آیین نامه انتخاب کتابدار نمونه در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

هیأت امناء در جلسه مورخ ۴/۶/۱۳۸۵ بنا به پیشنهاد شماره ۸۴۲۶/۱۱/ ك ن مورخ ۲۴/۵/۱۳۸۵ دبیركل و در اجرای ماده ۳ قانون تأسیس ونحوه اداره كتابخانه‌های عمومی كشور مصوب ۱۷/۱۲/۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی و به منظور تحقق هرچه مطلوب‌تر اهداف مندرج در ماده ۶ آیین‌نامه اجرایی آن, آیین‌نامه انتخاب كتابدار نمونه در نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور را به شرح ذیل تصویب كرد:
● مقدمه:
كتابخانه‌ها به عنوان نمادی از گنجینه فرهنگ مكتوب كشور از مهم‌ترین مراكز انتقال فرهنگ و اطلاع‌رسانی به شمار می‌روند. حفظ و نگهداشت خزاین علمی و دسترس‌پذیر ساختن مواد و منابع اطلاعاتی آن جز توسط كتابدارانی متخصص, متعهد, دلسوز وآشنا به مبانی اعتلای فرهنگ میسر نمی‌باشد. لذا بایسته است به پاس این خدمات ارزنده از كتابداران كتابخانه‌های عمومی تجلیل به عمل آید. بدین منظور اجرای آیین‌نامه انتخاب كتابدار نمونه در تحقق این هدف گامی مؤثر است.
● فصل اول: مفاهیم, تعاریف و كلیات:
الف) ماده ۱- نشانه‌ها: در این آیین‌نامه نشانه‌های زیر به جای عبارات روبروی آنها به كار رفته است:
۱-۱) نهاد: منظور نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور است;
۱-۲) دبیركل: دبیركل هیأت امنای كتابخانه‌های عمومی كشور است;
۱-۳) آیین‌نامه: آیین‌نامه انتخاب كتابدار نمونه در نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور است;
۱-۴) ستاد مركزی: ستاد انتخاب نهایی كتابداران نمونه كشور مستقر در دبیرخانه هیأت امنای كتابخانه‌های عمومی كشور است;
۱-۵) ستاد استان: ستاد انتخاب و معرفی كتابداران نمونه استان مستقر در دبیرخانه انجمن كتابخانه‌های عمومی استان مربوطه است;
۱-۶) ستاد شهرستان: ستاد انتخاب و معرفی كتابدار یا كتابداران نمونه حوزه شهرستان متبوع مستقر در دبیرخانه انجمن كتابخانه‌های عمومی شهرستان مربوطه است.
ب) ماده ۲- تعاریف:
۲-۱) كتابدار: در این آیین‌نامه به كسی اطلاق می‌شود كه به صورت رسمی, پیمانی یا قراردادی با سمت كتابدار یا مسؤول در كتابخانه‌های عمومی نهاد اشتغال دارد;
ـ تبصره- كتابداران رسمی مأمور به نهاد و شاغل در كتابخانه‌های عمومی كشور نیز مشمول این آیین‌نامه می‌شوند;
۲-۲)آزمون علمی: آزمون علوم كتابداری و اطلاع‌رسانی كه توسط نهاد هر سال یا حسب مورد در مقاطع زمانی بنا به تشخیص نهاد طی تشریفات ویژه به صورت متمركز در سراسر كشور (مراكز استانها) در روز خاصی برگزار می‌شود;
۲-۳) مناطق محروم: مناطقی است كه توسط مراجع ذیربط مشخص شده است;
۲-۴) ایثارگری, جانبازی و آزادگی: حضور داوطلبانه در جبهه‌های دفاع مقدس به عنوان رزمنده, معلولیت در اثر صدمات و آسیب‌دیدگی میدان رزم دوران دفاع مقدس و اسارت در زندانهای رژیم تجاوزگر بعثی عراق.
ج) ماده ۳- اهداف:
۳-۱) تقدیر و تكریم كتابداران نمونه به پاس خدمات ارزنده‌ای كه در امر گسترش خدمات كتابداری و اطلاع‌رسانی و اعتلای فرهنگ عمومی در كتابخانه‌های عمومی كشور انجام داده‌اند;
۳-۲) ایجاد انگیزه و تلاش در عرصه رقابتی سالم به منظور ارتقای سطح علمی, عملی و مهارت‌های فردی و گروهی كتابداران;
۳-۳) ایجاد حس مسؤولیت توأم با رعایت موازین اسلامی در برابر انجام وظایف محوله;
۳-۴) تقویت, ترغیب و تشویق به تحقیق و پژوهش و نوآوری كتابداران كتابخانه‌های عمومی كشور;
۳-۵) رشد و تعالی اخلاق حرفه‌ای كتابداران.
▪ مقررات كلی:
د) ماده ۴
نیروهای غیركتابدار شاغل در نهاد از جمله مدیران, كارشناسان, كارمندان و كاركنان خدماتی اعم از حوزهٔ صف و ستاد شامل مركز, استان و شهرستان مشمول این آیین‌نامه نمی‌شوند. (آیین‌نامه مربوطه توسط هیأت امنای كتابخانه‌های عمومی كشور جداگانه به تصویب خواهد رسید) ;
ـ تبصره ۱- مطابق بند ۱ ماده ۲ منظور از كتابداران صرفنظر از رشتهٔ تحصیلی و پست سازمانی آنان, كسانی هستند كه در كتابخانه‌های عمومی نهاد بطور تمام وقت در شغل كتابداری اشتغال دارند;
ـتبصره ۲- حداقل زمان خدمت در كتابخانه عمومی برای كتابداران مشمول این آیین‌نامه اشتغال سه سال متوالی, بدون وقفه و تمام وقت در كتابخانه‌های عمومی نهاد است.
ه) ماده ۵
كتابداران نمونه هر سال در ایام برگزاری هفته كتاب معرفی و از آنان قدردانی می‌شود;
ـ تبصره ۱- از كتابداران نمونه استان و شهرستان توسط انجمن متبوع تقدیر می‌گردد;
ـ تبصره ۲- لوح تقدیر كتابداران نمونه كشوری با امضای دبیركل, كتابداران نمونه استانی با امضای استاندار و كتابداران نمونه شهرستان با امضای (فرماندار) اعطا می‌شود.
و) ماده ۶
انتخاب مجدد كتابدار نمونه در سطح كشور تا ۱۰ سال, در سطح استان تا ۵ سال و در سطح شهرستان تا ۳ سال مجاز نمی‌باشد.
ن) ماده ۷
انتخاب كتابدارانی كه به علت ارتكاب تخلف اداری محكوم شده‌اند تا ۲ سال پس از محكومیت مجاز نمی‌باشد;
ـ تبصره- كتابدارانی كه پرونده آنان به علت تخلف اداری تحت رسیدگی است تا تعیین تكلیف و صدور رأی مشمول این آیین‌نامه نمی‌شوند.
● فصل دوم: ضوابط عام و خاص:
▪ ضوابط عام:
الف) ماده ۸
سنوات خدمت: سابقه خدمت به ازای هر سال از۱۰ سال اول خدمت ۷۵/۰ امتیاز (حداكثر ۵/۷ امتیاز) هر سال از ۱۰ سال دوم خدمت ۵/۰ امتیاز (حداكثر ۵ امتیاز) و هر سال از ۱۰ سال سوم خدمت ۲۵/۰ امتیاز (حداكثر ۵/۲ امتیاز) محاسبه می‌گردد;
ـ تبصره- سنوات خدمت كتابداران قراردادی, پیمانی و رسمی نهاد از مجموع سنوات حق بیمه ایشان كه توسط ادارات كل فرهنگ و ارشاد اسلامی – قبل از قانون تأسیس و نحوه اداره كتابخانه‌های عمومی مصوب ۱۷/۱۲/۸۲ مجلس شورای اسلامی – یا مدیریت امور كتابخانه‌های عمومی استان پرداخت گردیده است محاسبه می‌شود.
ب) ماده ۹
ارزشیابی: كسب حداقل ۷۰ امتیاز از فرم ارزشیابی ملاك محاسبه خواهد بود و به ازای هر امتیاز بیشتر از ۷۰ امتیاز ۵/۰ نمره افزوده می‌گردد.
ج) ماده ۱۰
مدرك تحصیلی: مبنای محاسبه امتیاز آخرین مدرك تحصیلی بر اساس جدول ذیل است:
دیپلم /۱۲
فوق‌دیپلم/ ۱۴
لیسانس/ ۱۶
فوق‌لیسانس/ ۱۸
دكتری /۲۰/
ـ تبصره ۱- امتیاز مدرك تحصیلی حوزوی بر اساس معادل مدرك تحصیلی مورد تأیید وزارت علوم, تحقیقات و فناوری محاسبه می‌شود;
ـ تبصره ۲- مبنای محاسبه مدرك تحصیلی جانبازان و آزادگان دفاع مقدس بر اساس آخرین حكم استخدامی ایشان محاسبه می‌شود;
ـ تبصره ۳- كتابداران دانش آموخته علوم كتابداری و اطلاع رسانی از ۲ امتیاز فوق العاده مدرك تحصیلی بهره مند می شوند;
ـ تبصره ۴- كتابدارانی كه فارغ التحصیل مقاطع عالی می باشند ولی هنوز مدرك تحصیلی در حكم كارگزینی ایشان لحاظ نگردیده است از امتیاز آخرین مدرك تحصیلی بهره‌مند می شوند;
ـ تبصره ۵-: كتابدارانی كه رشته آخرین مدرك تحصیلی آنان علوم كتابداری و اطلاع رسانی نمی باشد و رشته مدرك تحصیلی مقاطع قبلی آنان علوم كتابداری و اطلاع رسانی است از امتیاز تبصره ۳ بهره مند می شوند .
د) ماده ۱۱
آزمون علمی : شركت در آزمون علمی الزامی است و كسب حداقل ۶۰ امتیاز ملاك محاسبه می‌باشد و به ازای هر نمره مازاد ۵/. امتیاز و حداكثر تا ۲۰ امتیاز دیگر محاسبه و افزوده می شود .
▪ ضوابط خاص :
ح) ماده ۱۲
ایثارگری , جانبازی و آزادگی:
۱۲-۱) حضور داوطلبانه در جبهه های دفاع مقدس به صورت رزمنده به ازای هر ماه یك امتیاز حداكثر ۱۰ امتیاز;
۱۲-۲) كسب درجات جانبازی به ازای هر ۵% جانبازی یك امتیاز حداكثر ۱۰ امتیاز;
۱۲-۳) آزادگان از ۲۰ امتیاز بهره مند می شوند;
۱۲-۴) وابستگی درجه یك (پدر, مادر, همسر, فرزند) برای خانواده‌های محترم شهداء و مفقودین ۵ امتیاز.
و) ماده ۱۳- خدمت در مناطق محروم:
۱۳-۱) امتیاز خدمت برای افراد غیر بومی به ازای هر سال خدمت ۲ امتیاز و حداكثر ۲۰ امتیاز محاسبه می­شود;
۱۳-۲) امتیاز خدمت برای افراد بومی به ازای هر سال خدمت یك امتیاز و حداكثر ۱۰ امتیاز محاسبه می­شود ;
۱۳-۳) متعهدین خدمت در مناطق محروم كشور در ازای مدت تعهد در صورت غیر بومی بودن از نصف امتیاز بند ۱ و در صورت بومی بودن از نصف امتیاز بند ۲ بهره مند می شوند;
ـ تبصره- كتابدارانی كه خدمت زیر پرچم را به عنوان سرباز كتابدار انجام داده اند از ۲ امتیاز بهره مند می شوند.
ن) ماده ۱۴
تشویقات: مجموع امتیاز تشویقی برابر جدول ذیل و حداكثر تا ۲۵ امتیاز محاسبه می شود :
وزیر / ۱۰
دبیركل/ ۸
استاندار / ۵
فرماندار / ۴
مدیر امور كتابخانه های عمومی استان / ۴
بخشدار/ ۳
ـ تبصره - دریافت تشویق نامه از مقام معظم رهبری ۲۵ امتیاز و رئیس‌جمهوری حداكثر ۱۵ امتیاز محاسبه می­شود;
ی) ماده ۱۵
تدریس: امتیاز مربوط به تدریس برابر جدول ذیل و حداكثر تا ۲۰ امتیاز محاسبه می شود:
تدریس در دوره های ضمن خدمت برای كتابداران / ۵
تدریس در مقطع كاردانی رشته علوم كتابداری و اطلاع رسانی / ۱۰
تدریس در مقطع كارشناسی رشته علوم كتابداری و اطلاع رسانی / ۱۵
تدریس در مقطع كارشناسی ارشد رشته علوم كتابداری و اطلاع رسانی / ۲۰
ـ تبصره ۱- سوابق تدریس كتابدارانی كه صرفاً دروس تخصصی , اصلی و پایه رشته علوم كتابداری و اطلاع رسانی را تدریس كرده اند , لحاظ می گردد ;
ـ تبصره ۲- ارایه گواهی تدریس از مراكز آموزشی معتبر الزامی است .
ص) ماده ۱۶- دوره های آموزشی طی شده: گذراندن دوره های ضروری آموزشی ضمن خدمت با ارایه گواهینامه معتبر از واحد آموزشی مربوطه كه به ازای هر ۳۰ ساعت ۵/۱ امتیاز و حداكثر ۲۰ امتیاز محاسبه می گردد ;
ـ تبصره ۱- ارایه گواهینامه های مهارتی از مؤسسات غیر انتقاعی آموزشی و فنی مرتبط با حوزه شغلی به ازای هر ۳۰ ساعت ۵ امتیاز و حداكثر ۱۵ امتیاز محاسبه می شود ;
ـ تبصره ۲- چنانچه ارایه گواهینامه مهارتی دال برگذراندن سطوح مهارتی چون مقدماتی , میانه و پیشرفته باشد به ازای هر سطح ۵ امتیاز محاسبه می گردد ;
ض) ماده ۱۷
سوابق پژوهشی: حداكثر امتیازتحقیق ، پژوهش و نوآوری ۴۰ امتیاز محاسبه می شود:
۱۷-۱) تالیف كتاب یا مقاله منتشر شده: به ازای هر عنوان كتاب تالیفی ۱۰ امتیاز و حداكثر ۲۰ امتیاز و به ازای هر عنوان مقاله تالیفی كه در مجلات معتبر علمی به چاپ رسیده باشد ۵ امتیاز و حداكثر ۱۰ امتیاز;
ـ تبصره - ارزیابی كتاب در كمیته علمی كه افراد آن توسط دبیركل تعیین می‌شود مورد تأیید قرار می‌گیرد.
۱۷-۲) ترجمه كتاب یا مقاله منتشر شده : به ازای هر عنوان كتاب ترجمه شده ۱۰ امتیاز و حداكثر ۲۰ امتیاز و به ازای هر عنوان مقاله ترجمه شده ۵ امتیاز و حداكثر ۱۰ امتیاز;
۱۷-۳) طرح ها: طرح های ارایه شده در زمینه علوم كتابداری و اطلاع­رسانی كه ثبت و تأیید آن از سوی مرجع ذیربط اعلام شده است,‌ خواه طرح اجرایی و عملی گردیده و نتایج آن حاصل شده است و یا در دست اجرا باشد , امتیاز هر طرح ۱۰ امتیاز و حداكثر تا ۲۰ امتیاز محاسبه می گردد ;
۱۷-۴) شركت در كنفرانس ها و سمینار ها: شركت رسمی در كنفرانس ها و سمینار های معتبر علمی داخلی و بین المللی با ارایه مقاله و پذیرش آن به ازای هر سمینار ۲ امتیاز و حداكثر ۱۰ امتیاز محاسبه می شود ;
۱۷-۵) پیشنهادها: پیشنهادهای ارایه شده مورد تصویب از سوی مراجع رسمی ذیربط به ازای هر پیشنهاد ۱ امتیاز و حداكثر ۵ امتیاز محاسبه می شود ;
ـ تبصره- مجموع امتیازات بندهای ۱ تا ۵ سوابق پژوهشی حداكثر ۴۰ امتیاز محاسبه می شود .
ل) ماده ۱۸- تلاشهای شغلی:
۱۸-۱) انجام و مشاركت در فعالیت های فوق برنامه (خدمات جنبی) كتابخانه به منظور جلب و جذب بیشتر اعضا و مراجعین به ازای هر عنوان فعالیت ۳ امتیاز و حداكثر ۱۵ امتیاز محاسبه می شود؛
۱۸-۲) ایجاد ارتباط فعال با نهادهای اجتماعی , اقتصادی و فرهنگی جامعه به ویژه در راستای تحقق اهداف انجمن كتابخانه های عمومی متبوع حداكثر ۵ امتیاز؛
۱۸-۳) جلب و جذب كمك ها و مشاركت های مردمی و خیرین به منظور رفع مشكلات مادی و معنوی كتابخانه حداكثر ۱۵ امتیاز محاسبه می شود؛
۱۸-۴) رضایت مراجعین و اعضای كتابخانه در راستای تكریم ارباب رجوع از نحوه عملكرد كتابدار با توجه به تمهیدات قائل شده در خصوص نظرسنجی از ارباب رجوع تا حداكثر ۱۵ امتیاز محاسبه می شود.
ط) ماده ۱۹- كسب مقام های بین المللی , استانی و شهرستانی :
۱۹-۱) ارایه آثار هنری با گواهی معتبر از مراجع ذیصلاح و تأئید مدیر امور كتابخانه های عمومی استان تا حداكثر ۱۰ امتیاز برابر جدول ذیل محاسبه می شود:
بین المللی / ۱۰
كشوری / ۸
استانی / ۶
شهرستانی / ۴
۱۹-۲) كسب مقام در مسابقات , جشنواره ها و آزمون های علمی با ارایه گواهی از مرجع برگزار كننده برابر جدول ذیل حداكثر تا ۳۰ امتیاز محاسبه می‌شود:
مقام / اول/ دوم / سوم / سطح
بین المللی (۱) / ۳۰ / ۲۵ / ۲۰
كشوری (۲) / ۲۰ / ۱۵/ ۱۰
استانی (۳) / ۱۰/ ۸/ ۶
شهرستانی (۴)/ ۵/ ۴ / ۳
ـ تبصره ۱- تشویق نامه‌هایی كه مترتب به كسب مقام در سطوح بین‌المللی و كشوری است وبه كتابداران اعطاء می‌شود, علاوه بر محاسبه امتیاز بند ۲ ماده ۱۹ مشمول مفاد ماده ۱۴ آیین‌نامه می‌شود و چنانچه در این خصوص از سوی دو یا چند مقام اعطا گردد, امتیاز مربوط به بالاترین مقام محاسبه می‌شود.
ـ تبصره ۲- مدارك لازم برای تشخیص و نیز مصادیق تلاشهای مشمول مواد ۱۸ و ۱۹ می‌بایست مورد تأیید مدیر امور كتابخانه‌های عمومی استان قرار گیرد.
● فصل سوم: شرح وظایف و تركیب ستادها:
الف) ماده ۲۰- ستاد شهرستان مطابق جدول امتیازبندی (ویژه شهرستان) , مدارك كلیه كتابداران مشمول آیین‌نامه را بررسی می نماید. به ازای هر ده نفر كتابدار, یك نفر برگزیده شهرستان معرفی می شود. مدارك مستند كتابدار یا كتابداران برگزیده شهرستان به ستاد استان ارسال می شود;
ـ تبصره- تركیب اعضای ستاد شهرستان به قرار زیر تعیین می‌گردد:
الف) رئیس دبیرخانه انجمن كتابخانه‌های عمومی شهرستان;
ب) یك نفر كتابدار بانو ترجیحاً كارشناس به انتخاب مدیر امور كتابخانه‌های عمومی استان;
پ) یك نفر كتابدار مرد ترجیحاً كارشناس به انتخاب مدیر امور كتابخانه‌های عمومی استان.
ب) ماده ۲۱- ستاد استان مطابق جدول امتیاز بندی (ویژه استان) , مدارك مستند كتابدار یا كتابداران برگزیده شهرستان را بررسی و مدارك مستند حداكثر ۵ نفر كتابدار برگزیده استان را به ستاد مركزی ارسال می نماید;
ـ تبصره- تركیب اعضای ستاد استان به قرار زیر تعیین می‌گردد:
الف) مدیر امور كتابخانه‌های عمومی استان (رئیس دبیرخانه انجمن كتابخانه‌های عمومی استان) ;
ب) معاون مدیر در امور كتابخانه‌ها;
پ) یك نفر كارشناس منتخب مدیر استان, ترجیحاً كتابدار.
ج) ماده ۲۲- مدارك مستند كتابداران برگزیده استانها در ستاد مركزی مطابق جدول امتیازبندی (ویژه مركز) بررسی و حداكثر ۵ نفر كتابدار برگزیده به عنوان كتابدار نمونه كشوری معرفی می‌شوند;
ـ تبصره- تركیب اعضای ستاد مركزی به قرار زیر تعیین می‌گردد:
الف) دبیركل;
ب) معاون امور كتابخانه‌ها و انجمن‌ها;
پ) مدیركل امور كتابخانه‌ها;
ت) دو نفر از كارشناسان امور كتابخانه‌ها به انتخاب دبیركل.
● فصل چهارم: مقررات اجرایی:
الف) ماده ۲۳- ستاد شهرستان حداكثر شش ماه قبل از مراسم هفته كتاب هر سال با ابلاغ دبیركل طی بخشنامه ارسالی به دبیرخانه انجمن كتابخانه‌های عمومی استانهای كشور, تشكیل می‌شود;
ـ تبصره: ستاد شهرستان حداكثر ظرف یكماه مدارك بررسی شده را به ستاد استان – كه یكماه پس از ستاد شهرستان تشكیل می‌شود – ارسال می‌نماید.
ب) ماده ۲۴- ستاد استان حداكثر پس از ۲ ماه ( ۳ ماه پس از تشكیل ستاد شهرستان ) اسامی كتابداران برگزیده استان را به همراه مدارك مستند آنان به ستاد مركزی ارسال می‌نماید.
ج) ماده ۲۵- ستاد مركزی حداكثر ۳ ماه قبل از مراسم هفته كتاب تشكیل جلسه داده و با ابلاغ دبیركل كارشناسان ذیربط انتخاب تا نسبت به بررسی اولیه مدارك مستند كتابداران معرفی شده استانها تمهیدات لازم را معمول نمایند;
ـ تبصره ۱: جلسات بعدی ستاد مركزی حسب ضرورت با پیشنهاد معاون امور كتابخانه‌ها و انجمنها تشكیل می‌شود;
ـ تبصره ۲: اسامی نهایی كتابداران نمونه كشوری حداقل یك هفته قبل از مراسم هفته كتاب طی آخرین جلسه ستاد مركزی به استانهای مربوطه ابلاغ می گرددتا در روز مقرر حضور یابند.
د) ماده ۲۶- به موجب این آیین نامه, آیین‌نامه انتخاب كتابدار نمونه مصوب مردادماه ۱۳۷۹ هیأت امنای كتابخانه‌های عمومی كشور ملغی گردید.
ـ تبصره: كتابداران نمونه سال‌های قبل مشمول ماده ۶ آیین‌نامه می‌شوند.

مسعود بهمن آبادی
محمدحسین صفارهرندی