فیلترینگ سایت‌های اینترنتی در کشورهای جهان

« مشترک گرامی، دسترسی به این سایت امکان پذیر نمی باشد» هنگام جستجو در اینترنت، وقتی این عبارت بر صفحه مانیتور نقش می بندد، نشان از این دارد که سایت مورد نظر «فیلتر » شده است. « فیلترینگ» همانگونه که می تواند برخی از سایت های غیر مفید و غیر اخلاقی را مسدود سازد، می تواند سایت های مفید و سالم را از دسترس کاربران دور کند. به گفته آگاهان،فیلترینگ اگر صحیح به کار گرفته نشود چرخه صحیح اطلاع رسانی را دچار اختلال خواهد کرد و در این صورت زیان های ناشی از فقدان اطلاعات صحیح برای جوامع بشری بسیار بیشتر خواهد بود. عمده دلایل فیلتر کردن اینترنت در کشورهای مختلف را می توان در چهار تقسیم بندی کلی گنجاند: «مسائل سیاسی»، « مسائل اجتماعی»، « مسائل امنیتی » و «مسائل اخلاقی ». آنچه باعث تفاوت مبنایی هر کشور برای فیلترینگ می شود، ارزش های بنیادین مورد توجه در هر مقوله در آن کشورهااست. در مجموع می توان گفت تعداد کشورهایی که در منطقه و جهان به شیوه ای با مساله فیلترینگ و سانسور در اینترنت مواجه هستند نسبتا قابل توجه است.
کشورهایی مانند سوئد، فرانسه وآلمان در قاره اروپا و کشورهایی مانند هند،عربستان، کوبا، کره جنوبی، مالزی و در مجموع آسیا به عنوان بزرگترین قاره دنیا و نیز کانادا دارای گسترده ترین میزان تنوع فیلترینگ می باشند. عربستان،کویت و مصر از کشورهای همسایه ایران هستند که فیلترینگ شدیدی را در کشورهای خود ایجادکرده اند. گزارش زیر بر تجارب دیگر کشورها در امر فیلترینگ مروری اجمالی دارد. عربستان سعودی در بخشی از تحقیقی که در دانشکده حقوق دانشگاه «هاروارد» در آمریکا در زمینه فیلتر کردن سایت های اینترنتی در سال گذشته انجام شد، مشخص شد که «عربستان سعودی » یکی از بالاترین رتبه ها را در فیلترینگ سایت های اینتر نتی دارد. سایتهای فیلتر شده در عربستان علاوه بر سایت های غیراخلاقی، برخی سایت های مذهبی، پزشکی، فکاهی، فیلم و موسیقی را نیز شامل می شوند. این بررسی نشان می دهد که سایت های غیر اخلاقی بیش از سایر سایت ها فیلتر می شوند و در مجموع حدود ۸۶درصد از سایت های غیر اخلاقی در عربستان غیرقابل دسترس هستند. بر پایه این آمار ۲۴۶سایت که راجع به مذاهب مختلف مطلب و گزارش ارائه می دهند و نیز تعدادی سایت پزشکی از جمله سایت هایی که که درباره روشهای سقط جنین توضیحاتی داشته اند، فیلتر شده اند. برخی از سایت های فیلترشده مربوط به زنان است و از جمله سایت هایی است که به صورت عمومی مباحث مربوط به زنان را دنبال می کنند که این نکته با توجه به محدودیت هایی که در عربستان برای زنان وجود دارد چندان غیر منتظره نیست.
در بین سایت های مورد بررسی در گزارش یادشده ۸۱سایت مطالب صرفا فکاهی و ۲۵۱سایت درباره فیلم و موسیقی، اطلاعات ارائه می کردند که همگی جزو سایت های فیلتر شده هستند. سایت هایی نیز که به ارائه موارد منفی از دولت و کشور عربستان می پردازند یا با سیاست های کلی عربستان درخاورمیانه هم خوانی ندارند نیز جزو سایت های فیلتر شده اند (مانند سایت های سازمان عفو بین الملل وجنبش حزب الله وبلاگ های شخصی افراد نیز همگی فیلتر هستند و دسترسی به آنها به سادگی امکان پذیر نیست. بر پایه این گزارش هم چنین سایت هایی که به کاربر اجازه می دهند تا با استفاده از آنهااز فیلترها عبور کند همگی فیلتر شده اند. نکته قابل توجه آن که در میان سایت های فیلتر نشده، بسیاری سایت های خبری، سایت های دولتی آمریکا و اسرائیل (به جز یک مورد) قراردارند. درپایان این تحقیق به سه نکته اشاره شده است:اول آنکه دولت عربستان در مورد فیلترکردن سایت ها (چه غیراخلاقی و چه موارد دیگر) بسیار جدی است.
دومین نکته این است که به خاطر وضعیت متمرکز ارائه خدمات اینترنت در این کشور، فیلترکردن به سادگی عملی است. و آخر اینکه، سایت هایی که از مواردی غیراز موارد غیراخلاقی فیلتر شده اند، جزو سایت های پرطرفدار در کشورهای دیگر هستند. موثر بودن فیلترکردن در عربستان علاوه بر منحصر بودن ارائه خدمات اینترنتی در دست دولت، به خاطر منعطف بودن سیستم فیلترینک نیز می باشد. مثلا این که سایت هایی که قدرت فرار از سیستم فیلترینک را فراهم می کنند نیز فیلتر می شوند تا حدودی به ضمانت اجرایی سیستم فیلترینک کمک می کند. اگرچه همیشه راههایی برای دورزدن سیستم های فیلترینگ وجوددارد که کاربران در کوتاه مدت می تواننداز آنها استفاده کنند تاهنگامی که مسؤلین فیلترینک خود رادرآن زمینه به روز کنند.
● چین
کشور «چین » نیز در زمان حاضر در صدر جدول فیلترینگ سایت های اینترنتی قرار دارد. ازجمله مواردی که دولت چین به آن حساس است، می توان به استقلال تایوان و تبت، خشونت پلیس، واقعه تاریخی میدان «تیانمن » در۱۹۸۹،پورنوگرافی، سایتهای «بی بی سی» و «ویکی پدیا» اشاره کرد. گفته می شود چین اخیرا شیوه خاصی از فیلترینگ رادر سایت «گوگل» اعمال می کند.به این گونه که موتور جستجوگر گوگل بنا به تقاضای مقام های چین از ارائه برخی سایتها در جستجوهای کاربران چینی خودداری می کند.یعنی ممکن است جستجوی واژه ای که در چین ناممکن و بی نتیجه است در مکان جغرافیایی دیگری نتایج بسیار متفاوتی داشته باشد. البته تاکنون مسئولان گوگل این موضوع را تایید نکرده اند. اغلب کاربران اینترنتی چین برای نشان دادن اعتراض خود علیه سیستم فیلترینگ و سانسور اینترنتی در این کشور ترجیح می دهند که دیدگاه های مخالف خود را به صورت ناشناس و بانام های متفاوت ابراز کنند که شیوه امنی برای آنها محسوب می شود،زیرا هنوز از حق ناشناس ماندن در فضای «سایبر» برخوردارند. مسدود کردن سایت اشتراک عکس «فلیکر»به دلیل ارسال تصاویری از کشتار میدان «تیانمن»در سال، ۱۹۸۹یکی از بارزترین تلاش های چین برای کنترل سایت های اینترنتی است. ویکی پدیا و جمعی از وب سایت های معروف دیگر، اغلب سایت های خبری و وبلاک های شخصی نیز مشمول فیلترینگ در این کشور هستند. چین سیستم پیچیده ای از فیلترها و ارتشی از ده ها هزار کنترل کننده انسانی را به کار برده که بر اعمال ۱۴۰میلیون کاربر اینترنتی این کشور نظارت می کنند. دولت این کشور این دستگاه نظارتی را که به نام «دیوار آتش بزرک » شناخته شده، برای ایجاد یک «محیط سالم اینترنتی » برای مردم این کشور ضروری می داند. کاربران چینی در اعتراض به مسدود شدن «فلیکر» لینک های بسیاری در وبلاک ها و چت روم ها گذاشتند که گذشتن از فیلترها و مشاهده عکس های این سایت را شرح می داد و در کنار آنها نیز مطالبی علیه سانسور فلیکر منتشر کردند.
● سایر کشورها
گزارش دانشگاه هاروراد هم چنین درباره سایر کشورها نشان می دهدکه در «ویتنام» فیلترینگ بیشتر در مورد سایتهایی اعمال می شود که مطالبی بر خلاف دولت می نویسند. در «ازبکستان »اغلب سایت های طرفداران آزادی رسانه ها و معترضان به رعایت نکردن حقوق بشر فیلتر می شود. در کره جنوبی بیشترین حساسیت روی مسائل همسایه شمالی این کشور (کره شمالی) است. در اکثر کشورهای اروپایی از جمله «انگلیس» فیلترینک بیشتر بر روی مسائلی مانند پورنوگرافی کودکان، نژاد پرستی و مسائل تروریستی اعمال می شود. در «کانادا» و «سترالیا »نیز ماجرا کم و بیش مانند اروپاست. کوبا و کره شمالی (دو کشور کمونیست)دارای کمترین تعداد کاربر اینترنت در قاره آمریکا و آسیاهستند که همان تعداد کم مشترک نیز مجبور به استفاده از اینترنت دولتی «کاملا فیلتر شده» هستند. موارد فوق نشان می دهد که اغلب کشورهای جهان به نوعی از فیلترینگ برای کنترل سایت های مورد نظر خود استفاده می کنند. گزارش مرکز پژوهش های مجلس به گزارش دفتر اطلاع رسانی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوری های نوین این مرکز در یک مطالعه تطبیقی اقدامات تعدادی از کشورهای مختلف در زمینه فیلترینگ اینترنت را مورد بررسی قرارداد. بر پایه این گزارش،در عربستان سعودی ستون فقرات اینترنت در انحصار دولت است و بالغ بر « ۱۰پراکسی دولتی » همه ارتباطات اینترنتی را کنترل می کنند. در چین نیز ستون فقرات اینترنت در اختیار ۷مرکز است که همه آنها تحت تملک و اختیار نهادهای مختلف دولتی هستند و در کنار مسدود کردن مستقیم وب سایتهای ممنوعه، دسترسی به آنها را نیز کنترل می کنند و با ردیابی و شناسایی شخص مسئول، وی را دستگیر و مجازات می کنند. بر اساس این گزارش کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز برنامه های چهار ساله ای برای کاربری امن تر اینترنت و فناوری های «آن لاین» نوین طی سالهای ۲۰۰۲تا ۲۰۰۸اجرا کرده اند.

منبع : روزنامه ابرار اقتصادی