همه چالش های مشرف

«از کشورهای غربی می خواهم موقعیت را درک کنند و برای رسیدن به دموکراسی فرصت دهند.» این جمله ای بود که پرویز مشرف رئیس جمهوری پاکستان ساعتی پس از اعلام وضعیت فوق العاده در کشورش بر زبان راند تا بار دیگر این امر بر همه ثابت شود که پاکستان در ۶۰ سالی که از استقلالش می گذرد اگرچه گاهگاهی حرکتی کوچک به سوی دموکراسی داشته است اما در نهایت این نظامیان بوده اند که تعیین کننده نهایی شرایط بوده اند.
اعلام وضعیت ویژه توسط پرویز مشرف به عنوان فرمانده ارتش برای آنانی که تحولات پاکستان را دنبال می کنند امر دور از انتظاری نبود و حتی بسیاری از تحلیلگران خیلی زودتر از اینها در انتظار اعلام این شرایط بودند. جلسات مکرر مشرف با فرماندهان نظامی، رفت و آمدهای مکرر شوکت عزیز به کاخ محل استقرار مشرف، انفجارهای کراچی و راولی پندی و بحران در منطقه سوات در ایالت سرحد، همه و همه عواملی بود که در روزهای گذشته دست به دست هم دادند تا مشرف را به سوی این شرایط ویژه سوق دهند.
بحران مسجد لال جدی ترین زنگ خطر برای مشرف و ژنرال های حامی او به حساب می آمد و زنگ خطر افراط گرایی در کشوری که مدارس دینی تحت نفوذ سلفی های عربستان حرف نخست را می زنند به صدا در آورد.
ناراضیان حکومت مشرف اما هریک به گوشه ای تبعید بودند. بی نظیر بوتو نخست وزیر سابق و رهبر حزب مردم در لندن و شهر ریاض عربستان هم تبعیدگاه نواز شریف رهبر مسلم لیگ شاخه نواز بود. بوتو اما در نگاه اسلام آباد تفاوت های بسیاری با نواز شریف داشت. وی از حامیان بیشتری در داخل پاکستان برخوردار بود و از حمایت های نسبی متحدان خارجی مشرف یعنی آمریکا و انگلیس هم سود می برد. علاوه بر این بوتو در مقایسه با نواز شریف انعطاف بیشتری در مقابل ژنرال ها نشان می داد که البته برخی این امر را ناشی از سیاست بوتو برای ورود به پاکستان و در دست گرفتن حداقل هایی از قدرت قلمداد می کردند.
این گونه بود که مشرف تصمیم گرفت مذاکره با بوتو را در دستور کار خود قرار دهد. نمایندگان مشرف برای این امر راهی ابوظبی شدند تا بوتو و رهبران حزب مردم را به حضور در ساختار قدرت پاکستان البته با تعریف ژنرال ها ترغیب کنند. حضور بوتو در بخش به اصطلاح فرمالیته قدرت می توانست هم طیف گسترده ای از ناراضیان مشرف را ساکت کند. نتیجه مذاکرات پرچالش بوتو و مشرف در نهایت به بازگشت پرحاشیه رئیس حزب مردم به پاکستان منجر شد.
شرایط اما آن گونه که ژنرال ها پیش بینی کرده بودند پیش نرفت و انفجار دو بمب قوی در چند متری کاروان بوتو سبب شد تا وی رئیس سازمان اطلاعات پاکستان و تلویحاً دولت مشرف را عامل سوء قصد به خود معرفی کند. این اما همه ماجرا نبود و بوتو در سخنرانی های خود دموکراسی را ایده آل حکومت مورد نظر خود برای آینده پاکستان معرفی کرد و عیان گشت که رهبر حزب مردم با آگاهی از ناتوانی ها و ضعف دولت مشرف رؤیاهایی بیش از آنچه پیش از این با نمایندگان مشرف توافق کرده بود در سر دارد.
مشرف پیش از این برای انجام اصلاحات مورد نظر خود اعلام کرده بود که پس از اعلام نتیجه قطعی انتخابات ریاست جمهوری پست فرماندهی ارتش را واگذار می کند. پس از یک ماه از اعلام نتیجه انتخابات این اتفاق هنوز نیفتاده است و همین باعث بدبینی دوچندان مخالفان مشرف شده است.
پاکستان در دوهفته گذشته به یکباره رنگ و بوی دیگری به خود گرفته است و اوضاع این کشور به طرز عجیبی پیچیده شده است. عملیات های انتحاری ضد دولتی بشدت افزایش یافته است و دیگر حتی ژنرال ها را نیز توان چندانی در برابر موج جدید تحرکات ضددولتی نیست. وضع ایالت سرحد حتی از وضع اضطراری هم گذشته و ۹۰ هزار نظامی پاکستان که برای مقابله با شورش ها در این منطقه حضور دارند هم نتوانسته اند در مقابل طالبان محلی مقاومت کنند. برخی از سربازان دولتی تسلیم متحدان شده اند و ۳ منطقه سرحد به کنترل کامل طالبان محلی در آمده است.
شاید این گونه است که گری سیک دیپلمات کهنه کار آمریکایی که در عصر پهلوی مأمور ویژه کاخ سفید در بررسی و گزارش تحولات ایران بود،سیاست غرب در قبال مشرف را به آخرین روزهای حکومت شاه تشبیه می کند. در ماه های آخر حکومت شاه، آمریکا و انگلیس به عنوان دو متحد اصلی وی تلاش فراوانی کردند تا او را به نقشی منطقه ای وادار کنند. به گفته گری سیک، آمریکا از شاه بیش از توان او و واقعیات موجود انتظار داشت. سیک تأکید می کند که وضع ژنرال مشرف هم همین گونه است و انتظارات غرب از او بسیار بیش از واقعیات پاکستان و توان مشرف است. به باور مشاور ارشد جیمی کارتر در هر دو مورد علیرغم اختلافات فراوان یک موضوع خودنمایی می کند و آن اوضاع نامناسب متحدان آمریکاست.
مشرف در روزهای گذشته برای آن که بتواند کنترل اوضاع را به دست گیرد افتخار چودری رئیس دادگاه عالی پاکستان را از کار برکنار کرده و به جای او عبدالحمید دوگر را نشانده است. پخش برنامه های شبکه های غیر دولتی پاکستان نیز متوقف شده و ساختمان این شبکه ها به محل رفت و آمد نیروهای امنیتی مشرف تبدیل شده است.
پاکستان اکنون محل چالش است. چالشی میان نظامی گری و دموکراسی. کمتر کسی را می توان یافت که بپذیرد مشرف یونیفرم نظامی را از تن در آورده و کت و شلوار به تن کرده باشد. در این میان و با وخامت اوضاع به نظر می رسد دیگر حتی متحدان خارجی مشرف نیز ترجیح می دهند با احتیاط به تحولات پاکستان بنگرند. این گونه است که کاندولیزا رایس وزیر خارجه ایالات متحده اعلام وضعیت اضطراری در پاکستان را نکوهش می کند و میلیبند وزیر خارجه انگلیس نیز نگرانی شدید لندن از تحولات پاکستان را به کاخ اسلام آباد مخابره می کند.
مشرف این روزها با بحران های متعددی روبه روست. این گونه است که با نگرانی می گوید:«شاید همه چیز از دست برود.»

احسان تقدسی

منبع : روزنامه ایران