گیاه نیروبخش

در مناطق خاور دور بیشترین کاربرد شاهدانه در چین و هندوچین است. [استوارت] می‌نویسد که در چین تمام قسمت‌های مختلف گیاه شاهدانه در طب سنتی چین به عنوان دارو کاربرد دارد. از تخم شاهدانه به عنوان تونیک، نیروبخش، قاعده‌آور، مسهل و ملین، نرم‌کننده، مدر، مسکن و ضد انگل معده و مخدر استفاده می‌شود. مصرف زاید بر حد مجاز آن خطرناک است. یعنی از مسکن‌هایی است که طبق معمول اسراف در خوردن آن خطرناک است.
تخم شاهدانه در موارد زکام و ناراحتی‌های پس از زایمان و استفراغ شدید مصرف می‌شود و در استعمال خارجی روی تاول‌ها و زخم‌هاو به طور کلی زخم سر و کچلی می‌اندازند. ماسون و تئوبالد می‌گویند که گیاه شاهدانه ارزش زیادی برای معالجه کزاز دارد. گیاه شاهدانه مسکن واقعی و موثری برای درد شکم و معالجه سوءهاضمه با علائم درد و برای سرطان‌ها و زخم‌ها اثر شفابخش دارد به علاوه برای معالجه میگرن، روماتیسم و درد اعصاب مفید است. در شبه‌جزیره مالایا برگ‌های آن را می‌کشند و دود می‌کنند. برای رفع مسمومیت مفید است. از تخم آن پس از اینکه به ترتیب خاصی تهیه و به صورت دارو آماده شد برای کمک به وضع حمل و به عنوان تب بر استفاده می‌شود.
شاهدانه طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت قسمتهای مختلف آن متفاوت است، برگ آن از نظر طبیعت مرکب القوی است، یعنی در عین حال که خیلی سرد و خشک است، ضمناً با حرارت لطیف و برودت کثیف است. تخم آن خیلی گرم و خشک است. پوست آن سرد و خشک است و از نظر خواص معتقدند که به علت مرکب القوی بودن برگ آن در عین حال که فرح، سرور، نشاط، نیکویی رنگ رخسار و سکر می‌آورد، مخدر نیز هست و پس از آن سستی می‌آورد، بعد از آنکه آثار قسمت گرم آن که نشاط است زایل شد، آثار قسمت سرد آن که تخدیر و سستی است ظاهر می‌شود و اشتهای غذا را از بین می‌برد و در نهایت موجب غم، تکدر، تاریکی دید چشم، جنون، مالیخولیا، ترس بسیار و استسقامی شود. عصاره برگ آن برای از بین بردن شپش سر و ریختن چند قطره از عصارهٔ برگ و روغن آن در گوش برای تسکین درد گوش نافع است.
ضماد و برگ آن برای تحلیل ورم‌های گرم و تسکین دردهای عصبی مفید است. مقدار خوراک آن تا ۴ گرم و اسراف در خوردن آن مضر و خطرناک است.
تخم آن آشفتگی حال و به هم خوردگی دل را تسکین می‌دهد و بادها را پراکنده می‌کند و قابض است. مضار آن این است که سردرد می‌آورد، دید چشم را کم می‌کند و مضر معده است.
برای احتراز از این عوارض باید سرخ‌کردهٔ آن را خورد. روغن شاهدانه گرم و خشک است و برای درد گوش و اعصاب نافع است.

منبع : روزنامه اطلاعات