چشم‌انداز‌ عمومی ‌به دیویدآلن‌کراکر

● چشم‌انداز عمومی
هـر چند كه معمولاً دنیس گولت به عنوان پایه‌گذار فلسفهٔ اخلاق توسعه شناخته می‌شود، اما آغاز تلاش جدی در این زمینه، بی‌تردید مصادف با كوشش خلاقانهٔ دیوید كراكر و شكل‌گیری انجمن فلسفهٔ اخلاق توسعه (IDEA) توسط او بود.
دیوید آلن كراكر، مدرك دكترای تخصص خود را از دانشگاه ییل، دپارتمان مطالعات دینی، در رشتهٔ "الهیات دینی و فلسفهٔ دین"، در سال ۱۹۷۰ اخذ نمود. عنوان رسالهٔ دكترای او "یك نظریهٔ وایتهدی در زمینهٔ منظور و عمل" بود. قبل از اینكه كراكر، به پایگاه فعلی خود، یعنی مدرسهٔ خط‌مشی عمومی دانشگاه مریلند بیاید، مدت ۲۵ سال در دانشگاه ایالتی كلورادو فلسفه تدریس می‌كرد و در دانشگاه مونیخ استاد مدعو بود. همچنین در همین زمان استاد مهمان در دانشگاه كاستاریكا، دانشگاه مستقل ملی هندوراس، و دانشگاه سن كارلوس در گواتمالا بود. دیوید كراكر، از جولای سال ۱۹۹۶ تا كنون، عضو ارشد هیأت علمی پژوهشی در انستیتو فلسفه و خط‌مشی عمومی در مدرسهٔ خط‌مشی عمومی دانشگاه مریلند است. دیگر فعالیت‌های مهم و متعدد این دانشمند پر كار در حال حاضر چنین‌اند:
كراكر مشاور "حلقهٔ توسعه"، معاون برنامهٔ Ph.D.، و معاون ریاست دانشگاه مریلند است؛
او به همراه بنیامین آر. باربر مدیریت "برنامهٔ مطالعات مردم‌سالاری" را بر عهده دارد. او به همراه دكتر باربر دورهٔ علمی جدیدی با عنوان "مردم‌سالاری و مردم‌سالاری‌سازی: تئوری و عمل" در پاییز ۲۰۰۴ تأسیس كرده است؛
او با همكاری سابینا آلكایر محقق بانك جهانی بود؛ او پروژهٔ تحقیقاتی و آموزشی را با عنوان "پاسخ به ارزش‌های فقر: مشاركت و آرمان" تأسیس نمود كه هدف آن دفاع و تكمیل مدلی از مشاركت مبتنی بر ارزش‌ها و مشورت در كشورهای در حال توسعه بود؛
همچنین از اكتبر سال ۲۰۰۵ تا دسامبر همین سال كرسی یونسكو در دانشگاه والنسیای اسپانیا را در اختیار داشته است؛ وی به همراه اساتیدی از آرژانتین، كلمبیاو پرو، اوگاندا، و هند، طرحی را برای ایجاد گروهی كاری بین‌المللی برای مردم‌سالاری مشورتی آماده می‌كند.
كرار در حوزه‌های فلسفهٔ اخلاق كاربردی و فلسفهٔ اجتماعی سیاسی، فلسفهٔ اخلاق بین‌الملل، عدالت متعدی ، نظریهٔ مردم‌سالارانه، فلسفهٔ اخلاق مصرف، و فلسفهٔ اخلاق فساد متخصص و صاحبنظر است. او در دوره‌های فلسفهٔ اخلاق، توسعه، كمك‌های خارجی و حقوق بشر تدریس كرده است. كتاب‌های منتشر شدهٔ او عبارتند از:
۱.Praxis and Democratic Socialism: The Critical Social Theory of Markovic and Stojanovic (Atlantic Highlands, N.J.: Humanities Press; Brighton, Sussex, England: Harvester Press, ۱۹۸۳);
۲.Florecimiento humano y desarrollo internacional: La nueva ética de capacidades humanas. (San José, Costa Rica: Editorial de la Universidad de Costa Rica, ۱۹۹۸). ("شكوفایی انسانی و توسعهٔ بین‌الملل: نگاهی به اخلاق توانمندی‌ انسانی")
۳.editor, David A. Crocker and Toby Linden, eds. Ethics of Consumption: Justice, the Good Life, and Global Stewardship (Lanham, MD: Rowman & Littlefield, ۱۹۹۸).
۴.editor (with Jesus Conill) Republicanismo y educaci?n c?vica: M?s all? del liberalismo (Granada:s Editorial Comares, ۲۰۰۳). ("جمهوری‌خواهی و آموزش شهروندی؛ فراسوی لیبرالیسم")
او اخیراً كتاب "توسعهٔ مشورتی: فلسفهٔ اخلاق، توانمندی‌، و مردم‌سالاری" را به پایان برده است و در حال كار بر روی كتابی است كه سعی می‌كند یك چهارچوب تجویزی و عینی را برای بسیاری از كشورها تعریف كند تا بر نقطه‌ضعف‌های سیاسی پیشین خود غلبه یابند. كراكر حدود ۵۰ مقالهٔ علمی منتشر كرده است و در سمینارهای متعددی به ایراد سخنرانی پرداخته است.
● فكر كراكر
قلمروهای فعالیت كراكر را می‌توان به سه بخش نامساوی تقسیم كرد؛ بخش اول و عمده‌تر شامل آثار وی در زمینهٔ فلسفهٔ اخلاق توسعه است؛ بخش دوم كه تازه‌تر، كوچكتر و در عین حال رو به گسترش است، مساعی نظری او در زمینهٔ دفاع از مردم‌سالاری توانمندی‌گرا و مردم‌سالاری مشورتی است. اندیشه‌های وی در زمینهٔ اخیر همچنان در حال تغییر و تحول است؛ بخش سوم از فعالیت‌های او در زمینهٔ مسائل حقوق بشر و كاربست فلسفهٔ اخلاق در این حوزه می‌شود.
۱. فلسفهٔ اخلاق توسعه
كوشش كرده‌ایم این بخش از آراء كراكر را طی مقالات اول (فلسفهٔ اخلاق توسعه؛
خاستگاه‌ها، همسویی‌ها و ناهمسویی‌ها)، دوم (فلسفهٔ اخلاق توسعهٔ بین‌الملل) و سوم (موضوع ارتباطات میان فرهنگی، فلسفهٔاخلاق توسعه، جهانی‌شدن و جوزف استیگلیتز) پوشش دهیم، كه در شماره حاضر تقدیم می‌گردد.
دنیس گولت طلایه‌دار "رشته‌ای جدید، فلسفه اخلاق توسعه" محسوب می‌شود. از اوایل دهه ۱۹۶۰ به بعد، گولت بر آن شد كه ""توسعه" باید باز تعریف، ابهام‌زدایی و وارد عرصه بحث اخلاقی شود". دیوید كراكر نیز می‌كوشد كه كار خود را از یك تعریف ساده و نسبتاً مورد توافق از توسعه آغاز كند؛ توسعه "تغییر اجتماعی مطلوب" است . به زعم او محققان توسعه اذعان می‌كنند كه نظریه اجتماعی علمی توسعه و توسعه نیافتگی مؤلفه‌های اخلاقی و همینطور تجربی و سیاسی دارند. سؤالات اساسی این هستند كه "یك جامعه باید در كدام مسیر و با كدام ابزار توسعه یابد؟ از نظر اخلاقی چه كسی مسؤول تغییر مفید و سودمند است؟ وظیفه جوامع ثروتمند، اگر چنین وظیفه‌ای وجود داشته باشد، (و شهروندان آنها) در قبال جوامع فقیر چیست؟". چنین گفتگویی كه در فضای تازه و فعال مطالعاتی موسوم به Public Policy در دانشگاه مریلند مطرح می‌شود، و می‌كوشد تا تلفیقی باشد میان فلسفهٔ اخلاق، فلسفهٔ سیاست، و علوم اجتماعی. او اخیراً در جریان بسط چشم‌انداز نظری خود با دو نظریه‌پرداز وارد گفتگو شده است؛ جوزف استیگلیتز و آمارتیا سِن. دیوید كراكر در جریان گفتگوی نظری خود با جوزف استیگلیتز به موضوع جهانی‌شدن و رابطهٔ آن با فلسفهٔ اخلاق توسعه می‌پردازد. او در زمینهٔ جهانی‌شدن می‌كوشد تا رویكرد میانه و تلفیقی میان چشم‌اندازهای دست راستی و دست چپی پدید آورد و از یك سو تأكید كند كه عوامل خارجی در ایجاد یك فضای نابرابر جهانی بی‌تأثیر نیستند و در عین حال به عوامل داخلی مانند سوء مدیریت‌ها و فساد دولتمردان و… تأكید دارد. به گمان من او مرزبندی‌های چنین تلفیق دوجانبه‌ای را مشخص نكرده است و تلفیق او بیش از هر چیز به پیچیده‌تر شدن موضوع منجر شده است، بدون آنكه به تبیین این پیچیدگی كمك شایانی كرده باشد. درگیری او با تامس پوژه دقیقاً در تعیین حد و مرزهای دقیق تأثیر هر یك از این عوامل ضعف خود را نشان می‌دهد و او را به محاق مناقشه در مثل دریانوردی و باد مخالف فرو می‌برد . روشن است كه كوشش‌های او در زمینهٔ جهانی‌شدن كه شامل آخرین مساعی وی نیز می‌شود، نیاز به كار بیشتری دارد.
۲. مردم‌سالاری توانمندی‌گرا و مشورتی
این بخش از دیدگاه‌های كراكر را در مقالهٔ مطول چهارم (آمارتیا سِن و مردم‌سالاری شورایی) مورد توجه قرار داده‌ایم. نوع تلقی اولیهٔ كراكر از مردم‌سالاری متعارف، یك تلقی واقع‌بینانه با تكیه بر تنگناهای مردم‌سالاری توده‌ای، اكثریتی و مبتنی بر انتخابات است. در واقع، كراكر خطرات مردم‌سالاری اكثریت، مردم‌سالاری نمایندگی، مردم‌سالاری دوحزبی و مردم‌سالاری‌ای كه به نام مردم و در نهایت به كام نخبگان تمام می‌شود را درك و ابراز می‌كند. او برای حل این دشواری‌ها به رویكرد توانمندی (capability approach)، كه در رأی آن آمارتیا سِن قرار دارد دست می‌آویزد. به این معنا كه او بر توانمند ساختن مبتنی بر برابری و مساوات سطوح مختلف اجتماعی، از جمله سطوح پایین (شامل فقرا و گروه‌های حاشیه‌ای) به عنوان پیش‌شرط وقوع مردم‌سالاری تأكید می‌ورزد. او همچنین برای مبارزه با تقلیل مردم‌سالاری به انتخابات به ایدهٔ مردم‌سالاری مشورتی (deliberative democracy) روی می‌آورد كه بر اساس آن تك تك افراد به طور مساوی در جریان تصمیم‌گیری‌ها فعالانه و در جریان یك گفتگوی مداوم و خردمندانه در جامعه مداخله می‌كنند. او معتقد است كه رویكرد مشورتی می‌تواند رویكرد توانمندی‌گرای آمارتیا سِن را تكمیل كند.
آنچه در این كوشش او نیز به عنوان یك دشواری به نظر می‌رسد، همان دشواری است كه در مواجههٔ او با موضوع جهانی‌شدن جلوه می‌كرد. در واقع، او در تعیین دقیق مفاهیم و روش‌هایی كه تجویز می‌كند، همچنان باید كوشش بیشتری صورت دهد تا نظریهٔ خود را از وضعیت مشابه بسیاری نظریات دیگر تجویزی مردم‌سالاری نجات دهد. در واقع، در زمینهٔ مردم‌سالاری مشورتی، نظریه‌پردازی متقدم‌تر یورگن هابرماس در تعیین رویه‌های عملی گفتگو ناكام مانده بود. وضعیت كراكر و آارتیا سِن نیز به همین صورت است.
۳. حقوق بشر
بالاخره، این بخش از دیدگاه‌های او را طی یك مقاله و یك سخنرانی از كراكر، طی عناوین پنجم (چهارچوبی تجویزی‌ برای حسابرسی از گذشته) و ششم (میزگرد: سنجش عدالت و تلاش‌های صلح) مد نظر قرار داده‌ایم. او در این مقالات به ابعاد فلسفی و نظری رسیدگی به جنایات جنگی می‌پردازد. این بخش را اضافه كردیم كه به طور نسبی بتوانیم ادعا كنیم كه كار نظری كراكر را مروری كامل كرده‌ایم. سه مقاله اخیر او نیز در شماره‌های آتی تقدیم می‌گردد.

نویسنده:حامدحاجی‌حیدری
پانوشت‌ها:
- transitional justice.
- "Deliberating Development: Ethics, Capability, and Democracy".
- بنگرید به: "فلسفهٔاخلاق‌توسعه،جهانی‌شدن‌وجوزف‌استیگلیتز، فصل دوم، جهانی‌شدن چیست؟".
- بنگرید به: فلسفهٔاخلاق‌توسعه؛خاستگاه‌ها، همسویی‌ها و ناهمسویی‌ها، ۴.اختلاف‌نظرها.
منبع:فصلنامه راهبرد یاس ، شماره ۳

منبع : خبرگزاری فارس