محمود غزنوی سرآغاز واپسگرایی در ایران

نویسنده : سلیم - غلامرضا
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۳/۰۵/۱۷
رده دیویی : ۹۵۵.۰۵۱۲
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۱۲
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : ۷۸۲ DSR/س۸م۳
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۳۳۷-۲۸-۷

نویسنده معتقد است قرن چهارم هجری و دوران حکومت غزنویان و به ویژه شیوه حکومت محمود غزنوی, سرآغاز افول فکر و اندیشه و کاهش چشمگیر دانشمندان و اندیشمندان ایران است که با سیری نزولی تا به امروز ادامه یافته است. بدین منظور نویسنده طی 10 فصل به بررسی اوضاع ایران در دوران غزنویان می‌پردازد تا زمینه‌ها و علل این سیر قهقرایی را روشن سازد.بخش نخست اشاره‌ای است به حکومت‌های ایرانی بعد از تسلط اعراب. در بخش دوم از چگونگی و علل و نتایج نفوذ و غلبه غلامان ترک در ایران سخن می‌رود. در بخش سوم عکس‌العمل دستگاه خلافت دربرابر ظهور و گسترش قدرت ترکان بررسی می‌شود. بخش چهارم درباره اوضاع فرهنگی و مذهبی و اجتماعی و وضعیت علما در عصر غزنوی است. در بخش پنجم به اقدامات سلسله‌های ایرانی مانند آل بویه در این عصر اشاره می‌شود. بخش ششم اشارتی است به ضعف سامانیان و چگونگی قدرت‌یابی غزنویان و به سلطنت رسیدن محمود غزنوی. در این بخش همچنین به علم و ادب در قرن چهارم, مذهب غزنویان, تعصب مذهبی محمود, تعقیب و سخت‌گیری بر قرمطه و اسماعیلیان, تبعیت محمود از خلیفه عباسی اشاره شده است. بخش هفتم درباره برخی دیگر از خصوصیات و جنبه‌های حکومت محمود غزنوی است. در این بخش از علوم, ستم و استبداد و خودرایی محمود, وزیران و رجال دربار محمود, حمله محمود به سیستان و هند, محمود غزنوی و ابوریحان بیرونی, برانداختن خاندان‌های ایرانی, توطئه‌های دربار محمود, توجه سلطان محمود به علما, و ترکان غز و سلجوقیان در دوره محمود سخن رفته است. در بخش هشتم موضوع رابطه محمود و فردوسی و شاهنامه به بحث گذاشته شده همچنین از استبداد سلطان محمود و نقش زنان در دربار او یاد شده است. بخش نهم نگاهی است به ساختار دولت محمود و عملکرد دیوان‌های رسالت, برید, عرض لشکر, ارتش, استیفا, اعیاد و مراسم رسمی دربار محمود. در بخش پایانی اظهار نظر و دیدگاه چند تن از مورخان و رجال سیاسی درباره محمود غزنوی آورده شده است. فهرست منابع و نمایه اسامی پایان بخش کتاب است.