یکشنبه, ۱۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 2 February, 2025
مجله ویستا
آموزش و پرورش در سرزمین آفتاب تابان
آموزش و پرورش یک موضوع مهم در جامعه ژاپن به شمار میرود. سه راه برای تحصیلات در ژاپن وجود دارد؛ حضور در مدارس ابتدایی جهت تحصیلات اجباری، حضور در مدارس خصوصی برای کسب تحصیلات اجباری و یا حضور در مدارس خصوصیای که با استانداردهای وزارت آموزش و پرورش، فرهنگ و علوم ورزشی و علوم و فناوری مطابقت ندارد. این درحالی است که تحصیلات دبیرستانی به صورت اجباری نمیباشد. بیش از نود درصد از جمعیت ژاپن به دبیرستان راه مییابند. بیش از ۲/۵ میلیون دانشآموز در پیشرفت تحصیلی خود به سمت دانشگاهها و دانشکدهها هدایت میشوند. در گذشته فرایند انتخاب تحصیلات عالیه همانند یک مبارزه و رقابت شدید مینمود، اما با افزایش تعداد زاد و ولد، در آینده نزدیک راههای دیگری نیز پیشبینی شده است. هم اکنون دبیرستانها برای جذب دانشآموزان در رقابتی شدید به سر میبرند. در حال حاضر بسیای از دانشآموزان برای ادامه تحصیل به مدارسی به نام “جوکو” و همچنین مدارس ایالتی اعزام میشوند.
آداب و سنن جامعه ژاپن با تاکید به اهتمام جامعه به گروههای آموزشی برای دستیابی به اهداف فردی پیریزی میشود. تحصیلات کلاسیک نیز تاکید بر کار و تلاش و پشتکار و سازماندهی عادتهای مطالعاتی دارد. به طور عمدهتر این اعتقاد وجود دارد که کار سخت و تلاش زیاد منجر به موفقیت در زندگی خواهد بود. بیشتر اوقات رسمی مدارس مستقیما وقف آموزش رویکردهای صحیح و ارزشهای اخلاقی بوده و بر توسعه و تکامل شخصیت پایهگذاری شده است.
با این هدف که یک شهروند با سواد و مورد قبول ارزشهای فرهنگی جامعه تربیت شود.
همزمان با آن پیشرفتهای دانشگاهی ژاپن از طریق استانداردهای بینالمللی بالا تضمین میگردد. بچههای ژاپنی به طور مداوم توسط تستهای بینالمللی متوالی که اکثرا در خصوص ریاضیات است رتبهبندی میشوند (مراجعه به timss )timss موسسه بینالمللی وابسته به سازمان ملل جهت ارزشیابی علوم ریاضی و دانشآموزان جامعه جهانی است.
امتیازات PTSA برای بچههای ۱۵ ساله در ژاپن در سال ۲۰۰۵ که از سایت اسکور HTAM دریافت شده این واقعیت را تائید میکند از جمله مشخصات سیستم آموزش ژاپن عبارت است از نرخ ثبتنام بالا و نرخ پایداری در سراسر کشور.
سیستم امتحان ورودی در سطح کالج که یکی از ویژگیهای مهم میباشد تاثیری قوی بر تمامی سیستم میگذارد. این ساختار مشتمل بر یک تعهد دولتی رسمی یا استثنایی در موسسات آموزشی نمیباشد. آموزش خصوصی همچنین به شکل یک جزء مهم از سیستم آموزشی سرزمینی قلمداد میشود.
نقش مدارس خارج از سیستم رسمی آموزشی را نمیتوان نادیده گرفت. در حقیقت کالجهای خصوصی اغلب تاکید اندکی بر تحصیلات آکادمیک دارند. بیشتر بچهها در ژاپن تحصیلات خود را از حضور در مدارس پیش دبستانی آغاز میکنند اگرچه این یک بخشی از سیستم رسمی نمیباشد. ساختار رسمی یک نوع تحصیلات اجباری فراگیر و رایگان و متعادل را برای همه بچهها از پایه یکم تا پایه نهم در بر میگیرد. تحصیلات متوسطه از پایه دهم تا دوازدهم اگرچه اجباری نمیباشد ۹۴ درصد دانشآموزان ابتدایی را جذب میکند. عدد یک سوم از دانشآموزان متوسطه در ژاین به تحصیلات عالیه دست مییابند که مدت این تحصیلات در سطح دانشگاهی چهار سال میباشد و یا جذب دورههای دوساله دانشکدههای دوساله تحت نام کالج و یا سایر موسسات آموزشی جذب میشوند جامعه ژاپن به صورت سنتی یک جامعه با تحصیلات عالی وگروههای آموزشی منظم میباشد.
آموزش و پرورش در این جامعه دارای قدر و منزلت والایی است و اغلب یک پیشنیاز برای پیشرفت و موفقیت در کارهای جامعه محسوب میشود. آمایش سرزمینی امروز ژاپن یک دیدگاه متمایزی دارد همزمان با رقابت ثبتنام در مدارس، امتحانات مهد ورودی یک اصل محسوب میشود. مدارس امروزی اغلب زیر ظرفیت کامل با ثبتنام دانشآموزان مواجه میشوند. در سطح عمومی این یک موضوع هزینه بر جدی محسوب میگردد. مدارسی که برای هزار دانشآموز ساخته شدهاند اغلب با یک سوم ظرفیت فعالیت میکنند و این امر جمعیت دانشآموزی مدارس را کاهش نمیدهد.
بسیاری از مدارس شبانه روزی یک زمان ۳۰ روزه را برای برگزاری فستیوالهای مسابقات ورزشی و جشنواره اهداف غیرآموزشی اختصاص میدهند. در این خصوص، مدارسی که روح تشویق همکاریها و روحیه مدرسه محوری را دنبال مینمایند، با اختصاص این ایام برای این فعالیتها زمان خالص تدریس و فعالیت آموزشیشان ۱۹۵ روز در سال میباشد.
ژاپنی ها چندین باور مهم نسبت به تحصیلات دارند خصوصا تحصیلات اجباری.
اول آنکه همه دانشآموزان توان یادگیری مواد درسی را دارند، دوم تلاش، سوم پشتکار و استقامت، چهارم انضباط شخصی، پنجم آنکه عادات و رفتاری را میتوان آموخت.
دانشآموزان دوره ابتدایی و دوره راهنمایی براساس تواناییها و تفاوتهای فردی گروهبندی نمیشوند. برنامهریزی درسی ملی، دانشآموزان را در معرض یک آموزش پایه متوازن قرار میدهد و تحصیلات اجباری به علت ویژگی رفتاری متعادل دانشآموزان و همچنین توزیع برابر و یکسان منابع مالی، شهرت دارد.
اگرچه تقاضا برای برنامه درسی یکنواخت و شیوههای آن فاقد انعطافپذیری لازم و یکنواختی رفتاری است، تلاش اندکی برای گروه دانشآموزان استثنایی با نیازهای خاص صورت میگیرد. بسیاری از رفرمها و تغییرات انجام شده در اواخر ۱۹۸۰ بالاخص قسمتهایی که مربوط به انعطافپذیری، خلاقیت و فرصتها برای روابط فردی بیشتر است با هدف تغییر در این شیوهها بوده اما با پیشرفت اندکی مواجه بوده است. تفکر انتقادی در سیستم آموزشی ژاپن مفهوم ارزشی ندارد. در عوض آن دانشآموزان عموما میآموزند که چگونه متنی را که از آنها امتحان گرفته میشود حفظ کنند و به خاطر بسپارند که نتیجه آن نمرات بالا در تست زنی است و مهارت و توان ذهنی آنان را منعکس نمیکند.
مسئله ذاتی و اصلی حاصل از مفهوم (چکشکاری) دانشآموزان برجسته آن است که آنها ذهنیت خود را در کلاس بروز دهند. پس دانشآموزان مجبورند که دوره ویژه درسی را طی کنند که نیازمندیهای دانشآموزان مستعد و دانشآموزان ناتوان مورد ملاحظه قرار نمیگیرد. به عنوان مثال اگر دانشآموزی یک انگلیسیدان بد میباشد او به صورت اتومات باید مانند سایرین در کلاس درس انگلیسی شرکت کند. این موضوع در مورد یک دانشآموز سال سوم راهنمایی که ریاضیات سال اول را نگذرانده مصداق دارد. او بالاجبار در کلاسی که خارج از طاقت درسی او هست ثبتنام میگردد هیچ گریزی و چارهای برای این گونه افراد وجود ندارد. در نهایت این دانشآموزان به سوی کلاسهایی هدایت میشوند که معلمین آن فاقد آموزشهای لازم برای چنین دانشآموزانی میباشند.
باید توجه داشت که گاهی اوقات این امر نتیجه آن است که والدین توجهی به اینکه فرزندشان نیاز خاص دارد، ندارند.
در ایالات متحده آمریکا اغلب مناطق آموزش و پروش مدارس تخصصی - مهارتی ویژه دانشآموزان ناتوان دارند. در این حال هر دانشآموز به یک معلم معرفی میگردد تا او را مساعدت کند. این گونه مدارس سرویسهای بسیار عالی به بچههای ناتوان ارائه میکنند و سرویسدهی به بزرگسالان بر اثر قطع بودجه متوقف میگردد.
استثنائاتی نیز درخصوص قوانین اجباری وجود داد. والدینی که فرزندانشان ژاپنی نباشند همانند کارگران مهاجر نیز مجاز به حضور در مدارس میباشند اگرچه جنبه اجباری ندارد.
به این ترتیب مسئولیت آموزش زبان به دانشآموزان دارای اقلیت، بر دوش مدارس مرکزی قرار میگیرد که اغلب از تدارک و آموزش نیازمندیهای زبان اول و دوم ناتوان میباشند. علاوه بر آن چون تعلیمات به تفاوتهای فردی بستگی ندارد بچههای کارگران مهاجر که مشکلات زبان دارند شانس دستیابی به تحصیلات عالی در ژاپن را ندارند.
حتی آنهایی که در یادگیری زبان ژاپنی توانمند هستند با این تبعیض مواجه میشوند. در نتیجه دانشآموزانی که ژاپنی نیستند اغلب نامهای ژاپنی انتخاب نموده و با نوعی احساس اجبار، هویت خود را به جز برای دوستان مخفی میکنند. به هر حال این یک تصور و غلط است که دانشآموزان غیربومی ژاپنی نمیتوانند در مدارس حضور یابند و یا در برنامههای مسابقه و رقابت و تبادل برنامه خارجی شرکت نمایند. البته دانشآموزانی که برای یک دوره زمانی در یک کشور انگلیسی زبان زندگی کردهاند در مسابقه گفتگو شرکت نمیکنند اما بومی بودن یک فاکتور نمیباشد حداقل در حوزه اداری KYOTO، برای مثلا دانشآموزان غیربومی چینی و کرهای هم در برنامههای تبادل خارجی و هم در مسابقات گفتگو شرکت مینمایند. کتابهای درسی در سطح تحصیلات اجباری برای همه دانشآموزان، رایگان است. کتابهای درسی جدید توسط هیئت مدیره مدرسه و یا مدیران مدارس هر سه سال یک بار انتخاب یا از لیست مورد تائید وزارت آموزش و پرورش گزینش میگردند. وزارتخانه هزینه توزیع این کتب را نیز به عهده میگیرد هم در مدارس دولتی و هم در مدارس خصوصی. کتب درسی دارای حجم کوچکاند که به وسیله بچهها قابل حمل بوده و جزء دارایی آنها محسوب میگردند.
تقریبا تمامی مدرسهها یک سیستم دستیابی به حرفههای بهداشتی دارند. تسهیلات آموزشی و ورزشی در حد معتدل میباشند. مدارس دارای یک زمین ورزشی بیرونی هستند.
نود درصد از مدارس دارای ژیمنازیوم میباشند و ۷۵ درصد دارای استخر شنای بیرونی هستند. بیشتر کلاسها فاقد کامپیوتر و پروژکتور اورهد میباشند.
از تکنولوژی به ندرت در تدریس و پروژههای دانشآموزان استفاده میشود. اینترنت به عنوان ابزاری برای معلمین و دانشآموزان استفاده نمیشود از مدراس ابتدایی تا دبیرستان، دانشآموزان در یک کلاس و با هم هستند به این معنا که آنها در طول سال تحصیلی باهم در تعاملند، کار تیمی و عزتآفرینی در برنامهریزی آموزشی به چشم میخورد. مدارس ژاپنی دارای تعداد سرایدارهای اندکی میباشند زیرا در هر کلاس درس، خود دانشآموزان مسئول نظافت کلاس میباشند.
در کشور ژاپن تحصیلات به صورت یک مسئولیت ملی، اداری و شهروندی است.
( MEXTوزارت آموزش و پرورش) دارای چندین گروه داخلی مطالعاتی است که روشهای آموزشی را مطالعه نموده و به مقامات دولتی مشاوره و راهنمایی میدهند. در گذشته این مشاورهها و رهنمودها به صورت مشاهدهای بوده و نتیجه آن منجر به قطع بودجه و سایر مشکلات میگردیده است.
در حالی که در تغییرات کنونی، توان حزبی را به مقامات دولتی تفویض نموده است.
)MEXT( همچنین کتابهای درسی را چک میکند تا با اعمال نظارت و تدریس اطلاعات صحیح بر طبق پایه تحصیلی منطبق باشد. یکی از نکات مهم در رفرمهای اخیر آن است که در گذشته MEXT حداکثر اطلاعات را در کتابهای درسی میگنجانید اما امروزه MEXT حداقل اطلاعات را در کتابهای درسی مندرج میکند. مدارس عادت داشتند که از کتابهای درسی و کمک درسی چک نشده توسط MEXT استفاده کنند. زیرا کتابها دارای اطلاعات اندکی بودند که تدریس را مشکل میساخت و کتابهای درسی فاقد اطلاعات لازم جهت توسعه فهم عمیق موضوعات بودند. هر مقام دولتی، یک گروه آموزشی جداگانه مخصوص خود دارد که مشاوره و راهنمایی لازمی را برای اداره مدارس دولتی و خصوصی ارائه میکند.
این گروههای آموزشی دولتی مسئولیتهای مختلف گستردهای دارند که محدود به انتخاب کتب درسی نیست بلکه به موازات آن استخدام معلم حاکمیت و اداره کلاس و بودجه را نیز در بر میگیرد.
هردو MEXT و مقامات دولتی مشاوره و رهنمود لازم را به مقامات شهری جهت اداره مدارس ارائه میکنند. مقامات شهری نیز هیئت آموزشی مخصوص خود را دارند که مشابه مشارکین مقامات دولتی هم رتبه آنهاست.
سیستم اخیر قرن بیسمتی ژاپن دارای یک بنیاد حقوقی قدرتمند است بویژه ۳ سند مهم قانون بنیادی آموزش، قانون بنیادی مدرسه و قانون اساسی جدید که همگی در سال ۱۹۴۷ تدوین شدهاند. این مبانی قانونی را پدید آوردهاند. سیستم به شدت متمرکز بوده و با این وجود ۳ سطح مختلف مدیریت دولتی شامل سطح ملی، سطح ریاستی و سطح شهرداری، مسئولیتهای گوناگونی را درجهت تامین و تدارک مدیریت مالی و نظارت عالی برخدمات آموزشی را برای ۶۲۰۰۰ مدرسه و بیش از ۲۵۰۰۰۰۰۰ دانشآموز (۱۹۹۱) به عهده دارند.
در راس سیستم وزیر آموزش و پرورش، علوم و فرهنگ قرار دارد و مسئولیت مهم سرمایهگذاری، برنامهریزی درسی و کتب درسی و استانداردهای ملی آموزشی را به عهده دارد.
عمدهترین مسئولیتهای وزارت آموزش و پرورش ارتقای دانش و علم، تحصیلات، تحقیقات آکادمیک، فرهنگ و ورزش است. وزارتخانه توسط یک بدنه از مشاورین همانند شورای مرکزی آموزش و پرورش، شورای متخصصین و شورای ملی تغییرات آموزش پشتیبانی میگردد.
اختیارات و مسئولیتهای وزارتخانه تنها به سازمانهای عمومی محدود نمیگردد. بسیاری از مقررات آن بویژه در ارتباط با تحصیلات اجباری به سازمانهای خصوصی واگذار میشود. وزارتخانه قدرت تصویب بودجه دانشگاه را داشته و بر دانشگاههای ملی نظارت میکند و علاوه بر آن رهنمودها و کمکهای لازم را به سازمانهای سطح پایین آموزشی ارائه نموده و بر تداوم تغییرات با سیاستگذاریهای مرکزی اعمال قدرت میکند. وزارتخانه پیش نویس بودجه سالانه را تنظیم و آن را به مجلس ارائه میکند. مدیران مالی وزارتخانه با کمک سایر سازمانهای مالی بر پرداختهای مالی مدیریت مینمایند.
در سال ۱۹۹۰ یک فعالیت اساسی وزارتخانه اجرای یک رفرم مبتنی بر گزارشها و رهنمودهای شورای ملی رفرم و تغییرات آموزشی بود که گزارش نهایی آن در سال ۱۹۸۷ به نخست وزیر ارائه گردیده و در دستور کار قرار داشت. هیئتهای منطقهای آموزش و پرورش، هرکدام از ۴۷ منطقه دولتی یک هیئت ۵ نفره دارند که باتوافق مجمع دولتی انتخاب میگردند.”
این هیئت ۵ نفره اداره مدیریت و نظارت مدارس را به عهده دارند و علاوه بر آن مدیریت دبیرستان دانشآموزان با نیازهای خاص ... به عهده آنان است. مدرک تحصیلی این هیئت لیسانس معلم است و با مشورت شورای دولتی شهر انتخاب میشوند.
انتخاب معلمین دبستانی و راهنمایی نیز به عهده آنها است. شورای شهر مناطق شهرداریها در مدارس ابتدایی و راهنمایی قلمرو خود انجام وظیفه میکنند. نظارت برعهده هیئتهای منطقهای آموزش و پرورش است. هیئت ۵ نفرهای که در مناطق به وسیله شهردار و تائید مجمع منطقهای انتخاب میشوند رهنمودهایی در خصوص انتخاب و اخراج معلمین و انتخاب کتب درسی از لیستی که توسط وزارتخانه تائید شده ارائه میدهند.
شهرداران، مسئولیتهایی از قبیل اداره دانشگاههای وابسته به شهرداران و هماهنگی بودجه را نیز به عهده دارند. تمام سطوح دولت اعم از ملی، اداری و شهرداری جهت آموزش و پرورش تامین مالی میکنند. حکومت در سطح ملی تامین کننده اصلی هزینههای آموزش است. از طریق بودجه وزارت آموزش و پرورش همچنین منابع مهم غیرمستقیم محلی و از طریق کاهش پرداختهای مالیاتی به دولت مرکزی این بودجهها تامین میگردند. دولت مرکزی، یک سوم تا یک دوم هزینههای آموزش را به صورت پرداخت حقوق به معلمان، مدرسهسازی، برنامه ناهار دانشآموزان و تجهیزات فنی و حرفهای متقبل شده و پرداخت میکند. بودجه وزارتخانه در بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ حدود هفت درصد افزایش داشت اما به صورت درصدی از کل بودجه ملی (قبل از کاهش بدهیهای و هزینهها) سهم وزارتخانه واقعا در طی سالهای ۱۹۸۰ به طور مداوم کاهش یافت و این کاهش از ده درصد در سال ۱۹۸۰ به ۷/۷ درصد در سال ۱۹۸۹ رسید. یک افزایش مختصر هم در اوایل ۱۹۹۰ در بودجه مشاهده شد.
برای مثال در سال ۱۹۹۲ بودجه وزارتخانه ۵/۳۱۹ تریلیون ین معادل ۷/۹ درصد بودجه ملی بود.
در ژاپن تدریس، حرفهای شرافتمندانه محسوب میگردد و معلمین دارای شرایط اجتماعی خوبی میباشند و این ناشی از فرهنگ و ادبیات ژاپن است که نسبت به وظیفه خطیر معلمین و مسئولیت اجتماعی آنان آگاهند. جامعه از معلمین انتظار دارد که ایدههای آنان را مجسم نمایند بویژه آنکه وظایف تدریس به سبب رشد شخصیتی و اخلاقی و تکامل آنان خواهد بود.
تحصیلات اخلاقی و معنوی کلاسی، آموزش غیررسمی وحتی کلاسهای دانشگاهی همه به عنوان یک حوزه صلاحیت این نوع آموزش محسوب میگردند مسئولیتهای معلمین حتی فراتر از وظایف کلاسی و مدرسهای بوده و پس از اتمام ساعت کلاس درس نیز گسترش مییابد.
دانشآموزانی که از حضور در مدرسه امتناع میورزند معمولا معلمین در خانه به سراغ آنها رفته و تلاش میکنند آنها را به مدرسه بازگردانند. معلمین دانشآموزانی که در بزهکاریهای خارج از مدرسه شرکت میکنند چه ناچیز، چه شدید، باید مسئولیت آن را پذیرفته و از مردم معذرتخواهی کنند.
این موضوع در مورد افرادی که مسئولیت استخدام چنین معلمینی را دارند نیز مصداق دارد.
حقوق معلمین بسیار خوب است و اصلاحات دورهای در مورد حقوق و مزایای آنان انجام میگیرد.
حقوق شروع به کار آنان با حقوق کسانی که اصطلاحا یقه سفید نامیده میشوند برابر و گاهی بیشتر است.
علاوه بر حقوق و مزایای مقرر، معلمین مشمول برخی از پاداشها و تخفیف در هزینههای عمومی نیز میباشند که در سه قسط پرداخت میشود و مبلغ آن معادل ۵ ماه حقوق آنان است. معلمین حتی از مزایای بازنشستگی و بهداشتی که به کارگران روزمزد پرداخت میشود بهرهمند میگردند.
تدریس در مدارس عمومی یک شغل ملی کشوری محسوب میشود و بر این اساس پرداختها به معلمین علیرغم نوسانات اقتصادی ، تغییر نخواهد کرد.
چه به دلیل مزایای اقتصادی، شرایط اجتماعی یا علاقه به تدریس، تعداد متقاضیان ورود به حرفه معلمی ۵ یا ۶ برابر ظر فیت یک موقعیت شغلی تدریس است.
هیئتهای اداری و سایر مسئولین مدیریتی از انبوه متقاضیان بهترین افراد واجد شرایط را انتخاب میکنند در اواخر سال ۱۹۸۰ اکثریت جامعی از معلمین ابتدایی جدید دارای مدرک لیسانس بودند.
برنامهریزی برای معلمین آینده که تحت شرایط فارغالتحصیلی میباشند آن است که تحصیلات، هم تخصصی و هم آکادمیک باشد.
معلمین مجبورند پس از فراغت از تحصیل در یک آزمون اختصاصی اداری که مورد قبول هیئت اداری است شرکت نمایند.
تغییراتی نیز در طی سالهای دهه نود در ارتباط با دورههای ضمن خدمت و نظارت بر معلمین جدید رخ داد.دورههای ضمن خدمت، بویژه دورههایی که تحت نظارت وزارت آموزش و پرورش تشکیل میشد طی چندین سال دارای سوالات یکسانی بودند اما بعد از مذاکرات و مخالفتها از طرف اتحادیه معلمین در سال۱۹۸۹ یک سیستم جدید آموزشی ضمن خدمت عرضه گردید.
سیستم جدید مشتمل بر یک دوره یکساله بود که معلمین ملزم به گذراندن دوره زیر نظر یک معلم ارشد بودند و ساعات و روزهای آموزش داخل مدرسه و خارج از مدرسه را افزایش میداد.
معلمینی که به صورت موفقیتآمیز چنین دورههایی را طی میکردند نیاز به دورههای تکمیلی بیشتر و با دریافت مدارک تحصیلی بالاتر را نداشتند با این وجود صحبتهایی نیز اخیرا برای افزایش این دورهها وجود داشته است.
مترجم : محمد جواد محمدی
منبع: wikipedia
منبع: wikipedia
منبع : روزنامه رسالت
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست