استفاده از تعبیر رؤیا در روانپزشکی

رؤیاها بخشش‌های الهی هستند که می‌توانند به عنوان یک سرمایه روحی و معنوی مورد استفاده قرار گیرند. بر این اساس می‌گویند رویایی که به آن توجه نشود و مورد بررسی قرار نگیرد، مثل نامه‌ای است که هرگز خو‌انده نشود . رویابینی یک قابلیت عمومی ‌است که کاربردهای مختلفی در زندگی ما دارد؛ هر کسی قادر است از طریق رویاهایش به تغییر و بهبود زندگی خود و حتی درمان بیماری‌هایش کمک کند و چه بسا که از این طریق شفا یابد؛ در واقع یکی از کاربردهای مهم رویاها، درمان و شفای بیماری‌ها است. رویاها هم کاربرد تشخیصی و هم کاربرد درمانی دارند و علاوه بر تأثیرگذاری بر جسم، بر حالات درونی نیز تأثیرگذار هستند. برخی رؤیاها علایم اولیة بیماری را نشان می‏دهند و برخی دیگر نشان دهنده علایم و نمادهای بهبودی هستند؛ بعضی همزمان با بروز مشکلی در بدن یا حتی علاج یک بیماری تجربه می‌شوند و برخی هم می‌توانند مشکلات روحی را برطرف کنند ...
اگر به پیشینه درمان از طریق رویاها مراجعه کنیم، می‌بینیم که در اکثر تمدن‌های باستانی این موضوع وجود داشته است. مثلاً پزشکان یونان قدیم به بیماران تعلیم می‌دادند تا به محتوای رویاهایشان توجه کنند،به این دلیل که در طول رویا بینش‌های درمانی با ارزشی به دست می‌آمده است. بقراط حکیم به رویاهایی اعتقاد داشت که پیام‌های مهمی ‌در آنها آشکار می‌شد. رویاهایی که در آنها نشانه‌هایی از بیماری ظاهر می‌شد و شخص قبل از مبتلا شدن از آن آگاهی می‌یافت، اینگونه رویاها، رویاهای پرودرامیک نامیده می‌شوند. به عقیده بقراط بعضی از نمادها در رویا، علائم بیماری را مشخص می‌کنند و نمادهایی هم وجود دارند که در درمان بیماری‌ها بکار می‌آیند؛ مثل نور خورشید، درخشندگی ستارگان، لباس سفید و رودخانه بزرگ.
در حوزه روانشناسی و روان درمانی نیز به رویاها به منظور درمان بیماری‌ها توجه شده است. از پیشگامان این مبحث «فروید» بود. فروید به کنش رویاها در تحقق‌اندیشه‌ها و خواسته‌ها تأکید داشت. او معتقد بود آنچه که در خواب می‌بینیم، به نوعی تجلّیات ناخودآگاه درونی ماست که از تسلّط ضمیر آگاه ما رهایی یافته است؛ در این معنا رویاهایی که ما می‌بینیم قسمت مهمی ‌از لایه‌های زیرین و پنهان مان است، رسوباتی از «خود» مان که یا فراموش شده‌اند یا به علت‌های مختلف در جهان بیداری سرکوب شده‌اند. فروید رویا را یک فعالیت آشفته ذهنی می‌دید که با آن روان آزردگی بیمارانش را کشف می‌کرد، اما «یونگ» رویا را توصیفی خلاق و طبیعی از ناخودآگاه می‌دانست و بر خلاف فروید بر محتوای‌ آشکار رویا تأکید داشت تا دریابد که رویا چه چیزی را آشکار می‌کند، نه اینکه چه چیزی را پنهان می‌کند. امروزه نیز بعضی درمانگران به شکل‌های مختلف از رویاها برای کمک به بیماران خود مدد می‌گیرند. برخی از آنها معتقدند تحلیل رویا می‌تو‌اند یکی از مؤثرترین ابزارهایی باشد که در روان درمانی وجود دارد. تحلیل رویا می‌تو‌اند به جای طولانی کردن فرآیند درمان،‌ زمان صرف شده در درمان را کوتاه کند، زیرا درمانگر با تعبیر رویاها می‌تو‌اند به سرعت به مشکل بیمار پی‌ببرد.
«لی لی وایس» تحلیل رویا را یکی از مفیدترین ابزارها در رسیدن به ریشة تعارضات می‌د‌اند. او می‌گوید تحلیل رویا به ویژه در بیماران عصبی و افرادی که دچار افسردگی هستند، مثمر ثمر است. بنا به نظر متخصصان، مردم غالباً از تعارض‌های ناهشیاری که در رفتارهای آن‌ها دخیل است، آگاه نیستند. با استفاده از رویاها، آن‌ها می‌توانند درکی از این تعارض‌های ناهشیار به دست آورده و تغییراتی آگاهانه براساس این دریافت‌ها به وجود آورند. طبق نظر «هاتی روزنتال» روان تحلیل گر، محقق و نویسنده در زمینه رویا درمانی، رویاها عملکرد مهمی ‌در تنظیم مکانیزم احساس ما دارند. ما می‌توانیم از خلال خواب دیدن، بسیاری از عواطف نامطبوع و غیرقابل پذیرش را تخلیه کنیم، رویا دیدن راهی برای رها کردن عواطف است. دکتر روزنتال نیز همچون یونگ، آدلر و پرلز ... اعتقاد داشت که هر رویایی دربردارنده پیامی ‌مهم است. پیام‌های رویا معمولاً در پرده‌ای از استعاره و تصاویر ذهنی جای دارند. خانم «مونالیزا شولتز» متخصص اعصاب و روان وضعیت سلامت بیماران خود را بر اساس رویاهای شان پیش‌بینی می‌کند. به طور نمونه مردی که زیاد سیگار می‌کشید، خواب دید به ارتش بازگشته است و زیر حملات شدید دشمن، در دل یک درخت بزرگ جا گرفته و گلوله‌های دشمن از تنه درخت وارد شده و سمت پایینی و چپ قفسه سینه‌اش را هدف قرار داده‌اند. او بعدها دریافت که یک غده سرطانی در بخش پایینی و چپ ریه‌اش به وجود آمده است و این قسمت همان محلی بود که در خواب، مورد اصابت گلوله واقع شده بود. در یک مورد دیگر، زنی خواب دید که روی زمین دراز کشیده و زمین به درونش راه یافته و حفره‌ای ایجاد شده است و در آن حفره او در حال خفگی است. دو ماه بعد روشن شد که او به علت ابتلا به سل دچار حفراتی در ریه شده که باعث اختلال در تنفس وی شده است. خلاصه اینکه رویاها هدیه‌ای الهی هستند که خداوند آن را به ما عطا فرموده تا از این امکان برای تحقق خواسته‌های خود از جمله درمان بیماری‌های مان استفاده کنیم. در درون ما منبع عظیمی ‌از دانش و آگاهی نهفته است که می‌توانیم با برقراری ارتباطی خلاق با رویاهای مان به این منبع عظیم دست پیدا کنیم. وقتی کسی به رویاهایش توجه می‏کند، به مرور سطح جدیدی از آگاهی را تجربه می‌کند و می‏تو‌اند رویاهایی ببیند که نوعی هدایت و راهنمایی درونی را برای زندگی‏اش فراهم کند و حتی چیزهای مفیدی خلق کند و ‌آنها را جایگزین ترس و بیماری کند.

منبع : روزنامه اطلاعات