مهاجرین و قدرت آینده اروپا

امروزه فرآیندها و عوامل اجتماعی و فرهنگی جمعیت کشورهای پیشرفته را بعضا با مشکل کاهش میزان باروری و رشد منفی جمعیت مواجه ساخته و میانگین سنی در این کشورها را بالاتر برده و با وجود ارتقاء سطح بهداشت و رفاه، جامعه ای به لحاظ سنی پیرتر با تقلیل رده سنی اشتغال به ارمغان آورده است. مطالعه ای در سال ۲۰۰۷ نشان داده است که اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۵۶ میلیون نفر نیروی کار نیاز خواهد داشت. هم اکنون به ازای هر فرد بازنشسته در مجموعه کشورهای این اتحادیه ۴نفر شاغل هستند که تا سال ۲۰۵۰ این نسبت به ۲ نفر به ازای هر بازنشسته خواهد رسید. در این راستا جذب نیروی هایکار غیر اروپای هم متضمن درآمدهای سرشار مالیاتی از جانب اینگونه مهاجرین برای دولت های اروپایی است و هم موتور اقتصادی آینده اروپا محسوب می شود .اگرچه بحران مالی اخیر غرب درخصوص شتاب مهاجر پذیری در اتحادیه بحث هایی را در پی داشت ولی در دراز مدت تغییری در این استراتژی ایجاد نخواهد کرد. از آنجائیکه سیاستهای مهاجر پذیری غرب که تاکید آن بر جذب نیروهای متخصص و تحصیل کرده غیراروپایی است تاثیر غیرقابل انکاری بر ساختار نیروی انسانی کشورهای جهان سوم برجای می گذارد لذا بررسی این فرایند در مراکز پژوهشی و مراجع ذیربط کشورمان در جای خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
یوروستات (آژانس آماری اتحادیه اروپا) اعلام نموده آثار کاهش جمعیت کاری اتحادیه اروپا از پایان دهه اخیر (دو سال دیگر) بر اقتصاد این قاره نمایان خواهد شد و در سال ۲۰۳۰ این بحران به اوج خواهد رسید. بخصوص کشورهای اروپایی حائز کمترین زاد و ولد نظیر آلمان، اسپانیا، ایتالیا و لهستان[۱] می بایست شمار زیادی مهاجر را طی دهه های آینده برای بازسازی جمعیت شاغل خود جذب نمایند. از سوی دیگر الویتهای ملی کشورهای اروپایی به نحوی است که نوعا شهروندان اصلی آنها را به مشاغل کلیدی تر سوق می دهد لذا بمنظور پر نمودن خلاء مهارتی بخصوص در سطح مشاغل عادی، سیاست پذیرش مهاجرین[۲] در برنامه ریزی های ملی و کلان کشورهای صنعتی و اتحادیه اروپایی جایگاه ویژه ای خواهد یافت. نقطه اوج مهاجرت به اروپا در سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ بوده است که در هرسال ۲میلیون نفر وارد محدوده اتحادیه شده اند این رقم ۳.۷ درصد کل جمعیت کشورهای این اتحادیه را تشکیل می دهد که از خارج از مرزهای ۲۷کشور عضو این اتحادیه وارد آن شده اند. آقای فرانکو فراتینی معاون کمیسون تعهد قضایی پارلمان اروپا اظهار می نماید: " اتحادیه اروپایی می بایست رقابت با آمریکا را در خصوص مهاجر پذیری یاد بگیرد چرا که آمریکا اکنون بیشترین میزان کارگران متخصص را از سراسر جهان جذب نموده است." او ادامه می دهد ۸۵ درصد از کارگران غیرمتخصص در این رقابت نصیب کشورهای عضو اتحادیه اروپا می شود و فقط ۵درصد از کارگران غیرحرفه ای به آمریکا راه می یابند و از طرفی ۵۵درصد از نیروهای کار متخصص به آمریکا می روند و فقط ۵درصد کارگر متخصص در این رقابت به کشورهای اروپایی می رسد. البته برخی کشورهای اروپایی مانند کشورهای ایرلند و اسپانیا بعنوان دو کشوری که اقتصاد آنها از مدیریت و برنامه ریزی امور مهاجرین منافعی را حاصل نموده اند شناخته می شوند. شایان ذکر است که رشد اقتصادی خوب این دو کشور طی سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۵ را به سیاستهای مهاجر پذیری استادانه آنها نسبت می دهند.
راه حلــی که برای پر کردن خلاء مدیریت مهاجرت مطرح است ایجاد سیستم کارت آبی اروپاست[۳] (سیستمی شبیه به کارت سبز آمریکا) که برای مهاجرین واجد شرایط صادر می شود. خانم گروبر عضو ایتالیایی پارلمان اروپایی درباره شرایط صدور کارت آبی معتقد است: برای سیاست گذاری، مشخصات شغلی و نیازهای متفاوت مهارتی هریک از کشورهای اتحادیه اروپایی که در این محدوده غیرقابل تامین است می بایست مشخص شود و در طیف این نیازها منطقی است که درها را بگشائیم. وی ضمن تاکید بر ضرورت مبارزه با مهاجرت غیرقانونی ایجاد و تعریف این مسیر قانونی پذیرش مهاجرین متخصص غیر اروپایی را لازم می شمارد. کشور فرانسه نیز در طرحی که چندی پیش جهت ایجاد سیاست مشترک پناهنده پذیری برای ۲۶ کشور اروپایی ارسال و بر تقویت و کنترل مرزهای اروپا، اعمال مدیریت بر مهاجرت قانونی و اخراج مهاجرین غیرقانونی موجود در کشورهای اروپایی تاکید نمود.
دامنه تغییرات جمعیتی اروپا فقط منحصر به اعداد و ارقامی درخصوص افزایش سن اشتغال[۴] و همچنین پیر شدن جمعیت و تحمیل هزینه ها و مشکلات سالمندان نیست گو اینکه درآمدهای سرشار مالیاتی مکتسبه از شاغلین همواره دست دولتهای اتحادیه را برای رسیدگی به وضعیت سالمندان باز گذاشته است ولی تغییرات جمعیتی مورد بحث مشکلاتی را در همه سطوح اجتماعی و نسلهای بعدی این کشورها دامن خواهد زد. شمار سالمندان بالای۸۰ سال[۵] کشورهای عضو این اتحادیه از ۱۸ میلیون و هشتصد هزار نفر موجود به رقم ۳۴ میلیون و هفتصد هزار نفر در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید. و افزایش سن اشتغال (۵۵ تا ۶۴ سال) طی سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۳۰ به رقم ۲۴ میلیون نفر خواهد رسید. جمعیت کشورهایی نظیر آلمان، لهستان، لاتویا، لتونی، استونی، اسلواکی و جمهوری چک هم اکنون دچار کاهش و در حال نقصان است و درمیان شش کشور حائز پر جمعیت ترین ملتهای اتحادیه اروپایی فقط انگلستان(۸درصد) و فرانسه (۶/۹درصد) روند آرام افزایش نفوس را در آینده خواهند داشت.
در مورد انگلستان پیش بینی می شود مهاجران و نوزادان بریتانیا را بزرگ ترین کشور اتحادیه اروپا نمایند. در آمار ۲۷ اوت یورو استات ، مرکز خدمات آماری اتحادیه اروپا، پیش بینی گردیده تا سال ۲۰۶۰ انگلستان با ۷۷ میلیون نفر جمعیت بزرگترین کشور اتحادیه گردد.( با جمعیت کنونی ۶۱ میلیون) بسیاری از این کشورهای دیگری اروپایی کاهش میزان زاد و ولد[۶] و نقصان جمعیت را بواسطه مهاجر پذیری می بایست جبران نمایند. در مجموع جمعیت اتحادیه اروپایی طی ۲۰ سال آتی با روندی آرام افزایش و سپس شروع به نقصان خواهد نمود و از میزان ۴۵۸ میلیون نفر فعلی تا سال ۲۰۲۵ با ۲ درصد رشد به ۴۶۹ میلیون نفر خواهد رسید و سپس با شروع نقصان جمعیت تا سال ۲۰۳۰ به میزان ۴۶۸ میلیون نفر کاهش خواهد یافت. قابل ذکر است در مقایسه با این ارقام، جمعیت ایالات متحده آمریکا تا سال ۲۰۲۵ به میزان ۲۵.۶ درصد رشد خواهد نمود که نسبت به شاخص های آماری کشورهای اروپایی فوق وضعیت مناسبی را نشان می دهد مع الوصف ایالات متحده آمریکا نیز برنامه دقیق و سازمان یافته ای را در پذیرش مهاجر جهت ایجاد تعادل در بازار اشتغال این کشور اعمال می نماید.
بهر حال اتحادیه اروپایی در مسیر رقابت با ایالات متحده امریکا در امر جذب مهاجرین متخصص کشورهای غیراروپایی سعی دارد که شیوه های جذب بهترین ها را بیازماید و در این راستا در قدم اول مبارزه با ورود مهاجرین غیرقانونی را در دستور کار قرار خواهد داد چرا که این گروه که تعداد آنها تقریبا ۵.۴ تا ۸ میلیون نفر برآورد می شود نه تنها سودآوری برای اقتصاد آنها ندارند بلکه بار مالی و مشکلات اجتماعی مضاعفی را تحمیل می نمایند. صدور کارت آبی اروپایی به عنوان یک روش الگو برداری شده از کارت سبز آمریکا نیز گام بعدی اتحادیه اروپایی برای دستیابی به سیستم اجازه کاراروپایی[۷] است که شایسته ترین نیروهای کارغیر اروپایی را در بر خواهد گرفت.

سیداحمدموسوی
[۱] rate Countries with low fertility
[۲] Immigration policy
[۳] European blue card system
[۴] Older workers
[۵] People aged over ۸۰
[۶] Falling birth rate
[۷] Work permit system EU

منبع : سایت الف