با وجود درآمد سرشار نفت ۲۵ درصد مردان عربستان بیکار هستند

عربستان سعودی، بزرگترین تولیدكننده و صادركننده نفت در جهان است. این منبع عظیم انرژی در عربستان باعث شده تا این كشور به یكی از تاثیرگذارترین كشورهای جهان بدل شود و عملكرد آن بخصوص در عرصه صنعت نفت به طور مستقیم روی اقتصاد جهان تاثیر بگذارد. اما چرا مردم این سرزمین ثروتمند، شرایط زندگی مطلوبی ندارند و خیل عظیمی از آنها از حداقل استانداردهای زندگی برخوردار نیستند. از سال‌های پیش، شاه عبدالله شاه فعلی عربستان سعودی بر ضرورت اصلاح اقتصاد این كشور تاكید كرده بود اما به دلیل مخالفت‌های فهد، اجرای این اصلاحات عملی انجام نشد. اصلاحات در كشوری مثل عربستان كه شاهد افزایش چشمگیر جمعیت خود در سال‌های اخیر بوده است، اكنون بیش از پیش ضرورت دارد زیرا این جمعیت فزاینده، جویای كار و شرایط مناسب حیات هستند و اگر خواسته‌های آنها برآورده نشود، نمی‌توان در این قطب ثروتمند جهان انتظار امنیت و ثبات داشت. به گزارش سازمان ملل متحد در سال ۱۹۵۰ عربستان سعودی كشوری كوچك بود كه تنها ۵/۳ میلیون نفر جمعیت داشت اما سال گذشته یعنی سال ۲۰۰۴، جمعیت این قطب ثروتمند به ۶/۲۴ میلیون نفر رسید و با توجه به نرخ بالای زاد و ولد، انتظار می‌رود رشد جمعیت همچنان ادامه یابد. پژوهشگران سازمان ملل عقیده دارند حتی اگر نرخ زاد و ولد در این كشور تنزل یابد تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی ۸/۳۰ میلیون نفر، تا پایان سال ۲۰۲۵، ۲/۳۷ میلیون نفر و تا پایان سال ۲۰۵۰، ۵/۴۹ میلیون نفر در این منطقه از جهان زندگی خواهند كرد. سازمان ملل برآورد می‌كند اگر ارائه برنامه‌های آموزشی به مردم عربستان ادامه یابد و اثرات آن روی مردم طبق پیش‌بینی‌ها باشد، نرخ رشد جمعیت عربستان كه در فاصله سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ برابر با ۸/۲ درصد بود در فاصله‌ سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ میلادی به ۶۹/۲ درصد، در فاصله ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ میلادی به ۱۷/۲ درصد، در فاصله ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ به ۷۶/۱ درصد و در فاصله ۲۰۴۵ تا ۲۰۵۰ میلادی به ۸۳/۰ درصد می‌رسد. این كاهش رشد جمعیت باعث پررنگ‌تر شدن نقش زنان در اجتماع عربستان می‌شود زیرا سهم نیروهای شاغل تنزل می‌یابد و عرب‌ها مجبور هستند از توانایی‌های زنان نیز در مشاغل مختلف بهره ببرند. در حال حاضر، از مشكلات بسیار با اهمیت مردم عربستان، كمبود فرصت‌های شغلی در این منطقه از جهان است. عربستان با داشتن جمعیتی جوان و آماده برای كار، باید فرصت‌های شغلی بسیاری ایجاد كند تا بتواند از این استعدادها و نیروهای بالقوه در داخل كشور بهره ببرد. از طرف دیگر در حال حاضر، نرخ بیكاری مردان در عربستان ۲۵ درصد است كه با توجه به میانگین سنی ۳/۲۱ سال نرخ بسیار بالایی است . به گزارش سازمان ملل در حال حاضر ۲۴۷ هزار مرد جوان در عربستان وجود دارند كه اگر زنان هم در این محاسبه در نظر گرفته شوند، سالانه بر شمار افراد جویای كار ۵۰۰ هزار نفر اضافه می‌شود. در حال حاضر، شمار افراد آماده برای كار در عربستان ۶۲/۶ میلیون نفر است كه ۳/۴ میلیون نفر آنها بومی‌های عربستان و مابقی مهاجران خارجی هستند. ایجاد زمینه اشتغال برای جوانان، اصلی‌ترین معضل دست‌اندركاران اقتصاد عربستان است. ایجاد فرصت‌های شغلی می‌تواند باعث شود كه مشكل اشتغال بیش از حد مردم در بخش‌های دولتی را برطرف كند. در حال حاضر به دلیل كم بودن فرصت‌های شغلی، شمار زیادی از مردم عربستان در مراكز دولتی كار می‌كنند و شاغلان این مراكز بیش از حد نیاز است اما به دلیل كمبود شغل، دولت موظف است از طریق جذب آنها درآمد مكفی به این قشر از مردم عربستان بدهد. البته عرب‌ها نباید تنها منتظر دولت باشند. خانواده بزرگ در عربستان سعودی می‌توانند با ایجاد مشاغل خانوادگی این مشكل را حل كنند. برای مثال اگر یكی از اعضای خانواده زمینی داشته باشد با به‌كارگیری اعضای فامیل، معضل بیكاری تعداد زیادی از آنها حل می‌شود. در سال‌های اخیر، بازسازی اقتصاد عربستان با سرعت پایینی انجام شد و بخش خصوصی مجال رشد پیدا نكرد. بنابراین، درآمد اقتصاد عربستان تنها و تنها به نفت وابسته شد در حالی كه پتانسیل‌های موجود این كشور امكان چند وجهی شدن درآمد را به این كشور می‌دهد. ضعف صنایع زیرساختی ازجمله صنعت تولید برق، آب تصفیه شده، فاضلاب و كسری بودجه عربستان از سال ۱۹۹۰ تا به حال همگی از معضلات اقتصادی این كشور است كه شاه عبدالله باید در طول سال‌های حكومتش آنها را حل كند. از طرف دیگر، ضعف‌های آموزشی و نبود فرهنگ آموزش و پرورش در این كشور، بزرگترین مشكل اجتماعی عربستان است كه می‌تواند باعث عقب ماندن آنها از دنیای در حال گذار شود. علاوه بر آن، مشكلات بهداشت و درمان نیز باید در عربستان حل شود تا زمینه رشد اقتصاد فراهم آید. روشن است برای اجرای تمامی این طرح‌ها و حل معضلات اقتصادی باید دولت شاه عبدالله در این كشور كارهای بنیادین و كلیدی بسیار زیادی انجام دهد و موجبات رشد همه جانبه صنعت و اقتصاد را فراهم آورد. اولین گام برای حل این مشكلات، ایجاد فرصت‌های شغلی و جذب نیروهای آماده برای كار است. این كشور با درآمد كلان نفتی خود می‌تواند با سرعت زیادی رشد كند و برای انجام این كار در آغاز باید از زیرساخت‌ها استفاده بهینه كند. سرمایه‌گذاری درآمد نفتی در بخش‌های زیرساختی، اولین گام در توسعه اقتصاد عربستان است.
مونا مشهدی رجبی

منبع : مجله گسترش صنعت