موانع استجابت دعا

در دعای کمیل امیر مؤ منان علیه السلام به این نکته برمی خوریم که اگر بر سر راه دعا عایق و مانعی قرار گیرد و شخص داعی توجه به مانع نکرده و آن را رفع ننماید، اجابت نیز انجام نخواهد گرفت . حضرت با جمله اللهم اغفرلی الذنوب التی تحبس الدعاء(۱) به این شرایط مهم اشاره فرموده و گناه را اساسی ترین مانع دعا قرار داده اند، سپس برای علاج آن ، دستور به استغفار داده اند.
در این زمینه روایتی نیز به ما رسیده است - که معاذ بن جبل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل می کند - و در آن به بسیاری از موانع دعا اشاره شده است (۲) در آن روایت پیامبر اکرم اشاره به باطن اعمال فرموده اند؛ آن هم باطنی که حتی از دید و علم ملائکه حامل اعمال مخفی می ماند.
ما در این جا این روایت را نقل به معنی نموده و مورد بحث خود را در این مقطع نقل می نماییم و از ذکر آنچه که فعلا مربوط به مبحث ما نیست صرف نظر می نماییم .
از جمله موانع قبولی اعمال (به طور مطلق) که قطعاً شامل دعا نیز می‌شود، اینها را می‌توان نام برد :
۱) غیبت برادران دینی .
۲) عملی که بنده به وسیله آن در پی کسب منفعت دنیایی باشد.
۳) تکبر بر خلایق .
۴) خود بزرگ بینی و عجب .
۵) حسد نسبت به آنان که به علم و عمل اشتغال دارند.
۶) عدم شفقت و ترحم نسبت به دیگران .
۷) عملی که بنده به واسطه آن ، قصد معروف شدن در بین مردم را دارد.
۸) عمل را به خاطر خدا به جا نیاورده است .
۹) زبان او موجب ایذاء دیگران است .
۱۰) گناهان خود را بر عهده دیگران می گذارد.
۱۱) با بزرگداشت خود دیگران را تحقیر می نماید.
۱۲) با پاک جلوه دادن خود، به آلودگی دیگران اشاره می نماید.
۱۳) به واسطه دنیا می خواهد آخرت را تاءمین کند.
۱۴) به دیگران فحاشی می نماید.
۱۵) در حضور دیگران به نجوا می پردازد.
۱۶) در او نسبت به مردم حالت گزندگی است .
موارد ذکر شده مجموعه ای است از موانع قبولی اعمال ، به خوبی روشن است که این ها موانع دعا هم هستند، زیرا دعا خود عملی است که عبادت بوده و موجب قرب الهی می گردد و اگر مورد قبول واقع شود، به دنبال خود اجابت هم دارد؛ ولی اگر مردود گردد مضمون آن نیز مقبول نشده و قهرا به اجابت نخواهد رسید.

منبع : مستور