مقدمه ای بر کلیت یوگا

روزی یک گوساله باید از جنگل بکری می گذشت تا به چراگاهش برسد. گوساله‌ی بی فکری بود و راه پرفراز و نشیبی را برای خود باز کرد. روز بعد سگی از آنجا می‌گذشت که از همان راه استفاده کرد تا از جنگل عبور کند. مدتی بعد گوسفندی که راهنمای گله اش بود آن راه را دید و گله اش را مجبور ساخت تا از همان راه عبور کند. مدتی گذشت و انسانها نیز از همین راه استفاده کردند. می آمدند و می رفتند. به راست و چپ، به پائین و بالا. از سختی راه شکوه و ناله می کردند. حق هم داشتند، اما هیچ کس سعی نکرد راه جدیدی باز کند. مدتی بعد آن کوره راه خیابانی شد. حیوانات بی چاره زیر بارهای سنگین از پا در می آمدند. آن ها مجبور بودند راهی را که می توانستند در ۳۰ دقیقه طی کنند، در ۳ ساعت بپیمایند. سالها گذشت و آن خیابان جاده ی اصلی یک روستا و سپس خیابان اصلی یک شهر شد. همه از این مسیر شکایت داشتند و درهمین حال جنگل پیر و خردمند می خندید و با خود زمزمه می کرد، آیا این همان اشرف مخلوقات است؟!
اگر این طور باشد، پس چرا هیچگاه به خود اجازه نمی دهد درباره ی اینکه راه بهتری است، فکر کند؟! (پائولوکوئیلو).بیش از چند هزار سال است که آدمی در پی کشف راههایی برای کنکاش درون خود می باشد و می توان به جرأت گفت که یوگا نه تنها یکی از با قدمت ترین این روشها است بلکه به نظر بسیار جامع و کامل می رسد. البته شکی نیست که در تعاریفی که از یوگا ارائه شده اغراقاتی به چشم می خورد. آنچه درباره یوگا باید گفت: آهسته، محسوس و اصولی اقدام کنید. یوگا کلمه ای سانسکریت می باشد که از ریشه یوگ معادل یوغ گرفته شده است که به معنای اتحاد و هماهنگی بین روح خود(آتمن) و روح هستی (برهمن) می باشد. یوگا با آنکه در مذهب، فرهنگ و ادبیات بومی هند ریشه دارد. اما نه دین است و نه دخالتی در اصول اعتقادی پرتو جویان خود دارد. سیستم یوگا بر اساس اعتقاد به وجود باری تعالی و بقای روح پایه گذاری شده است. در متون مقدس اوپانیشادها و وداها تمرینات یوگا به صورت رمز و سمبل نقل شده است. که بر اساس رسم موجود به صورت شفاهی و مستقیم به پرتو جویان انتقال می یافته است و از دیگر کتب مقدس هندوها که یوگا در آنها نیز ریشه دارد می توان به بهاگودگیتا و تانتراها اشاره کرد. پاتانجالی که حدود ۳۰۰ الی ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می زیسته نویسنده سوتراهای هاتایوگا و راجایوگا و اولین کسی است که یوگا را به نظم کشید. یوگا دارای سبکهای متفاوتی است که البته در نهایت هدف همه آنها یکی می باشد که مشهورترین آنها عبارتند از :
۱- هاتایوگا ۲- راجا یوگا ۳- کواندالینی یوگا
۴- سورا یوگا ۵- گیانایوگا ۶- بهاکتی یوگا
۷- کارمایوگا ۸- مانترایوگا
در یوگا نظریه ای است به نام کارما که ریشه در اعتقاد به تناسخ دارد. کار ما زنجیره اعمال انسانی است که در طی دوران زندگی به منصه ظهور می رسد. به بیان دیگر کار ما تأثیر کلیه کوششهای ما در زندگی می باشد. ما سه گونه کارما داریم. اعمالی که در گذشته انجام داده ایم. اعمالی که اکنون به انجام آن مشغولیم و اعمالی که بنا به سرنوشت خود در آینده به انجام خواهیم رسانید. کارمایی که اینک و در این لحظه بدان اشتغال داریم می توانیم با نیروی اراده دگرگون کنیم، کارمایی که در گذشته داشته ایم در صورت داشتن یک زندگی روحی می توانیم هماهنگ سازیم ولی کارمایی که به عنوان سرنوشت از آن یاد می کنیم و مربوط به آینده قابل تغییر نمی باشد. شاید از مهمترین تاریخهای مصور یوگا بتوان به شواهدی که در حفاریهایی که در قرن بیستم در اطراف حوزه رود سند در منطقه موهنجودار و واقع در شمال هندوستان انجام شد اشاره کرد که در آن سفالهای سالمی به دست آمده که حدود پنج هزار سال قدمت دارد و برخی از حرکات یوگا بر روی آن نقش بسته است آنچه که امروز به نام یوگا در جوامع مختلف از آن نام برده می شود چیزی جز قسمتی از تمرینات آسانا و پرانایاما و ریلکسیشن که تغییراتی نیز در آن دیده می شود نمی باشد که سرآغاز آن در اروپا و آمریکا در دهه ۵۰ می باشد و در ایران نیز در حدود ۳۰ سال از حضور یوگا می گذرد که البته دهه اخیر بسیار زیاد بدان توجه شده است.هر چند که حدود ۸۰۰سال پیش دانشمند بزرگ ایرانی ابوریحان بیرونی مجذوب تمدن هند شد و مدتی در آن دیار برای پی بردن به این دانش زندگی کرده و به یادگیری زبان سانسکریت همت گماشت و در این زمینه هم کتاب بسیار جامعی به نام ماللهند به رشته تحریر در آورد. بسیاری از حرکات بدنی(آسانا) یوگا از گربه سانان و دیگر حیوانات اقتباس شده است. و نام آنها نیز از نام خدایان هندی و حیوانات گرفته شده است. مرکز آموزشی و تحقیقاتی بین المللی یوگا و دفتر رسمی آن در شهر منگر در ایالات بیحار هند در سال ۱۹۶۴ تأسیس شد و برای اولین بار در سال ۱۹۶۸ در این مرکز دوره تعلیم معلمین یوگا برای دانش پژوهان اروپایی تشکیل گردید. در حال حاضر این مرکز از یک مرکز تحقیقاتی به نام شیوانا ندامات و یک آشرام نوبنیاد به نام گانگا دارشام تشکیل شده است و بنای آن در کنار رود مقدس گنگ برفراز یک تپه قرار دارد.
این مرکز تحت رهبری سوامی نارنجان سارا سواتی بوده که ایشان در سال ۱۹۸۳ به این سمت منصوب شده اند.

با تشکر از استاد عزیزم آقای همایون محمودی گیلانی
منابع:
۱-آموزش یوگا(نوشدارو)نوشته سوامی ساتیاناندا ساراسواتی ترجمه آقای جلال موسوی نسب
۲-یوگا(خوددرمانی )نوشته سوامی ساتیاناندا ترجمه جلال موسوی نسب
۳-یوگا اسرار تن آدمی نوشته سوامی ساتیاناندا ترجمه آقای جلال موسوی نسب
۴-اسرار تنفس نوشته سوامی موکتی بودهاناندا ترجمه جلال موسوی نسب
۵-آموزش مراقبه نوشته سوامی ساتیاناندا ترجمه جلال موسوی نسب
۶-دایره المعارف یوگا نوشته دیوید واینرب وجوان واینرب ترجمه منوچهر البرزی
۷-اساطیر هند نوشته ورونیکا ایونس ترجمه بجلان فرخی
۸-یوگا نوشته جیمز هویت ترجمه امید اقتداری
۹-پارسی پرکاش نوشته کریشنا داس ترجمه سید محمد رضا جلالی نائینی
۱۰- فرهنگ فارسی دکتر معین
۱۱-فرهنگ فارسی عمید
۱۲-سبک شناسی محمد تقی بهار (ملک الشعرا)
امیر عبداله فرد

منبع : فصلنامه پزشکی اجتماعی هوم