نقش دولت در ایجاد شغل

دولتها و حكومت هایی كه در طول تاریخ در ایران به وجود آمده اند متناسب با قدرت و وسعت حكومت دارای تشكیلات بوده و از وجود افراد مشخص و معینی جهت انجام امور گوناگون استفاده نموده اند به نحوی كه در سیر تاریخ به طبقه بندی خام و كلی نظیر موبدان، كشاورزان، بازرگانان و جنگجویان روبرو می شویم .
شغل و كار در تشكیلات نظام اداری از مهمترین مباحثی است كه همواره با دیگر ابعاد نظام اداری همچون: آموزش، انتصاب، ارزشیابی و پرداخت حقوق و دستمزد در ارتباط بوده و می تواند نقش اساسی و مؤثری در پیشبرد طرحها و برنامه های نظام اداری ایفا نماید.
از طرف دیگر با توجه به پیوستگی بین شغل و شاغل در سازمانهای دولتی و غیردولتی می توان گفت:
شغل عبارت است از مجموعه اعمال و فعالیت هایی كه هر فرد در زندگی به منظور تأمین یك رشته اهداف مادی و معنوی به طور مداوم در پیش می گیرد كه این تعریف در مشاغل دولتی هم صادق است زیرا شغل دولتی در واقع مجموعه اعمال و رفتاری است كه از طرف دولت به عهده شاغل واگذار می گردد.
● بیان معنی و مفهوم شغل
شغل در لغت به معنی به كار و داشتن، كسب و كار، حرفه و كاری كه شخص در زندگی برای خود انتخاب كرده است.
شغل در دو معنی عام و خاص به كار می رود:
۱) معنی عام:
عبارت است از آن چیزی كه مایه مشغولیت انسان می شود خواه در اعمال دنیوی باشد یا اخروی.
۲) معنی خاص:
عبارت است از نوع كار و حرفه ای كه انسان در زندگی برای خود انتخاب كرده است اعم از یدی، فكری، احساسی و عاطفی.
● ارزش و جایگاه كار در اسلام
در مكتب حیات بخش اسلام كار و شغل دارای ارزش و اهمیت ویژه ای بوده و از هر فردی به اندازه وسع و توانایی اش خواسته شده كه به منظور رفع نیازهای زندگانی و همچنین نیازمندی های جامعه اش در جهت كسب و كار سودمند كه شارع مقدس اسلام آنرا پذیرفته باشد تلاش كند.
● نقش دولت در ایجاد كار و شغل
بشر موجودی است اجتماعی و نیازمند، پس بناچار می بایست جهت رفع نیازمندی اعم مادی و معنوی از شغل و حرفه ای برخوردار باشد تا هم بتواند نیازمندی زندگی خود را برطرف سازد و هم در رشد و خودكفایی جامعه مثمر ثمر واقع شود و در این راستا دولت وظیفه دارد وسایل و امكانات لازم كار را در اختیار صاحبان حرفه و مشاغل قرار دهد تا هر كسی به میزان توانایی و نوع استعدادش كار و شغل مورد علاقه خود را انتخاب نماید خواه ایجاد این برنامه ها در ارتباط با مشاغل دولتی و یا غیردولتی باشد. بهر صورت بر دولت است در ارتباط با این امر مهم و حیاتی چاره اندیشی كند تا از بین رفتن نیروی خلاق و فعال جامعه ممانعت به عمل آید زیرا كار و شغل می تواند در به حركت درآوردن چرخهای اقتصادی و دیگر ابعاد مانند بعد فرهنگی و اجتماعی و اخلاقی و تحكیم پایه های اساسی جامعه نقش بسزایی را ایفا نماید.
در اصل چهل و سوم قانون اساسی بند دوم آمده است: تأمین شرایط و امكانات كار به منظور رسیدن به اشتغال كامل و قرار دادن وسایل كار در اختیار همه كسانی كه قادر به كارند ولی وسایل كار در اختیار ندارند «در شكل شركت تعاونی، از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر» كه نه به تمركز و تداول ثروت در دست افراد و گروه خاصی منتهی شود و نه دولت را به صورت یك كارفرمای بزرگ مطلق درآورد ، وظیفه دولت است .
این اقدام باید با رعایت ضرورت های حاكم بر برنامه ریزی عمومی اقتصاد كشور در هر یك از مراحل رشد صورت گیرد و در بند نهم همین اصل بر افزایش تولیدات كشاورزی، دامی و صنعتی كه نیازهای عمومی را تأمین كند و كشور را به مرحله خودكفایی برساند و از وابستگی برهاند تاكید نموده است.
● ساختار نهایی شغل
در ساختار نهایی شغل پاسخ به سؤالات زیر اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه شغل تأمین می كند:
۱) چه كاری انجام می شود؟
با مشخص شدن نوع و ماهیت كار، فعالیت های مكرر جسمی لازم برای كار تعیین می شود ممكن است كارمند به طرح ریزی یا محاسبه ذهنی بپردازد و یا عملیات دیگران را رهبری، هدایت و كنترل كند یا كوشش او صورت فیزیكی داشته باشد مانند كارگری كه مواد را جابجا می كند و اشیا را در محلی روی هم قرار می دهد كه این كار موجب كاهش قوای بدنی و ایجاد خستگی می شود.
در بعضی موارد مستخدمان برای انجام وظایف و تكالیف سازمانی همزمان از قوای ذهنی و بدنی خود استفاده می كنند.
۲) كار چطور انجام می شود؟
نحوه انجام دادن كار و شیوه استفاده از ابزار و وسایل برای انجام دادن كار مشخص می گردد
۳) چرا كار انجام می گیرد؟
تعیین چگونگی و علت انجام دادن كار است و ارتباط وظایف و تركیب آنها را معین می كند، افراد برای اینكه كار را به نحو مطلوب انجام دهند لازم است آگاهی از اشتباهات و جلوگیری از آنها و به كاربردن روشهای تازه و منطقی را مدنظر قرارداده زیرا عدم آگاهی از اشتباهات موجب تكرار و درنهایت خسارات مادی و معنوی در بر خواهدداشت.
۴) انجام دادن كار نیاز به چه مهارتهایی دارد؟
دراین قسمت متوجه خواهیم شد كه امر تخصص مورد نظر بوده و میزان سهولت و دشواری وظایف و مسئولیتهای مربوط به شغل از لحاظ فكری، جسمی و فیزیكی مشخص می شود.
شرایط احراز مشاغل دولتی
تصدی مشاغل دولتی یا به عبارت دیگر افتخار كارگزاری در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برای هر فردی میسر نیست بلكه متصدیان مشاغل دولتی از یك سلسله شرایط و خصوصیات باید برخوردار باشند تا بتوانند از عهده وظایف و تكالیف محوله به نحو مطلوب برآیند.
● شرایط و ضوابط احراز مشاغل دولتی
الف) شرایط عام:
۱) تعهد:
یكی از برجسته ترین شرایط در احراز مشاغل دولتی تعهد و اعتقاد داشتن به نظام اسلامی است. بنابراین شرط تعهد و اعتقاد به مبانی اسلام در همه حالات و مراحل دستیابی به مشاغل دولتی از بالاترین تا پایین ترین امری ضروری است.
۲) تخلق به اخلاق اسلامی:
اخلاق اسلامی در حقیقت نموداری از مراتب ایمانی و اعتقادی درونی افراد كه در ارتباط با تعهد می باشد نشان می دهد پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد(ص) می فرماید:
كامل ترین مومنین، ازلحاظ ایمان نیكوترین آنها از لحاظ خلق است. ازطرفی ایجاد شغل همانند پیاده نمودن و تحقق ارزشهای اسلامی در راستای ارائه خدمت به جامعه اسلامی می باشد.
۳) لیاقت و شایستگی:
ازدیگر شرایط احراز مشاغل لیاقت و شایستگی است كه هر فرد شاغل به تناسب نوع شغل كه به وی محول می گردد باید از این ویژگی بهره مند بوده زیرا ممكن است فردی ازلحاظ ایمان و اعتقادات و رعایت اصول و موازین اخلاقی واجد صلاحیت بوده اما از نظر لیاقت و شایستگی همچون رشد فكری و درك مسائل سیاسی و اجتماعی و نیز نحوه برخورد با مشكلات و نارساییها قدرت توان انجام كار را به طور شایسته كه مدنظر می باشد نداشته باشد. زیرا مقامات و مناسب اجتماعی فقط وفقط در گرو لیاقت و شایستگی است و هرگز سن مانع از آن نیست كه در صورت شایستگی، جوان مقام و منصب اجتماعی را بدست نیاورد كه نمونه بارز آن انتصاب اسامه به فرماندهی لشكر كه او هم جوانی كم سن و سال بود و این امر خود گواه زنده و قابل توجهی می باشد.
ب) شرایط خاص
۱) تخصص و كارایی:
تخصص و كاردانی از مهمترین و با اهمیت ترین خصوصیات است كه باید هر شاغلی از آن برخوردار بوده تا بتواند از عهده انجام دادن شغلی كه به وی محول شده است به نحو احسن برآید زیرا كسی كه با علم و آگاهی كاری را شروع می كند نه تنها بر میزان كارایی خویشتن می افزاید بلكه از مسائل دیگری كه برای خود و برای جامعه زیانبار است جلوگیری می نماید، این خود در مقوله اثربخشی كه از مباحث كلیدی بهره وری سازمانهاست قابل تأمل می باشد.
۲) تجربه و مهارت
۳) توانایی جسمی و قدرت روحی

منبع : بازار کار