جمعه, ۱۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 7 February, 2025
مجله ویستا
معقولات عقلی
● معقول اولی
عقل ابتدا از طریق حس یا نفس انسان باداده‌ای برخورد می‌كند، سپس از آن داده یك‌مفهوم كلی در وجود خود می‌سازد و این مفهوم‌كلی كه قابل صدق بر كثیرین و غیرقابل استثنا است‌وجودی مستقل از شناخت حسی یا شناخت نفسی‌پیدا می‌كند چنین مفهومی را ماهیت یا معقول‌اول می‌نامند این مفهوم عقلی اولی نهایت‌شناخت انسان به لحاظ بعد وجودی عقلی اوست‌كه پس از شناخت حسی یا وجدانی برای او تحقق‌پیدا می‌كند و تفاوت این معرفت عقلی با آن‌معرفت حسی یا وجدانی همان است كه درمباحث گذشته بیان كردیم بنابراین تمام‌درك‌های عقلی ابتدایی كه انسان از آنچه كه‌حس كرده است و یا از آنچه كه از طریق وجدان(نفس) در جانش حادث شد فهمیده است معقول‌اولی نامیده می‌شود. مانند درك درخ_ و زمین كه چنین دركی معقول اولی است .
● معقول ثانوی
علاوه بر معقول اولی كه در بعد وجودی عقل‌برای انسان معرفت وسیع و عمیق آورده است‌عقل به فعالیت خود یعنی اندیشه ورزیدن ادامه‌می‌دهد و از مفاهیم و معقولهای اولی مفاهیم‌جدیدی می‌سازد كه در طول مفهوم اولی قراردارد و به همین جهت آنرا مفاهیم ثانوی‌می‌نامیم. معقول ثانی عقلی به لحاظ نوع برداشت‌عقل به دو دسته تقسیم می‌شود: اول; معقول ثانی‌منطقی، دوم; معقول ثانی فلسفی.
چنانچه عقل انسان به نظارت مفاهیم اولی را كه‌خود از طریق حس و نفس درك كرده است‌بپردازد و با تحلیل و سنجش مفاهیم اولی كه سطح‌پایین‌تر و نازل‌تری از درك عقل هستند بدون‌انطباق بر اشیا خارجی یا نفس خود به مفاهیم‌بالاتر و برتری در رتبه دوم برسد به آن معقول‌ثانی منطقی می‌گوییم. مفاهیم نفس الامری ومفاهیم منطقی نظیر جنس بودن حیوان و نوع‌بودن انسان از دسته معقول ثانی منطقی هستند اماچنانچه عقل انسان به نظارت مفاهیم اولی بپردازدو به لحاظ انطباق بر حقایق عینی یا نفس خود به‌مفاهیم ثانوی برسد آنرا مفهوم ثانوی فلسفی‌می‌نامیم كه عروض آن در ذهن و اتصاف آن در خارج اس_ یعنی پیدایش مفهوم در ذهن ولی قابل ان در خارج اس_ . به‌طور مثال قصد و اراده به عنوان فعل‌نفس كه به درك اولی عقل می‌رسد سپس عقل ازمفهوم نفس به لحاظ رابطه مصداق آن با مصداق‌قصد و اراده در خارج ذهن مفهوم دیگری به نام‌علت برای نفس و معلول برای اراده درك می‌كندو این معقول و مدرك ثانوی را معقول ثانوی‌فلسفی می‌نامیم كه قابل انطباق بر امری واقعی‌است یعنی به نفس می‌توانیم بگوییم علت اراده‌است و قصد انسان معلول نفس انسان است.
● ویژگی‌های معقول اولی و ثانوی منطقی وفلسفی
معقول ثانوی به خلاف معقول اولی از خارج‌ذهن گرفته نشده است لذا مصداق آنها خارج‌ذهن وجود جدا و خارجی ندارد بلكه معقول‌ثانوی به لحاظ معقول اولی به درك عقل انسان‌می‌رسد یعنی به لحاظ خارج ذهن معقول اولی‌مفهوم مستقیم عقل است ولی معقول ثانی مفهوم‌غیرمستقیم و دومی است. اما معقول ثانی منطقی وفلسفی این تمایز را از یكدیگر دارند كه در معقول‌ثانی منطقی عقل هیچ لحاظی به دنیای خارج ازذهن ندارد و پیدایش و جایگاه و توصیف‌مفهوم تنها در ذهن انسان است به همین دلیل گفته‌می‌شود عروض و اتصاف مفاهیم ثانی منطقی درذهن است یعنی پیدایش و موصوف مفهوم ثانوی‌منطقی همه در ذهن انسان است. ولی در معقول‌ثانی فلسفی عقل به لحاظ اشیاء خارج از خودش‌از طریق حس یا نفس وجودی ربطی و غیرمستقل‌به‌طور معنای حرفی در خارج از ذهن درك می كند برای‌معقول ثانی فلسفی مصداق پیدا می‌كند و انسان باتعقل می‌گوید نفس علت اراده است و یا خورشیدعلت روز است چنین ویژگی برای معقول ثانی‌منطقی نیست كه توصیفی در خارج داشته باشد.
نتیجه اینكه آنچه از طریق حس و نفس(وجدان) به عقل می‌رسد و درك می‌شود معقول‌اولی است و آنچه كه عقل با نظارت در معقول‌اولی بدون لحاظ خارج از ذهن به مفاهیم‌می‌رسد معقول ثانی منطقی نامیده می‌شود وآنچه كه عقل با نظارت در معقول اولی ولی بالحاظ خارج از ذهن و درك وجود رابطی برای‌مصادیق آن مفاهیم در خارج می‌فهمد معقول‌ثانی فلسفی است بنابراین محسوسات و اعتبارنفس به معقول اولی درك می‌شوند ولی مفاهیم‌منطقی و نفس الامری و ریاضی و اعتباری معقول‌ثانی منطقی هستند و مفاهیم انتزاعی و مفاهیم‌فلسفی نظیر وجوب امكان، امتناع، معانی حرفی،علیت و...معقول ثانی فلسفی هستند در نتیجه‌درك اراده نفس و وقایع حقوقی از معقول اولی‌ولی درك مفاهیم اعتباری دانش حقوق مربوط به‌معقول ثانی منطقی است. توجه داشته باشیم‌اعتبار نفس غیر از موجود اعتباری است اعتبارنفس امری واقعی است ولی موجود اعتباری‌فرضی است موجود اعتباری معقول ثانی منطقی‌است ولی اعتبار نفس معقول اولی است.
منبع : خانواده سبز
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست