فیلترینگ اینترنت اشتباهی سایتها و تهدیدات آن

محدودیت های اینترنتی ویا همان واژه فیلترینگ خصوصاً در زمینه پورنوگرافی کودکان در خود ایالات متحده نیز به شکل سختگیرانه ای اعمال می شود و هریک از کشورها با مبناهای فکری و اعتقادی به شدت دنبال می شود. اما در ایران فیلترینگ اینترنت همچون چاقویی دولبه می تواند به همان شکل که دسترسی به برخی سایت های غیرمفید و غیراخلاقی را مسدود سازد، می تواند سایت های مفید و سالم را نیز از دسترس کاربران دور کند..در این گفتار به اختصار به مباحثی کوتاه در این امر می پردازیم
● فیلترینگ از نوع ایرانی:
هم اکنون فیلترینگ اینترنت به عنوان عاملی جهت تعیین رژیم حقوقی و معیاری برای آزادی بیان در کشورها به شمار می آید. هر چند این ابزار عمدتاً از سوی برخی قدرت ها برای تکمیل فشارهای سیاسی به کار برده می شود اما در واقع عاملی نیز برای تعیین سطح آزادی های اجتماعی نیز هست. ایران به دلیل برخورداری از حکومتی اسلامی همچون بسیاری از کشورهای دیگر اسلامی موضوع اینترنت را به عنوان فرصت و تهدید تواماً پذیرفته و آن را با تمهیدات و پاکسازی هایی قابل استفاده برای مردم کشور می داند. البته محدودیت های اینترنتی ویا همان واژه فیلترینگ خصوصاً در زمینه پورنوگرافی کودکان در خود ایالات متحده نیز به شکل سختگیرانه ای اعمال می شود و هریک از کشورها با مبناهای فکری و اعتقادی به شدت دنبال می شود.
● فیلترینگ غیرهوشمندانه
فیلتر کردن کلمات امروزه یکی از بزرگترین مشکلات کاربران علمی و تخصصی است. هم اکنون بخش عمده ای از سایت های علمی، هنری و فرهنگی به دلیل آنکه از کلماتی شبیه به کلمات مشکوک استفاده می کنند مورد فیلتر قرار گرفته اند. اما این دایره به همین جا ختم نمی شود، از آنجا که این قسم از فیلترینگ اساساً شکل هوشمندی ندارد ترکیب سالم برخی کلمات را که ممکن است شامل یک کلمه غیراخلاقی نیز باشد مورد فیلتر قرار می دهند. به عنوان مثال باز همین دسته از شرکت های ICP نام «پورنجاتی» یا «پورنادریان» را صرفاً به دلیل آنکه در میان آنها کلمه «پورن» قرار گرفته مورد فیلتر قرار داده اند، این در حالی است که عملاً چنین ترکیب هایی حتی به دورترین اشکال ذهنی نیز ممکن نیست نشان دهنده یک جست وجوی غیراخلاقی باشد. مواردی از این دست که شامل ترکیب های سالم از برخی کلمات نسبتاً نامانوس باشد را می توان یکی از معضلات فعلی بخش فیلترینگ کشور دانست به طوری که عملاً دسترسی های بسیاری را نیز به سایت های مناسب مسدود می کند. هم اکنون بخش عمده ای از قشرهای دانشگاهی و علمی نسبت به این شکل فیلترینگ اعتراض می کنند چراکه در ازای سایت های غیراخلاقی که تنها ۲ درصد کل اینترنت را تشکیل می دهند سایت های بسیاری نیز مورد فیلتر قرار گرفته است.
● جلوتر از خط قرمز
دو سال قبل مقامات مخابراتی اعلام کردند که برای تقویت فیلترینگ خود از یک نرم افزار و سخت افزار آمریکایی بهره می برند که قیمت آن چیزی در حدود ۷ میلیون دلار است. هر چند در ابتدا شکل و شیوه ای که توسط این فیلترینگ ارائه می شد اعتراض های گسترده کاربران را برانگیخت اما به تدریج مقامات مخابراتی با تصحیح برخی اشتباهات این فیلترینگ را برای شبکه توزیع اینترنت در داخل کشور مستقر کردند. براساس آنچه که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرده کمیته ای سه نفره مسئول تعیین مصداق سایت های نامطلوب اینترنتی شناخته شده است. چند ماه پس از انجام فیلترینگ جدید مشخص شد که این کمیته تنها حاضر به تعیین مصداق سایت های فارسی و سیاسی است و بخش عمده سایت های غیرمطلوب مثل سایت های غیراخلاقی و خشونت آمیز عملاً باید توسط خود شرکت دیتا شناسایی و مورد فیلتر قرار گیرند.
شرکت دیتا به غیر از آنکه سایت های فارسی را براساس دستور کمیته سه نفره و سایت های مستهجن را نیز براساس یافته های خود فیلتر می کرد لیست محرمانه ای را نیز در اختیار شرکت های ICP قرار می داد تا آنها نیز همین سایت ها را مورد فیلترینگ قرار دهند.
با این وجود به دلیل آنکه شرکت های ICP از منبع دیگری به غیر دیتا نیز دستور فیلترینگ می گرفتند به این لیست بسنده نمی کردند و سایت های دیگری را نیز مورد فیلتر قرار می دادند تا رضایت متولی دیگر این عرصه را نیز فراهم آورند. شرکت های ICP در این زمینه سعی می کردند حتی تا اندازه ای جلوتر از خط قرمز ها نیز حرکت کنند تا احیاناً در مسیر برخورد قانونی قرار نگیرند و از آن جمله برخی از شاخص ترین شرکت های خدمات دهنده اینترنت عملاً سختگیرانه ترین فیلترینگ را نیز اعمال می کنند. در شیوه جدیدی از فیلترینگ که توسط این دسته از شرکت ها انجام می گیرد کلمات به عنوان عناصر اصلی دسترسی و جست وجوی سایت ها (عمدتاً سایت های غیراخلاقی) مورد فیلتر قرار می گیرند به این ترتیب اگر کاربری یک نام مستهجن را در فیلد جست وجو تایپ کند بلافاصله با صفحه فیلترینگ روبه رو می شود. به رغم این که به نظر می رسید این شیوه عملاً دسترسی به این دسته از سایت ها را مسدود کرده باشد اما به دلیل آنکه دایره استفاده از این کلمات به کلمات مستهجن محدود نمی شد و به سایر کلمات نزدیک به این دسته نیز بسط داده شد به این ترتیب عملاً دایره وسیعی از جست وجوی کاربران اینترنتی که احیاناً کلمه یا کلماتی از این دست در داخل آنان قرار می گرفت مسدود شد. به عنوان مثال هم اکنون برخی شرکت های اینترنتی کلماتی مثل «عاشقانه» و یا «جنسیت» را مورد فیلتر قرار داده اند در حالی که این دو کلمه به جز معنای عمومی غیرمستهجن خود معانی بسیاری را نیز در بر می گیرند که به این ترتیب کاربران قادر به دسترسی به یافته های مرتبط با آنها نیستند.
● ازواقعیت تا معادلات پیش فرض!!!
مقامات شرکت فناوری اطلاعات (دیتای سابق) از ایجاد یک بانک فیلترینگ و یکجانبه شدن سیستم منبع مسدودسازی سایت ها خبر داده اند. بر این اساس اختلافی که هم اکنون میان فیلترینگ مراکز مختلف ارائه کننده اینترنت وجود دارد از بین رفته و از شیوه ای به غیر از مسدودسازی کلمه نیز بهره گرفته می شود. به گفته آنان این سیستم جدید شامل نرم افزار ایرانی خواهد بود که توسط یک شرکت ایرانی پیاده سازی شده و مراحل انتهایی تست خود را می گذراند. تغییر فیلترینگ از نسخه آمریکایی به ایرانی در حالی صورت می گیرد که طی یک سال گذشته بحث های مختلفی مبنی بر وجود دانش فنی فیلترینگ در داخل کشور مطرح شده بود. از طرف دیگر چند هفته قبل نیز خبر رسید که یک شرکت آمریکایی اعلام کرده که ایران از نرم افزار فیلترینگ این شرکت به طور غیرقانونی استفاده می کند، این در حالی است که پیش از این اعلام شده بود که نرم افزار فیلترینگ آمریکایی به طور قانونی و با قیمت ۷ میلیون دلار خریداری شده است. به نظر می رسد یکی از مواردی که مخابرات ایران را به سمت بهره گیری از نرم افزارهای ایرانی در این خصوص سوق داده بحث هایی در این زمینه باشد خصوصاً آنکه شرکت های آمریکایی براساس قوانین تحریم آمریکا از معامله با ایران منع شده اند.
تا چند هفته دیگر دور نهایی اجلاس جامعه اطلاعاتی در تونس برگزار می شود. این اجلاس که از حدود دو سال قبل شکل اجرایی به خود گرفت در واقع در زمینه گسترش و توزیع ابزارهای اطلاع رسانی و تکنولوژی اطلاعات در کشورها تاکید دارد. موضوعی که خصوصاً در کشورهای فقیر و یا در حال توسعه به عنوان عاملی بالقوه برای جهش توسعه ای قلمداد می شود. یکی از اصولی ترین بخش های مورد توافق در این اجلاس دسترسی آزادانه مردم سراسر جهان به اطلاعات بود و در این زمینه چند اصل در اعلامیه اصول مورد تاکید همه کشورهای حاضر قرار گرفت.
● واقعیتهای موضوع
با گذشت بیش از ۵ سال از استقرار و استفاده عمومی از اینترنت در کشور همچنان موضوع فیلترینگ به عنوان یک بحث جدی و مهم در این عرصه مطرح است و همواره می توان نظراتی را در زمینه فیلترینگ، ماهیت و تاثیرات آن روی اینترنت و سایت های اینترنتی و یا در دیگر رسانه ها مشاهده کرد.
بحث هایی که عمدتاً و بعد از گذشت حداقل سه سال از آغاز فیلترینگ گسترده در این عرصه همچنان ذهن فعالان این بخش را به خود اختصاص داده است. فیلترینگ همچون بحث هایی که در زمینه های دیگر توسعه آی تی و شبکه های اطلاع رسانی در کشور مطرح می شود به یک موضوع دنباله دار تبدیل شده و حتی اخبار و گزارش های مربوط به آن با حساسیت بیشتری پیگیری می شود. شکی نیست که فیلترینگ اینترنت حداقل از یک سال قبل به این سو با شدت و سختگیری بیشتری انجام می گیرد. این سختگیری ها بخشی به دلیل استفاده مراجع مسئول فیلترکننده از نرم افزارها و سخت افزارهای پیشرفته تر است و بخشی دیگر به دلیل تغییرات سیاسی و اجتماعی است که در این مدت در بدنه سیاستگزاری کشور رخ داده است.
اگر تا چند سال قبل نقاط دسترسی یک کاربر به شبکه اینترنتی از طریق شرکت های ISP متعدد (که هر کدام با استفاده از دیش به طور مستقل به اینترنت متصل بودند) صورت می گرفت از چند سال قبل به این سو زمینه های حقوقی و فنی یکپارچه شدن دروازه های ورودیو خروجی تبادل اطلاعات اینترنتی آماده شد و شرکت دیتای سابق (شرکت فناوری اطلاعات فعلی) مسئولیت توزیع اینترنت در کشور را برعهده گرفت. در ابتدای کار به دلیل اینکه این شرکت قادر به ارائه تمام پهنای باند درخواستی کشور نبود با تصویب شورای انقلاب فرهنگی برخی شرکت های اینترنتی تحت عنوان ICP نیز اجازه دسترسی مستقیم به اینترنت را (تحت نظارت شرکت دیتا) به دست آوردند. به این ترتیب عملاً راه های دسترسی به اینترنت برای شرکت های اینترنتی به دو طریق دیتا و شرکت های ICP محدود شد و این موضوع شرایط را برای اعمال محدودیت های یکسان در این عرصه فراهم کرد.

با تشکر از مهندس مهران جهانبخش
http://yazdit.mihanblog.com/More-۳۴.ASPX