ساقه خوار ایرانی ذرت Iranian stem corn borer

معرفی آفت در بیشتر کتابهای قدیی فارسی زیر گونة Ostrinia nubilalis nubilalis که موسوم به ساقه خوار اروپایی (European corn borer) می باشد به عنوان ساقه خوار ذرت معرفی شده است. اما تحقیقات انجام شده نشان می دهد که زیر گونة Ostrinia nubilalis sub sp. Persicae که آن را می توان تحت عنوان ساقه خوار ایرانی ذرت معرفی نمود. در کشور ما فعالیت دارد و تاکنون از مناطق شمالی کشور در استانهای گیلان، مازندران و گلستان گزارش شده است.
● طرز خسارت و گیاهان میزبان:
آفت پلی فاژ بوده که حدود ۲۰۰ گونه میزبان برای آن گزارش شده است که دارای ترجیح میزبانی به گیاهان ذرت (به خصوص ذرت دانه ای)، برنج و گندم داشته و علاوه بر این به گیاهان جو، چاودار، پنبه، سویا، آفتابگردان، گوجه فرنگی، سیب زمینی، کنف و… و همچنین تعداد زیادی گیاهان خودرو (علفهای هرز) حمله نمودکه که در این میان یک نوع ترجیح میزبانی به گرامینه های وحشی و همچنین علف هرز مستک Xanthium strumarium دارد و علاوه بر این علف هرز، روی یولاف وحشی، لویی، نی معمولی، فالاریس، مَرغ، اویار سلام، گل گندمی، درمنه، کاسنی، تاج خروس، علف هفت بلند، سلمه تره، سیب زمینی ترشی، سوروف، پنیرک، گاوپنبه، ارزن وحشی و تاج ریزی که در حاشیة مزارع و کانالهای آبیاری دیده می شود، فعالتی دارد. لارو آفت مذکور از قسمتهای مختلف گیاه میزبان نظیر برگ، ساقه، بلال (بویژه بلال) تغذیه نموده و خسارت می زند.
● زیست شناسی:
این آفت ۳ تا ۳.۵ نسل در سال داشته و زمستان را به صورت لارو و اغلب در سن پنجم آن، در داخل ساقه های باقی مانده در مزرعه و یا در خارج از آن و داخل ساقه میزبانهای ثانوی (به ویژه مستک و نی) گذرانده و لاروهای زمستان گذران آن از اواسط بهار تبدیل به شفیره شده و بعد از یک تا دو هفته حشرات کامل نسل زمستان گذران به پرواز در آمده و از اواخر اردیبهشت ماه تا اواسط خرداد ماه بسته به شرایط جوی در مزارع گندم و مزارع ذرت زود کاشت و یا روی سایر میزبانها تخم ریزی می کنند. اصولاً این حشره شب پرواز بوده و ماده ها بیشترین تخم ریزی خود را در ساعات غروب و یا نزدیک نیمه شب انجام می دهند ولی دارای رفتار فعالتی در روز حتی در شرایط آفتابی نیز می باشند و در این مرحله از فعالیت اغلب روی گل ها نشسته و از نوش آنها تغذیه می کنند. همچنین در مزارع ذرت انبوه و سایه دار، تخم ریزی ماده ها در ایام روز نیز مشاهده شده است. ماده ها در طول عمر خود چندین بار جفت گیری و تخم ریزی می کنند و هر بار به طور معمول ۲۰۰-۲۰ عدد تخم عدسی شکل خود را در کنار هم و به طور ردیفی و جمعی اغلب در کنار رگبرگ اصلی و بیشتر در سطح برگهای میانی بوته ها و تا اندازه ای نزدیک غلاف قرار می دهند. دورة جنینی سپس لاروهای جوان خارج می شوند. لاروها ابتدا از برگهای ترد و لطیف گیاه تغذیه نموده و بعد ساقه یا بلال را سوراخ نموده و وارد گیاه می شود. مدت رشد در مرلحه لاروی نیز برای نسلهای فعال در بهار و تابستان به ترتیب به طور متوسط ۳۰-۲۵ روز محاسبه شده است. به طور کلی در منطقه شمال دورة نشو و نمای فردی در مراحل تخم، لارو، شفیره و حشره کامل در دو نسل بهاره و تابستان شروع می شود تحت تأثیر تغییرات جوی منطقه در پائیز طولانی شده و از ۲ ماه تا ۸ ماه به طول می انجامد. بنابراین لاروهای زمستانگذران بعد از سپری کردن حدود ۸ ماه در بهار سال آینده تبدیل به شفیره و سپس حشرات کامل ظاهر می شوند.
● کنترل:
▪ مبارزه زراعی: با توجه به اینکه زمستان گذرانی آفت در درون ساقه باقی مانده گیاهان میزبان از سال قبل می باشد باید توجه باشد برداشت محصول از قسمتهای پائینی گیاه انجام گیرد و همچنین بقایای گیاهی نیز جمع آوری و سوزانده شود.
▪ مبارزه بیولوژیک: این آفت دارای دشمنان طبیعی گوناگونی می باشد که در اینجا به مهمترین آنها اشاره می شود: Trichogramma maidis (Hym.: Trichogrannatidae) که پارازیتوئید تخم می باشد.
ـ پارازیتوئید تخم Platytelenomus hylas (Hym.: Scelionidae)
ـ پارازیتوئید لارو Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae)
ـ پارازیتوئید شفیره Brachymeria intermedia (Hym.: Chalcididae)
▪ کنترل شیمیایی :
ـ مونوکروتوفوس SL۴۰% و ۲لیتر ۳-۲ نوبت به محض ظهور آفت
ـ فوزالن EC۳۵% و ۳لیتر درهکتار

http://giyahpezeshky.blogfa.com/

منبع : بانک مقالات فارسی