فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی

ادبیات کهن فارسی گره خورده با انواع مضمون های اساطیری و تاریخی و شخصیت ها و مکان هایی که از دل اسطوره و تاریخ و باورهای ریشه دار در آنها بیرون آمده و در هر دوره به شکلی در ادبیات و به ویژه شعر کلاسیک فارسی رخ نموده اند.
ضمن اینکه حضور اسطوره در ادبیات را نمی توان منحصر به آثار کلاسیک فارسی دانست.
کم نیستند قصه ها و شعرهایی که در عین معاصر بودن، تاثیر داستان ها و شخصیت های اسطوره یی بر آنها مشهود است.
«فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی» کتابی است که در آن نام بسیاری از داستان ها و شخصیت های برآمده از دل فرهنگ ایران همراه با شرحی که در موردشان آمده به چشم می خورد. مولف این کتاب، «دکتر محمدجعفر یاحقی» است.
یاحقی در این کتاب ضمن معرفی اسطوره ها و داستان واره های کهن، روایت های گوناگونی از آنها را به همراه نمونه هایی از ادبیات کلاسیک که از آن روایت ها تاثیر پذیرفته اند، آورده است. یاحقی در مقدمه «فرهنگ اساطیر و داستان واره ها»، درباره این کتاب نوشته است؛ «این کتاب بر آن است تا به شیوه یی تحقیقی و مستند به منابع و مدارک مربوط، نشان دهد که اولاً فرهنگ و شعر و ادب فارسی، در ورای اشارات و تلمیحات و رموز و مظاهر گوناگون، بر چه پشتوانه سرشاری از اندیشه و ادراک تکیه دارد، ثانیاً روشن کند درک ابعاد هنری و غنای فرهنگی آن، بدون اطلاع از این اشارات و کنایه ها و اسرار و رموز ممکن نیست و به عنوان وظیفه نهایی خویش، دانشجویان، معلمان و پژوهندگان ادب فارسی را در دست یافتن به این دقایق و گشودن برخی مشکلات، که در این رهگذر، خاصه هنگام رجوع به متون مختلف، رخ می نماید، یاری دهد.» (از مقدمه کتاب)
مولف در این کتاب هر جا برای نشان دادن تاثیر یک باور یا شخصیت داستانی بر ادبیات، نمونه هایی از شعر فارسی را مثال آورده، در مثال هایش هم به شعر شاعران معاصر نظر داشته و هم به شعر شاعران کلاسیک. مثلاً پس از توضیحی درباره «کیمیا» و آوردن مثال هایی از «سنایی» و «ناصر خسرو» و «سوزنی» و «ازرقی» و «خاقانی» و «مولوی» و «حافظ» به سراغ «شاملو» و «شفیعی کدکنی» رفته و از شعر آنها هم مثال آورده است.
ضمن اینکه برخی نمادهایی که در این کتاب شرح شان آمده، نمادهایی هستند که نخستین بار در شعر معاصر از آنها استفاده شده.
مثل «ماخ اولا» که شعری از نیما است و نام اش در این کتاب، ذیل حرف «م» آمده است و مولف درباره اش نوشته است؛ «ماخ اولا در شعر نیما یوشیج نام تنگه یی است بر سر راه یوش (زادگاه نیما) بین نیکنام ده و میناک که دیوسنگ هایی در دو سوی راهش دیده می شوند و غارمانندهایی در دل سنگ ها و اهالی معتقدند جایگاه پیرزای جادوگر است. رودی نیز به همین نام در میان این سنگ ها و غارها جاری است. مردم معتقدند هر کس شب تنها در این تنگه بماند، دیوانه می شود.» (ص ۷۳۶)
«فرهنگ اساطیر و داستان واره ها در ادبیات فارسی» را انتشارات فرهنگ معاصر، در ۳۳۰۰ نسخه و با قیمت ۱۱ هزار تومان منتشر کرده است.

منبع : روزنامه اعتماد