خلیج فارس در دل تاریخ

خلیج فارس، نام پرتوافکن آن میراث گران سنگ ایرانیان باستان است میراثی که ایرانیان آزاداندیش آن را برای فرزندان خود به یادگار گذاشته اند تا مایه فخر و مباهات نسل های آینده باشد و ایرانیان به خاطر بیاورند که نمادهای میهنی و ملی آنان که با پوششی از باورهای ژرف دینی و الهی مزین و متبرک شده است همیشه در تاریخ می ماند و موجب بالیدن بوده و خواهد بود. آن هنگام که تاریخ بشر مکتوب شد و جغرافی به گونه ای علمی در مقیاس با سطح و حد تحقیق و مطالعه در دوران باستان مورد بررسی قرارگرفت نام خلیج فارس جزو چهار اصل شناخته شده ای بود که به اعتقاد یونانیان کهن همگی از یک اقیانوس عظیم به وسعتی معادل همه آب های جهان سرچشمه می گرفتند و بسیار بیش از آنکه داریوش هخامنشی امپراطور ایران در کتیبه های خود از دریای پارس سخن براند. حتی غیر ایرانیان هم این پهنه آبی را با نام پارس می شناختند. خلیج فارس نامی است به جای مانده از کهن ترین منابع، زیرا که از سده های پیش از میلاد سر برآورده است و با پارس و فارس نام سرزمین ملت ایران گره خورده است. عده ای معتقدند که «خلیج فارس گهواره تمدن عالم یا خاستگاه نوع بشر است» ساکنان باستانی این منطقه نخستین کسانی بودند که روش دریانوردی را آموخته و کشتی اختراع کرده و شرق و غرب را به یکدیگر پیوند داده اند. اما دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس قریب پانصد سال پیش از میلاد مسیح و در دوران سلطنت داریوش اول آغاز شد. داریوش نخستین ناوگان دریایی جهان را به وجود آورد. کشتی های اول طول رودخانه سند را تا کرانه های اقیانوس هند و دریای عمان و خلیج فارس پیمودند و سپس شبه جزیره عربستان را دور زده و تا انتهای دریای سرخ کنونی رسیدند.
یونانیان این خلیج را «بوسیکوس سینوس یا سینوس برسیکوس» که همان خلیج فارس است نام گذاری کرده بودند. از آنجا که این نام برای اولین بار در منابع درست و معتبر تاریخی ذکر نشده است و هیچ گونه شائبه نژادی در وضع آن دیده نمی شود. چنان که یونانیان بودند که نخستین بار سرزمین ایران را نیز «پارسه» و «پرسپولیس» یعنی شهر یا کشور پارسیان نامیدند و استرابن در قرن اول میلا دی به کرات در کتاب خود از خلیج فارس نام برده است وی محل سکونت اعراب را بین دریای سرخ و خلیج فارس عنوان می کند همچنین «فلا ریوس آریانوس» مورخ دیگر یونانی در کتاب تاریخ سفرهای جنگی اسکندر از این خلیج به نام «پرسیکون کیت» که چیزی جز خلیج فاس نیست نام می برد. جست وجو در سفرنامه ها و کتاب های تاریخی بر حجم سندهای خدشه ناپذیری که خلیج فارس را خلیج فارسی گفته اند، می افزاید: زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصد هزار سال پیش صورت اولیه خلیج فارس در کناردشت های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین شکل کنونی خود را یافت.
در اواسط دوره سوم زمین شناسی حدود ۳۰ میلیون سال قبل در اثر گسترش دهانه شکاف دریای عمان به وجود آمده و از پدیده های دوران سوم زمین شناسی است که در حال حاضر ۲ هزار کیلومتر مربع پهنا دارد. درازای کرانه اش از دهانه فاو تا بندرعباس یک هزار و ۳۷۵ کیلومتر و میانگین ژرفای آن ۳۰ متر است و ۶۲ صدم درصد آب های سطح کره زمین را در برمی گیرد در ابتدا ضخامت آن بیشتر از دو برابر مساحت فعلی بوده است. جزایر خلیج فارس دنباله ارتفاعات زاگرس بوده که به دریا کشیده شده و قسمت های مرتفع آن از آب بیرون آمده است و به جز قشم، کیش، لا وان و هندورابی جزایر استات که غالبا به صورت گنبدهای نمکی هستند. خلیج فارس مجموعه ای از سنگ های ماگمایی رسوبی و دگرگون بود که توسط توده های نمک درحین بالا آمدن به سطح زمین رسیده اند. بر پایه نقشه ها خلیج فارس جزو کانون های زلزله خیز ایران است. دانشنامه بریتانیکا در این خصوص نوشته است آخرین حرکتی که خلیج فارس در معرض آن قرار داشته ودارد بالا آمدن تدریجی است. زلزله در خلیج فارس متواتر و گاهی بیشتر شدید است. باشد که نام خلیج فارس همیشه در تاریخ زنده و پوینده است و پاک نمودن این حقیقت از تاریخ امری است ناممکن چرا که مرد و زن ایرانی مقتدرانه از آب های نیلگون و نام خلیج همیشه فارس حراست خواهند نمود. روز دهم اردیبهشت ماه که روز اخراج پرتغالی ها از خلیج فارس است روز ملی خلیج فارس نامگذاری شده است. که در ۲۱ آوریل سال ۱۶۲۲، با رشادت «امام قلی خان امیر الا مرای فارس» به ۱۱۷ سال تسلط جابرانه پرتغالی ها در جزایر خلیج فارس خاتمه داده شد. همچنان که سرزمین پارس و خلیج فارس هر دو نام یکدیگر را با افتخار حمل می کنند می توان یکی از نخستین مدارک و کتیبه های مکتوب زمان داریوش را نام برد.
فرمانی که داریوش در یکی از کتیبه های خود مکتوب کرده است سخن به میان آوریم:
«من پارسی هستم و مصر را گشودم من فرمان کندن ترعه ای را دادم از رودی که از مصر روان است و به دریایی که از پارس میآید».
حتی در یکی از سفرنامه های فیثارغورث ۵۷۰ قبل از میلا د تا سال ۱۹۵۸ قبل از میلا د در تمام منابع مکتوب جهان نام خلیج فارس را می توان دید که در دیگر زبان های دنیا به ثبت رسیده است.

نویسنده : سیدحسن وکیلی

منبع : روزنامه مردم سالاری