Messaging: کدام سرویس محبوب‌تر است؟

● مروری بر سرویس‌ها
عمده سرویس‌هایی كه در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته، سرویس‌هایی هستند كه به منظور برقراری ارتباط داده‌ای روی تلفن‌های همراه ایجاد شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. هدف این سرویس‌ها درآوردن تلفن همراه از یك تلفن ساده كه تنها برای مكالمه استفاده می‌شود و تبدیل آن به یك وسیله كارآمد در سایر كاربردها است. به این ترتیب كاربران می‌توانند بسیاری از امور دیگر نظیر اتصال به اینترنت، تبادل اطلاعات با سایر كاربران و یا بسیاری از امور تجاری (نظیر امور شغلی، عملیات بانكی، خرید و فروش و نظایر اینها) را به وسیله تلفن همراه خود انجام دهند.
در میان سرویس‌های بررسی شده تنها یك مورد از این قاعده مستثنا است و نزدیكی بیشتری با سرویس مكالمه دارد تا سرویس‌های داده‌ای و آن هم سرویس VMS است. سرویس‌های مورد بررسی به شرح زیر هستند:
▪ سرویس كوته‌پیام (SMS): ساده‌ترین و محدودترین، اما از سوی دیگر كارآمدترین و محبوب‌ترین سرویس پیام‌رسانی شبكه تلفن همراه كه یكی از غیرمنتظره‌ترین موفقیت‌ها را در زمینه خدمات شبكه تلفن همراه به خود اختصاص داده است. این سرویس به كاربران تلفن همراه این امكان را می‌دهد كه پیام‌های متنی با طول حداكثر ۱۴۰ بایت را با یكدیگر تبادل كنند. خوشبختانه به دلیل اینكه این سرویس چندسالی است كه در شبكه ایران ارائه می‌شود كاربران به خوبی با خصوصیات آن آشنایی دارند.
▪ سرویس پیام‌های صوتی (VMS): این سرویس قبلا در شبكه تلفن ثابت وجود داشته و سپس در شبكه تلفن همراه نیز راه‌اندازی شده است. این سرویس به صورت یك Answering Machine متمركز در شبكه عمل می‌كند و كاربرانی كه آن را در اختیار داشته باشند می‌توانند بدون نیاز به داشتن Answering Machine روی گوشی تلفن همراه خود، با انتقال تماس‌های خود به VMS از خدمات یك منشی تلفنی شبكه‌ای بهره‌مند شوند. این سرویس نیز مدتی است كه در شبكه تلفن همراه ایران راه‌اندازی شده است و كاربران آن با نحوه استفاده از آن و نوع خدماتی كه توسط آن ارائه می‌شود آشنایی دارند. سرویس دیگری كه معمولا به عنوان بخشی از سیستم VMS محسوب شده و استفاده می‌شود، سرویس FMS است كه به كاربران شبكه یك سیستم فكس مركزی را برای دریافت فكس ارائه می‌كند.
▪ سرویس WAP: پروتكلی برای تبادل اطلاعات میان برنامه‌های كاربردی و تلفن‌های همراه كه در بیشتر به عنوان سرویس اتصال تلفن‌های همراه به شبكه اینترنت شناخته می‌شود اما دارای كاربردهای متعدد دیگری نیز می‌باشد. این پروتكل به منظور انطباق با محدودیت‌های شبكه و گوشی‌های تلفن همراه در مقایسه با كامپیوترها و شبكه اینترنت ایجاد شده است.
▪ سرویس پیام‌های چندرسانه‌ای(MMS): سرویسی كه به عنوان نسل بعدی سرویس كوته‌پیام تدوین شده و كاربران شبكه‌های GPRS و ۳G را كه از پهنای باند بیشتری برای تبادل اطلاعات برخوردار هستند هدف قرار داده است. در این سرویس كه از نظر پروتكلی همگرایی زیادی به پروتكل‌های شبكه اینترنت بخصوص پروتكل‌های ارسال و دریافت ایمیل دارد، كاربران تلفن همراه می‌توانند پیام‌های چندرسانه‌ای شامل متن، عكس، فیلم و صدا را با یكدیگر و یا با برنامه‌های كاربردی تبادل كنند.
▪ سرویس پیام‌های یكسان‌شده (UMS): این سرویس با هدف یكسان‌سازی نحوه دسترسی كاربران سرویس‌های پیامی مختلف شبكه‌های اینترنت و شبكه تلفن همراه و در اختیار قرار دادن یك واسط یكسان برای دسترسی به این سرویس‌ها به وجود آمده است. از طریق این سرویس كاربران می‌توانند با وصل شدن به سیستم UMS همزمان به ایمیل‌ها، كوته‌پیام‌ها، پیامهای صوتی، پیام‌های چندرسانه‌ای، فكس‌های رسیده و سایر پیام‌های خود دسترسی داشته باشند.
همان‌طور كه می‌بینیم به استثنای VMS تمامی سرویس‌های دیگر ماهیت داده‌ای دارند و به تلفن‌های همراه امكان تبادل اطلاعات را با سایر كاربران یا با سیستم‌های شبكه اینترنت ارائه می‌كنند. در بخش بعد وضعیت مقبولیت و موفقیت هریك از این سرویس‌ها را بررسی خواهیم كرد.
● مقبولیت
در بررسی میزان مقبولیت سرویس‌های مختلف به نوعی تضاد و تناقض برمی‌خوریم. از یك سو برای سرویسی مانند كوته‌پیام از ابتدا به هیچ وجه پیش‌بینی یك موفقیت تجاری وجود نداشته است اما در عمل وضعیتی كاملا برعكس اتفاق افتاده و این سرویس پس از اوج گرفتن همواره به عنوان یكی از سرویس‌های اصلی و بسیار محبوب شبكه تلفن همراه مطرح بوده است. از سوی دیگر در مورد سرویس‌های UMS، WAP و MMS پیش‌بینی اولیه تحلیل‌گران این بوده است كه این سرویس‌ها موفقیت بزرگی را رقم خواهند زد و با استقبال گسترده كاربران مواجه خواهند شد در حالیكه در عمل هیچ‌كدام از آنها نتوانسته‌اند چنین شرایطی را پدید آورند و با استقبال گسترده‌ای از سوی كاربران مواجه نشده‌اند.
در این بین UMS تنها موفق به جذب كاربران محدودی شده است كه عمدتا از بین قشرهای دارای تحصیلات بالاتر بوده است و به نظر می‌رسد كه همچنان به روند آرام خود ادامه می‌دهد. WAP نیز تا حدودی در میان كاربران توانسته عمومیت پیدا كند اما همان‌طور كه در مطلب شماره قبل گفته شد، به دلیل پیشرفته‌تر شدن گوشی‌های تلفن همراه و برخورداری آنها از پهنای باند بالاتر برای تبادل اطلاعات به نظر می‌رسد به مرور به سوی زوال حركت می‌كند. سرویس MMS نیز به پیش‌بینی‌هایی كه برای موفقیت آن شده بود دست نیافته است اما همچنان تلاش ارائه‌كنندگان خدمات این است كه با روش‌هایی كه در ادامه مروری بر آنها خواهیم داشت به فراگیر شدن این سرویس كمك كنند.
این در حالی است كه در ابتدای معرفی و ارائه سرویس‌های WAP و به خصوص MMS برخی پیش‌بینی‌ها این سرویس‌های جدید را رقیب SMS و تهدیدی برای میزان محبوبیت آن می‌دانستند. استدلالی كه مطرح می‌شد نیز بیشتر حول و حوش محدودیت‌های موجود در سرویس كوته‌پیام و به خصوص محدودیت طول پیامها در آن بود. این دسته از تحلیلگران ارائه سرویس ایمیل از طریق WAP و همچنین سرویس MMS را جایگزین مناسبی برای SMS می‌دانستند و معتقد بودند كه كاربران با در اختیار داشتن این خدمات به مرور ترجیح خواهند داد به جای استفاده از SMS از این سرویس‌ها استفاده كنند.
اما در عمل چنین اتفاقی روی نداده است. به عبارت دیگر به دلایل متعدد نه WAP و نه MMS به هیچ وجه نتوانسته‌اند بر میزان استفاده از SMS تاثیر بگذارند. اصلی‌ترین دلیل نوع نیاز كاربران است. در اكثر مواقع نیاز كاربران به شكلی است كه تحت تاثیر محدودیت‌های SMS قرار نمی‌گیرد. به عبارت دیگر ۱۴۰ بایت (یا ۱۶۰ كاراكتری) كه یك SMS را تشكیل می‌دهند در اكثر مواقع نیاز كاربران را برطرف می‌كنند. از سوی دیگر از آنجا كه پروتكل SMS امكان ارسال پیام‌های طولانی‌تر از ۱۴۰ بایت را از طریق شكستن پیام به چند SMS فراهم می‌كنند و گوشی‌های جدید نیز همگی دارای این قابلیت هستند، عملا این محدودیت تا حدود زیادی برطرف شده است و در محدوده طول فعلی مورد پشتیبانی كمتر كاربردی است كه پوشش داده نشود.
البته در زمینه پیام‌های غیرمتنی مانند تبادل Ringtone و پیام‌های تصویری طبیعی است كه به مرور SMS عرصه را به روش‌هایی نظیر WAP و MMS واگذار كند. به دلیل اینكه كاربران با داشتن گوشی‌های جدید و دارای پشتیبانی Ringtoneهای Polyphonic دیگر تمایل زیادی به تبادل Ringtoneهای Monophonic ندارند ولی محدودیت‌های SMS باعث می‌شود تنها Ringtoneهای Monophonic بتوانند تبادل شوند.
در مورد پیام‌های تصویری نیز شرایط تقریبا به همین‌گونه است. اگر چه در گذشته استفاده از این پیام‌ها محبوبیت زیادی داشت. اما در حال حاضر و با امكان تبادل عكس‌های كاملا رنگی از طریق MMS یا WAP دیگر كاربران تمایل زیادی به استفاده از تصاویر كوچك و تكرنگ كه از طریق SMS ردوبدل می‌شدند نشان نمی‌دهند.
در نتیجه در این عرصه‌ها كه بیشتر زمینه سرگرمی محسوب می‌شوند می‌توان گفت MMS و WAP نظر كاربران را بیشتر به خود جلب كرده‌اند. هرچند كه (همان‌طور كه در شماره‌های پیشین شرح داده شد) نوع ارائه این خدمات در MMS و WAP نیز به گونه‌ای است كه همچنان به ازای هر پیامی كه ارسال می‌شود یك كوته‌پیام نیز تبادل می‌شود!
روند سرویس VMS را نیز می‌توان یك دوره عمر عادی برای یك سرویس دانست. این سرویس در ابتدا به دلیل نیازی كه در میان كاربران وجود داشت (و در مقاله شماره ۲۶ دنیای كامپیوتر و ارتباطات بررسی شد) ایجاد شد و با استقبال كاربران نسبی كاربران مواجه شد. اما به مرور و با پیشرفت‌های حاصل شده چه در شبكه تلفن همراه و چه در گوشی‌های آن كم‌كم نیاز كاربران به این سرویس و ارائه آن به صورت متمركز در شبكه كمتر می‌شود و در نتیجه این سرویس نیز دوران زوال خود را طی می‌كند. تجربه ارائه این سرویس در شبكه تلفن همراه ایران نیز نشان می‌دهد كه كاربران زیادی جذب این سرویس نشده‌اند.
▪ وضعیت موجود
اطلاعات و آمارهایی كه در زمینه میزان استفاده از هریك از خدمات منتشر می‌شود همچنان حكایت از محبوبیت روزافزون SMS در میان كاربران دارد. علیرغم اینكه ارائه‌كنندگان سایر سرویس‌ها تلاش بسیاری برای كشاندن كاربران به استفاده از سایر خدمات انجام داده‌اند اما به نظر می‌رسد كاربران هیچ تمایلی به كنار گذاشتن سرویس محبوب خود یعنی SMS ندارند. پیش‌بینی‌ها نیز بیان می‌كنند كه این سرویس همچنان در سال‌های آتی با فاصله بسیار زیادی صدر جدول را به خود اختصاص خواهد داد.
سرویس دیگری كه هنوز امید زیادی به موفقیت آن وجود دارد و در حال تجربه كردن موقعیت‌های جدید برای پیدا كردن راه جلب رضایت كاربران و ماندن در عرصه است، سرویس MMS است. این سرویس در حال حاضر با مشكلات متعددی دست و پنجه نرم می‌كند. عمده‌ترین این مشكلات عدم سازگاری كامل گوشی‌های مختلف با یكدیگر در نحوه پشتیبانی از این سرویس است. با وجودی كه مدتها است استانداردهای این سرویس تدوین شده‌اند اما همچنان ابهامات متعددی كه در این استانداردها وجود دارد باعث شده است كه این سرویس به پختگی لازم برای حضور جدی در بازار نرسد.
از سوی دیگر مطالعاتی كه در این زمینه صورت گرفته است نشان می‌دهد كه MMS در ورود به كاربردهای عادی كاربران ناموفق بوده است و به عبارت دیگر همچنان یك سرویس لوكس محسوب می‌شود كه كاربران تنها در كاربردهای محدودی كه عمدتا جنبه سرگرمی دارند از آن استفاده می‌كنند. یكی از دلایل، قطعا بحث هزینه آن در مقایسه با سرویس SMS است. به همین منظور ارائه‌كنندگان خدمات تلاش بسیاری برای كاهش قیمت این سرویس انجام داده‌اند. با این وجود بعید به نظر می‌رسد كه حتی با كاهش قیمت این سرویس بتواند جای SMS را در ارتباط‌های روزمره بگیرد.
در نتیجه ارائه‌كنندگان خدمات MMS با درك و قبول اینكه MMS در تبادل‌های نفر به نفر (Person to Person) هنوز قادر به جلب نظر كاربران نیست، روی ارائه سرویس‌های ارزش‌افزوده از طریق MMS تمركز كرده‌اند.
با توجه به تنوع فرمت‌های اطلاعاتی كه از طریق MMS تبادل می‌شوند پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند كه این زمینه، زمینه مناسبی برای رشد و بلوغ MMS محسوب می‌شود. در آینده بیشتر در مورد خدمات ارزش‌افزوده MMS و وضعیت فعلی آنها در دنیا خواهیم گفت.
سایر سرویس‌هایی كه نام برده شدند در موقعیتی قرار ندارند كه به عنوان یكی از رقبای اصلی مطرح بوده و امید زیادی به موفقیتی بزرگ داشته باشند. در نتیجه باید منتظر ماند و در ماه‌ها و سال‌های پیش رو رقابت MMS و SMS را برای كسب محبوبیت بیشتر در میان كاربران مشاهده كرد.

نوشته: مهندس حمید یوسف‌زاده
ناشر: دنیای کامپیوتر و ارتباطات

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا