امام حسن در کنار پیامبر و حضرت علی علیهم السلام

نواده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، و نخستین فرزند امیرمؤمنان علی و فاطمه علیهماالسلام در نیمه ماه رمضان،در سال سوم هجری، چشم به جهان گشود. (۱) پیامبر اکرم برای گفتن تهنیت، به خانه علی آمد و نام او را، از سوی خدا «حسن» نهاد. (۲)
● امام در کنار پیامبر صلوات الله علیه
امام حسن علیه السلام حدود هفت سال از زندگی پر برکت خویش را با پیامبر اکرم جدّ بزرگوارش گذراند.(۳) پدر بزرگ مهربان،او را خیلی دوست می‌داشت:
چه بسیار که او را بر شانه می‌نهاد و می‌گفت: خداوندا، من دوستش دارم، تو نیز او را دوست بدار!» (۴) ...«آن که حسن و حسین را دوست بدارد، مرا دوست داشته است و آن که با این دو کینه ورزد و ایشان را دشمن بدارد، با من دشمنی کرده است... .» (۵)
و هم می‌فرمود: «حسن و حسین، سرور جوانان بهشتند.» (۶)
و نیز می‌فرمود: «این دو فرزند من، امامند، چه قیام کنند و چه نکنند.» (۷)
بزرگی منش و سترگی روح آن امام، چندان بود که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله او را با کمی سن، در برخی از عهدنامه‌ها، گواه می‌گرفت، واقدی آورده است که: پیامبر، برای «ثقیف» عهد ذمه بست، خالد بن سعید آن را نوشت و امام حسن و امام حسین -درود خدا بر آنان- آن را گواهی فرمودند. (۸)
و هم، آنگاه که پیامبر به امر خدا، با اهل نجران، به «مباهله» برخاست، امام حسن و امام حسین و حضرت علی و فاطمه علیهماالسلام را نیز به فرمان خدای، همراه خویش برد و آیه تطهیر در پاکدامنی آن گرامیان فرود آمد. (۹)
● امام با امیرمؤمنان علیه السلام
امام حسن علیه السلام همراه و هماهنگ پدر بود و از بیدادگران انتقاد و از ستمدیدگان حمایت می‌کرد.
به هنگامی که ابوذر به ربذه تبعید می‌شد، عثمان دستور داد هیچ کس او را بدرقه نکند، اما امام حسن و برادر گرامیش، همراه با پدر بزرگوارشان، از آن آزاده آواره، به گرمی بدرقه کردند... و به هنگام بدرود، از حکومت عثمان ابراز بیزاری نمودند و ابوذر را به شکیبایی و پایداری پند دادند. (۱۰)
در سال ۳۶ هجری با پدر از مدینه به سوی بصره آمد تا آتش جنگ جمل را که عایشه و طلحه و زبیر برافروخته بودند، فرو نشانند.
پیش از ورود به بصره به فرمان حضرت علی علیه السلام، همراه عمار - صحابی بزرگ - به کوفه رفت تا مردم را بسیج کند و آنگاه با مردم به یاری امام، به سوی بصره بازگشت. (۱۱) و با سخنرانی‌های شیوا و محکم خویش، دروغ عبدالله بن زبیر را - که قتل عثمان را به حضرت علی علیه السلام، نسبت می‌داد -، آشکار ساخت و هم در جنگ همکاری‌ها کرد تا پیروز بازگشتند. (۱۲)
● امام مجتبی علیه السلام در جنگ صفین
در این جنگ، معاویه، عبیدالله بن عمر را نزد او فرستاد که: «از پیروی پدر دست بردار، ما خلافت را به تو وامی‌گذاریم، چرا که قریش، از پدر تو به سابقه پدر کشتگی‌ها، ناراحتند، اما تو را پذیرا خواهند بود... »
امام حسن علیه السلام در پاسخ فرمود: «قریش بر آن بود که پرچم اسلام را بیفکند و در هم پیچد، اما پدرم، به خاطر خدا و اسلام، گردنکشان ایشان را کشت و آنان را پراکند، پس با پدرم بدین جهت به دشمنی برخاستند و به او کینه می‌ورزند. (۱۳)
ایشان در این جنگ، هماره از پشتیبانی پدر، دست نکشید و تا پایان همراه و همدل بود، و چون، دو تن را از سوی سپاه (سپاه حضرت علی علیه السلام و معاویه) برگزیدند تا «حکم» شوند، و آنان به ناروا حکم کردند، امام حسن علیه السلام به فرمان پدر، در یک سخنرانی پر شور، توضیح داد که:
«اینان برگزیده شدند تا کتاب خداوند را بر خواهش دل، پیش دارند و مقدم شمارند اما، واژگونه رفتار کردند و چنین کسی، حکم نامیده نمی‌شود، بلکه «محکوم» است. (۱۴)
حضرت امیرمؤمنان علی - که درود خداوند هماره بر او - به هنگام رحلت بنا به فرمانی که از پیش از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله داشت، امام حسن علیه السلام را جانشین خویش فرمود، و امام حسین و سایر فرزندان گرامی خویش و بزرگان شیعه را بر این امر، گواه گرفت. (۱۵)

پی‌نوشت‌ها:
۱- ارشاد مفید، ص ۱۶۹/ تاریخ الخلفاء، سیوطی، ص ۱۸۸ چاپ مصر/ مرحوم کلینی ولادت آن گرامی را در سال دوم هجرت نوشته است.
۲- بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۳۸، چاپ جدید.
۳- دلائل الامامه، محمد بن جریر الطبری، ص ۶۰ .
۴- تاریخ الخلفاء، ص ۱۸۸.
۵- بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۶۴ .
۶- تاریخ الخلفاء، ص۱۸۹، الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنهٔ.
۷- ارشاد مفید، ص ۱۸۱/ بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۷۸، ابنای، هذان امامان، قاما او قعدا.
۸- طبقات کبیر، ج ۱، بخش ۲، ص ۳۳ .
۹- غایهٔ المرام، ص ۲۸۷ .
۱۰- حیاهٔ الامام الحسن بن علی (ع)، ص ۲۶۱-۲۶۰ .
۱۱- طبقات کبیر، ج ۳، قسمت اول، ص ۲۰ .
۱۲- حیاهٔ الامام الحسن بن علی، ج ۱، ص ۳۹۹- ۳۹۶ .
۱۳- حیاهٔ الامام الحسن بن علی، ج ۱، ص ۴۴۵- ۴۴۴ .
۱۴- حیاهٔ الامام الحسن بن علی، ج ۱، ص ۴۷۹ .
۱۵- اصول کافی، ج ۱، ص ۲۹۸- ۲۹۷ .
منبع:
کتاب پیشوای دوم، هیئت تحریریه موسسه اصول دین قم .

منبع : تبیان