خاورمیانه در آستانه تحولات

ناکامی ایالات متحده آمریکا در تحقق طرح‌ها و سناریوهای از پیش برنامه‌ریزی شده برای منطقه خاورمیانه، دولتمردان کاخ سفید را بر آن داشته است تا با انجام یک سری اقدامات رادیکالیستی منطقه خاورمیانه را در آستانه تحولات عظیم قرار دهد.
نومحافظه‌کاران جمهوریخواه که با استناد به بررسی و تحلیل‌های مرتبط با جوامع موجود در خاورمیانه از سوی برخی مراکز بین‌المللی قصد انجام اصلاحات تحمیلی مدنظر خود در این منطقه را دنبال می‌کردند، پس از حمله به عراق با واقعیاتی دور از انتظار روبرو شدند و افق این منطقه از جهان را ویتنامی دیگر برای خود تصور نمودند. حضور گسترده ایالات متحده آمریکا شرایط اسفناک و هولناکی را برای منطقه رقم زده است که می‌توان به برخی از آنها اشاره داشت:
حضور آمریکا سبب شده است هسته‌های تروریستی از جریان و گروه‌های افراطی فراتر رفته و در تفکرات و اذهان جوامع مختلف رسوخ کند.
ایجاد ناامنی و نبود آرامش در منطقه حساس خاورمیانه از دیگر پیامدهای حضور ایالات متحده بود که به تدریج موج بیگانه‌ستیزی بویژه ضدغربی را در میان ملت‌های منطقه دامن زده است.
رشد افراط‌گرایی و ظهور ادبیات خاص آرمان‌گرایانه در میان بازیگران عمده سیاسی منطقه که واکنشی طبیعی در برابر حضور بیگانگان و ارائه طرح‌های تحمیلی نگاشته شده در خارج از خاورمیانه بود نیز این نقطه از جهان را وارد چالش بزرگ در برابر جهان کرده است.
بی‌ثباتی در قیمت و امنیت انرژی که بخش عمده آن در خاورمیانه استخراج می‌شود اقتصاد جهانی را تحت تاثیر خود قرار داده است و کشورهای صنعتی حساسیت ویژه‌ای به منطقه به واسطه وجود منافع خودشان از خود نشان می‌دهند.
تزلزل حاکمیت ملی کشورهای منطقه بخصوص کشورهای عربی شیخ‌نشین که پیامد اولیه هرگونه اصلاحات می‌باشد، این کشورها را در محاصره تهدیدات بالقوه داخلی و خارجی قرار داده است تا جایی که زمامداران این‌گونه کشورها برای خود آینده‌ای مبهم متصور هستند و از هرگونه تضمینی ولو کوتاه مدت برای بقا به هر بهایی استقبال می‌کنند.
افزایش تنش‌های کاذب قومیتی و مذهبی، هسته‌های افراطی را در جای‌جای منطقه گسترانده است و امروزه هیچ قدرتی نمی‌تواند امنیت را در خاورمیانه برای خود ترسیم سازد.
به طور کلی نگاهی به رویدادهای یک‌ساله اخیر خاورمیانه از درگیری‌های میان دولت خودگردان و حماس گرفته تا تحولات سریع کشور لبنان و وقوع فجایع ضدبشری در عراق و افغانستان و رشد مجدد جنبش افراطی و بنیادگرای طالبان در این کشور و همچنین چالش‌های پنهانی کشورهای عربی خلیج‌فارس و... همه و همه نشان از این واقعیت دارد که طرح خاورمیانه بزرگ ایالات متحده هرچند منطبق بر تحلیل‌ها و آمار درست بود اما به واسطه عملکرد یک‌جانبه و سلطه‌جویانه ایالات متحده نه تنها ریشه‌های تروریسم و افراط‌گرایی را در قلب جهان خشک نکرد بلکه به مدد سیاست‌های گرفتار و سرگردان این کشور، تروریسم و افراط‌گرایی جان تازه‌ای یافته و به شیوه‌ها و راهکارهای نوین در سراسر جهان دست یافته است.
بی‌شک، امروز منطقه خاورمیانه ‌آبستن تحولات غیرقابل پیش‌بینی اما عظیم و گسترده است که در صورت وقوع کوچکترین اتفاقی که منافع بازیگران عمده را به طور جدی مورد آسیب قرار دهد وقوع نزاع و جنگی فرامنطقه‌ای و جهانی، دور از ذهن و غیرقابل تصور نمی‌باشد. هرچند کشورهای منطقه از بروز چنین نبردی استقبال نکرده و با تمام توان سعی در پیشگیری از آن دارند ولی در صورت وقوع چنین فاجعه‌ای کشورهای غربی و بویژه ایالات متحده به واسطه دارا بودن منافع گسترده و حیاتی در خاورمیانه بازندگان اصلی این رخداد وحشتناک خواهند بود.

روح‌الله جمعه‌ای

منبع : روزنامه رسالت