اسلامی است.
با این توصیف واکاوی گفتمان مهندس موسوی در این ایام می تواند کمک شایانی به تبیین دغدغه ها و اندیشه های نخست وزیر مورد تایید و تکریم امام راحل نماید که پس ار ۲۰ سال کناره گیری از عرصه مناسب اجرایی به امید ادای وظیفه قصد خود را برای نامزد شدن در دوره دهم انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده است.
در این میان برای تحلیل گفتمان مهندس موسوی در این مقاله ، پنج متن ایشان (سخنرانی در مراسم سالگرد برادران شهید باکری، سخنرانی درنشست شصت و ششمین سالگرد تاسیس انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی، سخنرانی در جمع جامعه دانش آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی ، بیانیه اعلام کاندیداتوری و پاسخ ایشان به بیانیه کناره گیری سید محمد خاتمی ) با تاکید بر مشخص نمودن مفاهیم کلیدی ،مفاهیم سلبی و پیش فرضهای گفتمانی ایشان مورد توجه قرار گرفته است. لازم به ذکر است که این سه مقوله ، سه محور کلیدی در تحلیل گفتمان به شمار می روند.
الف) مفاهیم کلیدی
واژگان و مفاهیم کلیدی که مهندس میر حسین موسوی در این متون بر آنها تاکید دارد عبارتند از :
ـ ساده زیستی
- همنشینی با فقرا
- فرار از دنیا زدگی
- پیشرفت
- توسعه
- سرافرازی
- جامعه ی اخلاق گرا
- عدالت
ـ آزادی
- عقلانیت
- اصلاح طلبی
ـ اصولگرایی
- خصوصی سازی
ـ وحدت
- گفتمان انقلاب اسلامی
- منابع کمیاب
- خرد جمعی
- چند صدایی
- حقوق اساسی
- زایش اخلاقی
ـ جامعه مدنی
- ایجاد شفافیت در جامعه
- استفاده از فرصت ها و امکانات
- حفظ عزت مردم ایران
ب) مفاهیم سلبی
واژگان مطرح شده در این متون که توسط مهندس موسوی با بار منفی و سلبی مورد استفاده قرار گرفته اند عبارتند از :
ارزشهای سوداگرانه
- هژمونی طبقات فرادست
- جامعه سوداگر
- تفرقه
- استبداد
- دروغ
- تباهی
ـ فساد
ـ دور زدن قوانین
- نقض عهد با ملت
- روحانیت دولتی
- تجسس در سلیقه شخصی مردم
ج) پیش فرضها
در تحلیل گفتمان پیش‌فرض‌ها، افکار قالبی و پیشداوری‌ها، زیرساخت استدلال و استنتاج نویسنده یا گوینده را شکل می‌دهند. بنابراین شناخت پیش‌فرض‌ها، تحلیل‌گر را قادر می‌سازد به لایه‌های زیرین یا اهداف واقعی صاحب اثر (در اینجا مهندس موسوی ) پی ببرد.با این توصیف موارد زیر به عنوان پیش فرضهای مهندس موسوی در این متون بیان می گردند :
۱) راه درست را اصلاحات همراه بازگشت به اصول، و نیز پیرایش و نوزایی در این مسیر تلقی می‌کنم.
۲) مستضعفین و فقرا قشرهایی هستند که دارای زایندگی اخلاقی هستند.
۳) در جامعه ای که ازشهای سوداگرانه غلبه پیدا کند ،خلاقیت در زمینه ارزشهای اخلاقی کم می شود.
۴) آتجه برای نیاز واقعی ملت ما و چاره ای برای از بین رفتن تفرقه ها به نظر می آید ،این است که توجه کنیم مردم چگونه می توانند اصلاح طلبی و اصولگرایی را با هم حمع کنند.
۵) در جامعه ما عدالت و آزادی از هم جدایی ندارند.
۶) آزادی در جایی تبلور پیدا می کند که افراد فرصت اندیشیدن پیدا کنند.
۷) جامعه ما موافق کسب و کار خصوصی است ،اما موافق ترویج یک فضای ارزشی سوداگرانه نیست.
۸) جامعه ما مخالف باج دادن به قدرت های بزرگ است.
۹) با تضعیف نیروی انسانی کارآمد و مدیران با تجربه ،کشور را فقیرتر کرده ایم.
۱۰) اهمیت مساله دور زدن واضح قوانین از هر مشکل دیگری در کشور بیشتر است.
۱۱) جدی شدن نقش خانم ها می تواند مشکلات فرهنگی ما راحل کند.
۱۲) مستضعفان مطمئن ترین پایگاه برای ارزشهای برآمده از انقلاب و آماده ترین قشر برای اصلاح گری و پایبندترین پشتوانه برای اصول و اصولگرایی است.
۱۳) آزادی آزمانی است که خرازی ها ،باقری ها و باکری ها در پای آن جان داده اند.
۱۴) حل مسائل بزرگ نه فقط نیاز به همفکری همه اندیشه ها و گفتمان ها ،که به وحدت و انسجام تمامی نیروها ی توانمند کشور نیازمند است.
د) نتیجه گیری
با توجه به سه محور بررسی شده در گفتمان مهندس موسوی می توان ادعا کرد که مهمترین شاخصهایی که در این گفتمان مشهود است، توجه به عدالت ،آزادی ، وحدت ، جامعه ارزشی ، قانون ، مستضعفین ،حقوق اساسی مردم ، خرد جمعی ، استفاده مناسب از فرصتها و منابع کمیاب ، اصلاح طلبی همراه با اصول و شفافیت با مردم می باشد.‌
این گفتمان در تلاش است در سطوح نهادی قدرت از حیث ایدئولوژیک دارای وجه تعیین کنندگی باشد. در عین حال در تلاش است تا مبانی فکری و تاریخی گفتمان را در چارچوب نظام و مبارزات تاریخی مردم بویژه فضای اوائل انقلاب اسلامی بیان کند.
به جرات می توان اذعان کرد که گفتمان مهندس موسوی حاوی رویکرد جدیدی درعرصه قدرت است که البته نمی خواهد ساختار شکن باشد و برآن است که پاسخگوی نیازهای جدید جامعه باشد.

منبع : پایگاه خبری دیلم