دوک الینگتون

ادوارد کندی الینگتون (۱۸۹۹-۱۹۷۴) معروف به دوک یکی از پیانونوازان و آهنگ سازان و رهبران ارکستر موسیقی جاز امریکائی بود.
وی در آغاز دهه ۶۰ میلادی در جریان سفری به دور دنیا همراه با ارکستر خود به ایران آمد و کنسرت‌هایی برگزار کرد. آهنگ اصفهان یادگار این سفر است.
با وجود آنکه دوک الینگتون (۱۸۹۹-۱۹۷۴) در اصل نوازنده پیانوی جاز بود اما به قول خودش "ساز من ارکستر است." ارکستر معروف او توانست سبک یگانه‌ای را برای موسیقی جاز بدعت گذاری کند که تا آن زمان وجود نداشت و دلیل آن چیزی جز انتخاب ساز و تنظیم کارهای ارکستر توسط شخص دوک نبود. ادوارد دوک الینگتون بطور رسمی از سال ۱۹۱۷، فعالیت حرفه‌ای موسیقی خود را در واشنگتن دی.سی آغاز نمود و سبک و شیوه نوازندگی پیانو او از افرادی چون James P. Johnson و Willie "The Lion" Smith تأثیر گرفته شده بود.
اولین اجرای بزرگ او در سال ۱۹۲۲ در نیویورک به همراه ارکستر نوازنده مشهور سازهای بادی یعنی Wilbur Sweatman بود که موفقیت در خور انتظار دوک را به همراه نداشت. به واشنگتن برگشت و پس از مدت کوتاهی در سال ۱۹۲۳ دوباره به نیویورک بازگشت، اما اینبار به همراه گروهی از دوستان نوازنده خود از واشنگتن.
الینگتون با تنظیم‌های ارکستری خود موسیقی Hot Jazz مربوط به دهه ۱۹۲۰ را تبدیل به سویینگ زیبای دهه ۱۹۳۰ کرد. دوک با پافشاری و فعالیت بی سابقه‌ای که در موسیقی سوئینگ انجام داد توانست تا سال ۱۹۷۰ این شاخه از موسیقی سازگانی (ارکسترال) جاز را زنده نگه دارد. آثار سازگانی الینگتون نسبت به موسیقیدانان معاصر خود غالبا" از طرح‌های ملودیک زیباتر و هارمونی قوی تری تشکیل شده بود. او حتی پا را فراتر از چهارچوب‌های معمول جاز گذاشت و در سال ۱۹۴۰ کنسرتو‌ای برای ترومپت تهیه کرد و بعدها از نغمه زیبای این کنسرتو در قطعه معروف Do nothing till you hear from me استفاده کرد.
نگاه الینگتون به موسیقی بسیار آزاد و باز بود، او هیچ چهار چوب و قاعده خاصی را پذیرا نبود در باره ساخت و تنظیم کارها معتقد بود که: "روال معینی در کار نیست، اغلب خودم قطعه را می‌‌نویسم و برای ارکستر تنظیم می‌کنم. گاهی هم از دوستان برای تنظیم مشورت می‌‌گیرم. اما آنچه مسلم است اگر قطعه‌ای را اجرا کردیم و خوب صدا داد آنرا بدون توجه به محدودیت‌های موجود در قوانین موسیقی نهایی می‌کنیم".
نام دوک الینگتون یادآور قطعه‌هایی مانند In a sentimental mood یا Sophisticated lady یا Take The A Train است. قطعه‌هایی که از پایه‌های موسیقی جاز به شمار می‌‌روند. دوک الینگتون علاوه بر آهنگسازی، رهبری ارکستر و نوازندگی پیانوی جاز به تحقیق راجع به موسیقی ملل مختلف هم می‌‌پرداخت. او بین سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۵ با ارکستر خود سفرهایی به ایران، هند، سریلانکا، ترکیه و ژاپن و ... داشت و در این کشورها کنسرت‌هایی برگزار کرد.
در این سفرها دوست و همکارش بیلی استری هورن Billy Strayhorn همراه دوک الینگتون بود. وی حدود ۲۰ سال با دوک در زمینه‌های تنظیم قطعات، نوشتن ترانه و حتی پیانیست دوم همکاری می‌‌کرد. آنها نوازنده کوس (طبل) بنام Rufus Jones رو با خود به مسافرت بردند. این نوازنده به عمد انتخاب شده بود چرا که او علاوه بر توانایی در نواختن کوس، دانش‌آموخته دانشکده هاورفورد (Haverford) در فلسفه بود و تحقیقات و علاقه بسیاری به مسائل صوفی گری شرق داشت. به هر حال پس از این مسافرت‌ها در سال ۱۹۶۶ آلبومی تحت عنوان Far East Suite توسط دوک الینگتون و بیلی استری هورن تهیه و منتشر شد. این آلبوم شامل قطعات زیر بود:
۱. Tourist Point Of View
۲. Bluebird Of Delhi (Mynah) ۹. Ad Lib On Nippon
۳. Isfahan
۴. Depk
۵. Mount Harissa
۶. Blue Pepper (Far East Of The Blues)
۷. Agra
۸. Amad
۹. Ad Lib On Nippon
۱۰. Tourist Point Of View
۱۱. Bluebird Of Delhi
۱۲. Isfahan
۱۳. Amad
دو قطعه بسیار معروف در این آلبوم آگرا و اصفهان هستند. آگرا پایتخت قدیم مغولهای هند بود که این شهر هم اینک در کشور هند قرار داد و بنای تاریخی تاج محل در آن قرار دارد. قطعه اصفهان را بسیاری از دیگر نوازندگان جاز نیز نواخته اند.

منبع : مطالب ارسال شده