احزاب; چرخ دنده دموکراسی

موریس دوورژه، جامعه شناس و حقوقدان معروف فرانسوی، حزب سیاسی را چرخ دنده ماشین دموکراسی می داند. برهمین مبنا، دوورژه معتقد است که نمی توان در جامعه ای از دموکراسی سخن به میان آورد، ولی به چرخ دنده اصلی آن یعنی احزاب، تشکل ها و سایر نهادهای مدنی، توجهی نداشت.
از این رو، امروزه تمام جوامع - چه پیشرفته و چه درحال گذار - به این واقعیت رسیده اند که رقابت سالم احزاب با خط مشی های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی متفاوت برای کسب تصدی گری و اداره امور جامعه و دستیابی به قدرت، موجب مشارکت بیشتر مردم در اداره کشور شده و پاسخگویی و شفافیت بیشتر مسوولان را به همراه دارد. به همین دلیل، امروزه جوامع به حضور جدی و کارکردهای موثر احزاب و سازمان های غیردولتی(NGO) ها و سایر نهادهای مدنی در اداره امور کشور، توجهی خاص مبذول می دارند.
یکی از کارکردهای اصلی احزاب در یک جامعه، آموزش و تربیت نیروهایی است که انتظار می رود بتوانند در عرصه اداره امور کشور ظاهر شوند. این مساله در نوع خود به شناخت بهتر مردم از مدیران و مسوولان آینده و خط فکری آنها کمک خواهد کرد.
کارکرد مهم دیگر احزاب، به عنوان نهادی برخاسته از متن جامعه و رابط میان مردم و حاکمیت، انتقال خواسته ها و مطالبات مردمی به مراکز تصمیم سازی است. از این رو، احزاب می توانند محل مناسبی برای تجمیع مطالبات توده های مردمی و اقشار گوناگون به شمار آیند.
دیگر کارکرد اساسی احزاب، به نحوه شکل گیری، قدرت یابی و مانوردهی نهادهای مدنی و وابستگی آنان به مردم باز می گردد.
در واقع، هرچه قدر حزبی بتواند خط مشی ها و سیاست های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی متناسب با شرایط و نیاز جامعه را اتخاذ کند، از طرفداران بیشتر و جایگاه مردمی و خاستگاه قویتری برخوردار خواهد بود.
درعین حال، احزاب خارج از دستگاه حاکمه و دولت، باید با نقد برنامه ها و سیاست های دولت حاکم، برنامه ها و پیشنهادات اجرایی و عملی مناسبی برای حل مشکلات مردم و جامعه خود ارایه کنند.

نویسنده : علی رحمانی

منبع : روزنامه مردم سالاری