گزارشی از زندگی و فعالیتهای امیرعباس هویدا تا شهریور ۱۳۴۳

امیرعباس هویدا در کابینه حسنعلی منصور که از ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ تا اول بهمن ۱۳۴۳ مصدر امور بود وزارت دارایی را برعهده داشت. همزمان با واپسین ماههای عمر کابینه منصور و در ۶ شهریور ۱۳۴۳ طی گزارشی دستنویس که نگارنده آن آشکار نیست درباره زندگی و فعالیتهای امیرعباس هویدا اطلاعات قابل اعتنا و جالب توجهی ارائه شده است. سند فوق که با شماره رده ۱-۰۳-۸۹۷۵ هـ در مرکز اسناد مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران مضبوط است در سه صفحه (بدون هیچ گونه سربرگه و علایم شناسایی) تنظیم شده است. هر چند تاکنون درباره زندگی و حیات سیاسی هویدا چندین کتاب به طور مستقل و البته مبسوط و روشنگر به رشته تحریر درآمده و منتشر شده است. با این احوال گزارش پیش رو که به نظر می‌رسد از مستنداتی کافی و در خور بهره برده باشد، در شناخت باز هم بیشتر زوایای دیگری از زندگی و شخصیت سیاسی ـ اجتماعی امیرعباس هویدا سخت مفید خواهد افتاد:
● امیرعباس هویدا وزیر دارایی
امیرعباس هویدا فرزند عین‌الملک بهایی است. پدر او در ۱۹۱۷ [م] در بیروت دکان واکسی داشته که پس از ذخیره مبلغی پول به تهران آمده با خواهر ادیب‌السلطنه سرداری ازدواج می‌کند. با کمک ادیب‌السلطنه سرکنسول ایران در بیروت و دمشق می‌شود و در زمان جنگ دوم [جهانی] با صدور گذرنامه ایران به یهودیان فراری طلا می‌گرفت و از این راه ثروتمند شد. عین‌الملک لقب مذکور را با کمک سردار اسعدبختیاری و با پرداخت ۲۰۰ تومان از مظفرالدین شاه گرفته است.
تحصیلات: تحصیلات مقدماتی امیرعباس در تهران ـ بیروت انجام شده سپس به بروکسل و پاریس رفته تحصیلاتش را ادامه می‌دهد. در پاریس با عبدالله اتنظام مربوط شده با او رابطه صمیمانه برقرار می‌کند.
مشاغل : در ۱۳۲۱ وارد خدمت وزارت خارجه شده و مشاغل زیر را داشته است:
منشی هیئت نمایندگی ایران در آلمان ـ معاون اداره سوم سیاسی وزارت خارجه ـ رئیس اداره روابط کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان می‌شود. در همین سفر بوده که با انگلیسیها رابطه نزدیک برقرار می‌کند به طوری که آمریکاییان درباره این مأموریت او عقیده داشته‌اند که عضویت اینتلیجنس سرویس را قبول کرده و با کسب اطلاع از پناهندگان و تحقیقات از آنها عیناً در اختیار اینتلیجنس سرویس می‌گذاشته است. سپس مستشار سفارت کبرای ایران در آنکارا ـ در ۱۳۳۷ به وسیله انتظام وارد خدمت شرکت نفت شده به سمت معاون رئیس هیئت مدیره شرکت نفت انتخاب در مدت خدمت در شرکت نفت چند فقره کار خلاف مرتکب شده که دکتر اقبال آنها را جمع‌آوری کرده است ولی چون عضو لژ فراماسونری مهر (میترا) می‌باشد و دکتر اقبال هم فراماسون است علیه او عملیاتی انجام نداده و اعمال خلاف او را مخفی نگهداشته است.
تأهل : چند سال قبل با خواهر حسنعلی منصور ازدواج می‌‌کند ولی چون تمایلات جنسی شدید نداشته مجبور می‌شود همسرش را طلاق دهد و همسر او بلافاصله به عقد منوچهر تیمورتاش درمی‌آید. از سه سال قبل با لیلا دختر نظام‌الدین امامی که خواهر زن حسنعلی منصور نخست‌وزیر است شروع به مراوده کرده و به تدریج به صورت معاشقه درمی‌آید و اخیراً شهرت پیدا کرد که می‌خواهند با یکدیگر ازدواج کنند. با یک زن انگلیسی که شوهرش عضو سفارت انگلیس است مراوده دارد و در خانه‌ای که در خیابان ویلا به نام یکی از دوستانش اجاره کرده همدیگر را ملاقات می‌کنند.
دوستان : بیش از ۲۰ سال است با حسنعلی منصور دوستی دارد و در تشکیل « کانون مترقی» با منصور همکاری می‌کرد و در تأسیس حزب ایران نوین او مقام اول را داشت و اداره حزب را عهده‌دار بود ولی پس از رسیدن به مقام وزارت فعالیتش کم شده است. با فیلیپس کاردار سفارت انگلیس رابطه بسیار نزدیک و صمیمانه دارد و اغلب با یکدیگر ملاقات می‌کنند همچنین با دکتر حسن علوی چشم پزشک و دکتر سیدفخرالدین شادمان دوست صمیمی است.
صفات او : محافظه‌کار ـ مؤدب ـ با رفقایش صمیمی است ـ فقط پیپ می‌کشد ـ همیشه گل میخک به سینه دارد. (اخیراً گل ارکیده)
دارایی : خانه‌اش در حدود نیم میلیون تومان قیمت دارد که خودش می‌گوید حسنعلی منصور برای او ساخته است ـ خانه‌اش دیوار به دیوار منصور است.
مذهب : با وجودی که شهرت دارد که بهایی است و حقیقتاً هم بهایی بوده ولی از چند سال قبل تاکنون به محفل بهائیان نرفته است. به دوستانش گفته است « لامذهب بودن بهتر از مذهب داشتن است». این جمله را در جلسات ناهار روزهای چهارشنبه که با عده‌ای از روزنامه‌نگاران دارد بیان کرده است. این جلسات پس از عضویت در هیئت مدیره نفت و سرپرستی قسمت روابط عمومی شرکت نفت متداول شده و هنوز ادامه دارد. منتهی پس از قبول وزارت مخارج جلسات هر دفعه بین یکی تقسیم می‌شود.

مظفر شاهدی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران