رقابت سرویس های وبلاگ فارسی: همه چیز به نفع کاربران

وبلاگ پدیده‌ای است كه در ایران با استقبال و توجه زیادی همراه بوده و اگرچه از تب اولیه آن كاسته شده اما به همان نسبت نیز نهادینه شده است. استقبال فراوان كاربران فارسی زبان توسعه دهندگان وب ایرانی را نیز به ایجاد سرویس‌های ساخت و مدیریت وبلاگ علاقه‌مند كرده است، امروزه در كنار وجود هزاران وبلاگ فارسی شاهد چندین سرویس دهنده خدمات وبلاگ ایرانی نیز هستیم و برای اولین بار شاهد رقابتی گسترده و محسوس در بین وب سایت‌های فارسی هستیم كه در بین سرویس دهندگان وبلاگ ایرانی شكل گرفته است.در طول چند سالی كه استفاده از اینترنت در ایران رایج شده است هزاران وب سایت فارسی فعالیت خود را آغاز و در زمینه‌های مختلف مانند فروش آنلاین، جست‌وجو و فهرست‌های وب ، تولید محتوای علمی‌و آموزشی، سرویس ایمیل ، اخبار و ارائه خدمات و...فعالیت می‌كنند ولی مدیران این سایت‌ها، دیگر سایت‌های مشابه را به عنوان رقیب نگاه نمی‌كردند و تاكنون شاهد رقابت سایت‌های فارسی فعال در یك زمینه خاص نبوده‌ایم و یا حداقل این رقابت آنقدر محسوس نبود كه مورد توجه قرار گیرد. از طرفی نیز انگیزه چندانی نیز برای مبارزه وجود نداشت.
كاربران فارسی آنقدر بودند كه نیازی به مبارزه جهت به دست آوردن مخاطبان دیگر سایت‌ها نباشد و امتیاز خاص دیگری نیز در كار نبود كه چنین رقابت پررنگی را توجیه كند. اما برای اولین بار این رقابت در بین سرویس‌های وبلاگ فارسی شكل گرفت و دلیل آنرا بایستی در تعداد زیاد علاقه‌مندان وبلاگ نویسی، توجه خاص مطبوعات و سایت‌های خبری به این سرویس‌ها و جاذبه بازدیدكنندگان زیاد و كسب درآمد از این طریق دانست و البته مدت زمان زیادی نیز لازم بود تا چنین رقابتی شكل بگیرد و شاید آنچه در یكسال گذشته اتفاق افتاده ، این رقابت را بسیار محسوس و پررنگ كرده است. شكل‌گیری چنین رقابت جدی در وب فارسی انگیزه‌ای شد تا نگاهی دقیق تر به شكل‌گیری آن، حریفان و حاضران در صحنه داشته باشیم.
● آغاز راه
شروع وبلاگ فارسی از سرویس خارجی بلاگر Blogger آغاز شد و حتی امروز نیز صدها وبلاگ خوب فارسی توسط این سرویس دهنده پشتیبانی می‌شوند. اما گام جدی در ایران با آغاز به كار سایت پرشین بلاگ PersianBlog برداشته شد. بلاگر با وجود امكانات خوب مشكلاتی با زبان فارسی داشت و البته برای بسیاری نیز كار در محیط انگلیسی چندان آسان نبود و پرشین بلاگ با ارائه یك محیط فارسی و ساده و همچنین سرو صدا و حاشیه‌هایی كه در زمان شروع فعالیت آن در سایت‌های خبری ایجاد شد به سرعت بین كاربران شناخته شد و با استقبال بسیاری نیز همراه بود به‌طوری كه رشد صعودی كاربران سایت خارج از تصور مدیران و امكانات اولیه این سایت بود، با این حال پرشین بلاگ با وجود مشكلات به راه خود ادامه داد و به یكی از سایت‌های شناخته شده و پربیننده ایرانی تبدیل شد. اما زمانی كه چنین پیشرفتی باعث غرور مدیران این سایت شده بود سرویس بلاگ اسكای (BlogSky) اعلام حضور كرد. برخی از مشكلات سرویس پرشین بلاگ و همچنین ویرایشگر قدرتمند بلاگ اسكای باعث شد كه كاربران زیادی از جمله كاربران پرشین بلاگ را نیز جذب كند و حتی بخش ویژه‌ای را جهت نظارت كاربران در مورد نكات منفی پرشین بلاگ و نكات قوت خود را در سایت قرار داد و بدین ترتیب اولین چالش سرویس‌های وبلاگ فارسی پدید آمد. بلاگ اسكای با استقبال خوبی همراه بود اما هك ناگهانی سایت و سپس قطع خدمات سایت برای مدتی به بلاگ اسكای لطمه زیادی زد و به نوعی حضور آن را به عنوان یك رقیب جدی كمرنگ كرد، هر چند كه این سایت تا مدت‌ها همچنان دومین سرویس وبلاگ فارسی بود.
در این میان سرویس‌های وبلاگ دیگری مانند تك بلاگ با امكانات متعدد نیز پا به عرصه گذاشتند كه به دلیل قطع سرویس و مشكلات متعدد این سایت‌ها در اكثر موارد چندان جدی گرفته نشدند. همچنین بایستی به سایت پرشین لاگ PersianLog نیز اشاره داشته باشیم كه با وجود جذب كاربران متعدد نتوانست به اندازه پرشین بلاگ یا بلاگ اسكای، مخاطب و بازدیدكننده جذب كند. با وجود مشكلات و محدودیت‌های رقیبان پرشین بلاگ عملا تا سال گذشته این سرویس پرشین بلاگ بود كه با فاصله زیادی از سایت‌های مشابه در صدر سرویس‌های پر مخاطب قرارداشت.سرویس‌های وبلاگ به‌خصوص آنهایی كه كاربران زیادی دارند، نیازهای سخت‌افزاری و نرم افزاری و پهنای باند بالایی را می‌طلبد كه به معنی هزینه چند صد هزارتومانی در ماه است و از همین رو افراد و شركت‌های زیادی علاقه‌مند به ایجاد یك سرویس وبلاگ جدید نبودند و یا پس از ورود و جذب مخاطب به‌دلیل مشكلات فنی و هزینه‌های زیاد مجبور به ترك صحنه می‌شدند.اما در سال گذشته كم كم رقبای جدی تری پا به عرصه گذاشتند. دو سایت پارسی بلاگ ParsiBlog و میهن بلاگ MihanBlog از مهم‌ترین سایت‌هایی بودند كه تقریبا همزمان فعالیت خود را آغاز كردند كه در این میان سایت میهن بلاگ به خاطر امكانات بیشتر مورد توجه قرار گرفت هرچند كه مشكلات فنی و خطاهای زیاد سایت باعث شد كه حداقل در زمان شروع به كار خود چندان جدی گرفته نشود.
اما شاید مهم‌ترین سایتی كه در سال گذشته فعالیت خود را آغاز كرد، سایت بلاگفا BlogFa بود. ورود بلاگفا توسط رسانه‌های آی تی نیز جدی گرفته شد و البته همزمان جنگ لفظی نیز بین مدیران سایت بلاگفا و پرشین بلاگ نیز پیش آمد. مزیت سرویس بلاگفا روان بودن و سرعت بسیار خوب آن بود و به‌خصوص در مقایسه با كندی سرویس پرشین بلاگ این قضیه بسیار پررنگ تر بود، هرچند كه بلاگفا در مقایسه با رقبای خود امكانات بارز و خاصی را عرضه نكرده بود و بیشتر بر كیفیت سرویس خود تكیه كرده بود. بلاگفا با استقبال خوب كاربران فارسی زبان مواجه شد و توانست در مدت كوتاهی در مقام دومین سرویس وبلاگ فارسی قرار گیرد. با ورود رقبای جدید پرشین بلاگ نیز تغییراتی حداقل در ظاهر سایت خود داد و در طول سال گذشته تلاش داشته است كه سرعت و امكانات سایت خود را بهبود ببخشد، اگرچه بلاگفا و پرشین بلاگ بیشترین موفقیت را در جذب كاربران فارسی داشته‌اند اما به دلیل امكانات نسبتا مشابه، سرویس میهن بلاگ كه دارای امكانات متعددی بود نیز مورد توجه قرار گرفته است هرچند كه این سایت همچنان و هر از چند گاهی درگیر مشكلات فنی و امنیتی بود. اما پیشرفت این سایت آنقدر بود كه بلاگفا را به چاره‌جویی وا دارد و این سایت نیز در نسخه جدیدی كه ماه گذشته عرضه شد امكانات بیشتری را به سرویس خود اضافه نمود.در این میان و پس از تغییرات گسترده سرویس بلاگفا حتی سایت بلاگ اسكای كه مدت‌ها بدون بروز رسانی بود، تغییرات عمده‌ای كرد و سرویس پرشین بلاگ نیز در این رقابت اقدام به افرایش سرعت سرویس خود كرد. مواردی كه شاید تنها در فاصله یك ماه اتفاق افتاد نشان داد كه سرویس‌های بلاگ فارسی سخت یكدیگر را زیر نظر دارند و تلاش دارند با افرایش امكانات و یا كیفیت خدمات خود جایگاه بالاتری را كسب كنند.
البته انگیزه مدیران این سایت‌ها در این رقابت متفاوت است و به نظر می‌رسد كه پرشین بلاگ به دنبال حفظ جایگاه خود و كسب درآمد، بلاگفا به دنبال جایگاه نخستین سرویس وبلاگ فارسی و جذب هر چه بیشتر كاربران است. با وجود آنكه چندین سرویس وبلاگ دیگر در سال گذشته شروع به فعالیت كردند اما به دلایل متعددی چندان مورد استقبال قرار نگرفتند و این سایت‌های پرشین بلاگ، بلاگفا، میهن بلاگ و بلاگ اسكای و شاید پارسی بلاگ بوده‌اند كه بازیگر عرصه رقابت سرویس‌های وبلاگ فارسی بوده‌اند و بیشتر وبلاگ نویسان را جذب خود كرده‌اند.حال سوال مهمی ‌كه پیش می‌آید آن است كه رقابت بین این سرویس‌ها حداقل تاكنون چگونه بوده است ؟ و یابرنده این رقابت كدامیك از سرویس‌ها هستند؟عدم دسترسی به آمار این سرویس‌ها قضاوت را بسیار سخت می‌كند اما مواردی هستند كه می‌توانند ما را در این امر كمك كنند و یا حداقل دیدی از این رقابت برای ما ایجاد كنند. معیارهایی چون ترافیك، تعداد كاربران، ذهنیت عمومی‌نسبت به سرویس، امكانات سایت و معیارهای فنی و امنیتی سایت از جمله مواردی هستند كه در مقایسه سرویس‌های وبلاگ می‌توانند مورد ارزیابی قرار بگیرند.
از نظر ترافیك و با فقدان دسترسی به آمار دقیق بازدیدكنندگان این سرویس‌ها ، از آمار سایت Alexa جهت ارزیابی ترافیك سرویس‌های فارسی در این مقاله استفاده شده است. سایت Alexa نمی‌تواند ترافیك دقیق یك سایت را مشخص كند وما از نمودارهای این سایت جهت مقایسه كلی آمار بازدیدكنندگان چند سرویس وبلاگ استفاه می‌كنیم. تبدیل شدن رقابت این سایت‌ها در دو سطح است كه در سطح بالاتر سایت‌های پرشین بلاگ و بلاگفا با بیش از دو و حتی سه برابر بازدیدكننده نسبت به دیگر رقبای مهم خود هستند همچنین به پیشرفت سایت بلاگفا می‌توان توجه كرد كه توانسته در ظرف یكسال به ترافیك سایت پرشین بلاگ نزدیك و حتی برای مدتی بالاتر برود و در عین حال این نمودار نشان از افزایش آمار بازدیدكنندگان از وبلاگ‌ها در یك سال گذشته دارد و با توجه به ثابت بودن تقریبی ترافیك سایت پرشین بلاگ عملا این سرویس از این افزایش بازدیدكنندگان بی‌بهره بوده است هرچند كه این سكون نشان از آن دارد كه حداقل تاكنون و به جز حضور یك رقیب جدی در كنار خود ضرر چندانی نكرده است.
در مورد آمار بلاگ‌ها و كاربران این سرویس‌ها نیز متاسفانه نمی‌توان به رقم دقیقی رسید به خصوص كه در این میان سیاست‌های متفاوتی نیز اعمال می‌شد و مثلا سایت بلاگفا و میهن بلاگ وبلاگ‌های غیرفعال و آزمایشی خود را حذف می‌كنند در حالیكه سایت پرشین بلاگ در این چند ساله تنها یكبار و آن هم در مورد وبلاگ‌های بدون محتوا چنین كرده است. اما به‌صورت ضمنی و براساس آمارهای این سایت‌ها، آمار بازدیدكنندگان، سابقه فعالیت و صفحات ایندكس شده در موتورهای جست‌وجو می‌توان عنوان كرد كه سایت پرشین بلاگ از این لحاظ در مقام اول و بلاگفا در مقام دوم است هرچند كه هیچ آمار دقیقی از آمار وبلاگ‌های فعال در این سرویس‌ها وجود ندارد و این معیار بسیار مهمی‌در ارزیابی اینگونه سرویس‌هاست.اما از لحاظ سطح كیفی و امكانات سرویس و همچنین مسائل امنیتی و با توجه به تغییراتی كه این سرویس‌ها در ماه‌های اخیر ایجاد شده است سایت بلاگفا با وجود خدمات مناسب، سرعت مناسبت و كیفیت دائمی‌و كم اشكال خود در مقام اول قرار دارد. ایجاد مشكلات امنیتی و خطاهای زیاد در سرویس میهن بلاگ خدشه زیادی به امكانات خوب سرویس آن وارد كرده و در مورد بلاگ اسكای هم با توجه به اینكه از تغییرات و امكانات جدید آن زمان زیادی نمی‌گذرد امكان ارزیابی دقیق نیست هرچند كه اعتراض‌هایی در مورد شیوه اعمال تغییرات و مشكلاتی برای كاربران سابق وجود دارد. اما بایستی به یك نكته دیگری نیز اشاره داشته باشم و آن ورود به مرحله تجاری شدن و كسب درآمد است.
قطعا با فروكش تب امكانات جدید و همچنین تلاش این سایت‌ها در جهت حفط كیفیت سرویس، و البته با توجه به هزینه بالای سرویس‌ها بایستی انتظار داشت كه این سرویس‌ها به تدریج وارد مرحله تجاری و كسب در آمد شوند و بعید نیست كه رقابت این سرویس‌ها حتی در این مورد نیز آغاز شود و البته در این میان پرشین بلاگ از سابقه و تجربه بیشتری نسبت به رقبای خود برخوردار است.اما در پاسخ به سوال اینكه در نهایت چه كسی برنده این رقابت بوده است پاسخ، قطعا كاربران این سرویس‌ها و وبلاگ نویس‌ها هستند. رقابت سایت‌های سرویس دهنده وبلاگ باعث شده است كه كاربران این سرویس‌ها شاهد امكانات جدیدتر و افزایش كیفیت خدمات این سایت‌ها باشد و حتی سطح توقع و انتظار وبلاگ نویسان از سرویس‌های وبلاگ نیز بالاتر رفته است.در مورد اینكه كدام سرویس نیز برنده این رقابت حداقل تا كنون بوده است قضاوت بسیار سخت است، سایت پرشین بلاگ با سابقه و شروع خوبی كه داشته با وبلاگ فارسی همراه شده است و توانسته به مرحله درآمدزایی نیز برسد. در حالی كه به نظر می‌رسد رقبای دیگر مثلا بلاگفا، میهن بلاگ و بلاگ اسكای نیز دیگر دست و پا بسته نیستند. به هر صورت رقابت در این عرصه با هر نتیجه‌ای تاكنون به نفع كاربران فارسی زبان و افزایش محتوای فارسی روی وب شده، موضوعی كه حداقل در سیاست‌های دولتی گسترش آی‌تی در كشور به چندان موفقیتی نرسیده است.

نویسنده: امید تبریزی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات