گریه و گفتار ایرانی بر حسین علی(ع)

۱) <حسین علی> تنها کتاب غیرشعری استاد محمدحسین مهدوی‌سعیدی (م.موید) است. از آن دست آثاری که باید آن را حاصل عمر یک پژوهشگر دانست؛ یکی از تک‌اثرهایی که به تنهایی برای جاودانگی نام صاحب آن در یک حوزه کفایت می‌کند. این اثر هنوز در میان حسین(ع) شناسان و عاشوراپژوهان جایگاه نیافته است، چرا که هم نام م.موید در این عرصه نام شناخته‌شده‌ای نیست و هم زمان زیادی از انتشار آن نگذشته است.
اما تردیدی نیست که این کتاب به زودی جای خود را در میان آثار جاودانه عاشورایی پیدا خواهد کرد، چرا که قابلیت تبدیل شدن به یک اثر ماندگار در این حوزه را دارد. دیر نیست روزی که عاشوراپژوهان سراغ این اثر بروند و متوجه اهمیت آن بشوند و در جست‌وجوی نام صاحب آن برآیند. ‌
۲) این اثر نه یک روایت تاریخی صرف از عاشوراست و نه یک روایت ادبی صرف. یک اثر حدیثی صرف درباره امام حسین(ع) هم نیست. مجموعه‌ای از همه اینهاست و در عین حال شبیه هیچ‌یک از نمونه‌های متقدم در این زمینه‌ها نیست. اثری است متفاوت و مستقل. مولف مثل یک دایره‌المعارف نامنظم و بی‌مدخل همه اینها را با هم درآمیخته است. اصلی‌ترین وجه تمایز کتاب هم همین تلفیق و درآمیختن موفقیت‌آمیز شیوه‌های مختلف است.
۳) فصل‌ها لزوما نظم و ترتیب منطقی ندارند. گاه در دل فصل‌هایی که به مباحث تاریخی اختصاص دارند فصلی آمده است که زبانی شاعرانه دارد و فقط نوعی سوگواری و مرثیه‌سرایی است. این اتفاق در خود فصل‌ها هم افتاده است. در فصل‌های بلند جایی که بار تراژیک متن بالا‌ رفته است، مولف عنان از کف داده و سوگوارانه به مرثیه‌سرایی پرداخته است. این کار جذابیت متن را دو چندان نموده و گاه آن را به اندازه یک رمان تراژیک خواندنی کرده است. ‌
کتاب ۱۲۸ فصل دارد. بیشتر فصل‌های کتاب دو، سه صفحه‌ای است، اما هستند فصل‌هایی که بسته به موضوع آن به بیش از ۱۰ صفحه نیز رسیده‌اند. در عین حال فصل‌های یک‌صفحه‌ای و چندخطی هم در این میان دیده می‌شود. گاه یک موضوع یا مثلا‌ یک حدیث که نزد نویسنده اهمیت بسیاری داشته، به‌رغم کوتاهی توانسته است یک فصل را به خود اختصاص دهد. حاصل کار در بعضی جا‌ها مثل فصل پانزدهم یا فصل سی‌و‌ششم واقعا درخشان از کار درآمده است. یا مثلا‌ فصل نوزدهم که کل آن فقط این حدیث است: <امام صادق- درود خداوند بر او- فرمود: پیامبر- درود خداوند بر او و بر خاندان او- حسین را- درود خداوند بر او- دید که می‌آمد. پس او را در آغوش خویش نشاند و فرمود: همانا از کشتن حسین در دل‌های مومنان داغی است که هرگز سرد نمی‌گردد.> ‌
۴) حسین علی> برای علا‌قه‌مندان به فارسی سره اثری خواندنی و دلنشین است. زبان کتاب دقیقا همان زبانی است که م.موید در شعرهایش از آن بهره می‌برد. فارسی سره‌ای که با زبان فارسی معیار فاصله‌های بسیاری دارد و در آن از به کار بردن حتی یک کلمه غیرفارسی نیز پرهیز می‌شود. علا‌وه بر اینکه فارسی موید مختص به خودش است و در آن گاه واژه‌هایی به چشم می‌خورد که در متن‌های دیگر کمتر یافت می‌شود. ‌
۵) کتاب از اعتبار و وثوق تاریخی بالا‌یی برخوردار است. انبوه ارجاعات تاریخی‌ای که به منابع معتبر و دست اول داده، گواه این مدعاست. م.موید سال‌های جوانی را در عراق (نجف اشرف) زیسته است و به زبان عربی تسلط کامل دارد و چون از خانواده‌ای روحانی برآمده، بر منابع و متون دست اول دینی اشراف داشته است. لذا بحق شایستگی به انجام رساندن این اثر را داشته است.

مرتضی کاردر

منبع : روزنامه اعتماد ملی