کبد؛ پالایشگاه بدن

کبد بزرگترین عضو بدن است که در قسمت بالایی شکم، درست در زیر دیافراگم قرار دارد و مسئول اعمال مختلف شامل تنظیم، سنتز، ذخیره سازی، ترشح، تبدیل، انتقال و تجزیه بسیاری از مواد در بدن است و با این اعمال به هضم غذایی که خورده می شود کمک کرده، بدن را از شر سموم خلاص می کند.
انسان بدون کبد به سادگی نمی تواند زنده بماند؛ جالب است بدانید که کبد با تمام اعمال بیوشیمیایی گوناگون که انجام می دهد تنها عضو بدن است که خودش دوباره بازسازی می شود و حتی اگر ۲۵ درصد آن برداشته شود، دوباره به اندازه و شکل طبیعی برخواهد گشت.
امروزه با گسترش زندگی ماشینی، الگوی زندگی به سمت کاهش تحرک و افزایش مصرف غذاهای چرب و آماده ، بیماریهای مختلفی گریبانگیر انسان شده است که بیماری کبد چرب یکی از انواع این بیماری هاست. کبد چرب عارضه ای است که همانطور که از نامش پیداست هنگامی رخ می دهد که کبد نمی تواند همه چربی هایی را که شخص مصرف کرده است بسوزاند و به همین دلیل چربی بیش از حد طبیعی در کبد ساخته شده و تجمع پیدا می کند؛ زیادی چربی در کبد می تواند باعث التهاب در کبد شود و این امر در صورت عدم درمان نهایتاً به سفت شدن خطرناک این اندام می انجامد، بدین معنی که سلول های طبیعی که مسئولیت عملکرد طبیعی کبد را برعهده دارند در طول سالیان متمادی از بین می روند و در نهایت نارسایی مزمن کبدی عارض می شود.
ضعف، سستی، بی حالی و آب آوردن شکم از عوارض نارسایی کبدی هستند که همگی این عوامل بر کیفیت زندگی شخص بیمار اثر گذاشته و مشکلاتی را در روند زندگی بوجود می آورند. در بیماری کبد چرب علائم اغلب بیماری های کبدی نظیر درد شدید غیر قابل تحمل، زردی، تب و لرز دیده نمی شود بلکه فرد به ندرت از ضعف، خستگی، فشار در ناحیه فوقانی و راست شکم شاکی است و به خصوص این علایم در مواردی که عارضه کبد چرب سریع ایجاد شده باشد بیشتر بروز می کنند.
بیماری کبد چرب ممکن است به علت مصرف برخی داروها (ویتامین A، آسپرین و...)، تغذیه وریدی طولانی مدت، چاقی، گرسنگی ، سوء تغذیه، کاهش سریع وزن و... ایجاد شود ولی یک علت عمده بیماری کبد چرب چاقی است؛ این بیماری با وزن بیمار ارتباطی مستقیم دارد و با توجه به افزایش چاقی در جوامع مختلف - از جمله ایران- نیز رو به افزایش است (چاقی ۲۶ درصد احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را افزایش می دهد) همچنین بیماری کبد چرب در هر سنی دیده می شود اما بیشترین شیوع آن بین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است.
هر چند که از طرفی احتمال وقوع مرگ یا از کار افتادن کامل کبد در پی بروز عارضه «کبد چرب» بسیار نادر است ،اما از طرف دیگر نیز بیماری کبد چرب را نمی توان به طور کامل علاج کرد و تنها برخی از درمان ها را برای کمک به کاهش یا برگرداندن سیر آسیب ناشی از بیماری به کار برد که از آن جمله می توان به اصلاح شیوه تغذیه از طریق یک رژیم غذایی سالم و متعادل، کم کالری و کم چرب (جهت کاهش میزان تری گلیسرید خون)، انجام فعالیت های بدنی و ورزش منظم (دست کم ۵ بار در هفته و هر بار ۲۰ دقیقه پیاده روی یا دوی آهسته) اشاره نمود؛ همچنین برای حفظ سلامتی این عضو حیاتی بدن از قرار گرفتن در معرض عوامل سمی محیط زیست شامل دود اتومبیل یا پاک کننده های شیمیایی و حل کننده ها تا آنجا که می توانید خودداری کنید و با اضافه کردن ویتامین های آنتی اکسیدان مثل ویتامین E و C و مواد معدنی نظیر روی و سلنیوم به برنامه غذایی، از کبد خود در برابر آسیب رادیکال های آزاد محافظت کنید.

سعید کریمی- کارشناس بهداشت عمومی

منبع : روزنامه کیهان