۲۶ فروردین ـ ۱۵ آوریل ـ تعریف تابعیت

۱۵ آوریل روزی است كه در سال ۲۱۴ میلادی سنای روم « تابعیت » را در جریان تصویب قانون تعمیم تابعیت رومی به گروه دیگری از ساكنان قلمرو این كشور تعریف كرد . با این كه از آن زمان این تعریف بارها دوباره نویسی شده و بسیاری از اندیشمندان موارد تازه برآن اضافه كرده اند ، معذلك پایه ای را كه سنای روم ریخته همچنان باقی مانده و رعایت می شود.
طبق تعریف « تابعیت یا شهروندی» ، شهروند كه عضو متساوی الحقوق و كامل یك جامعه ملی است دارای یك رشته حقوق و تكالیف است . شهروند می تواند از حقوق خود صرف نظر كند ، ولی انجام تكالیف اجباری و نقض آن موجب مجازات است. به شهروندی كه از بعضی حقوق خود داوطلبانه بگذرد مثلا حق رای دادن در انتخابات و حق تظلم خواهی تبعه غیر فعال گویند. اما، اگر عواملی در صدد بر آیند كه با تهدید و ارعاب و امثال آن یك تبعه و گروهی از اتباع را از استفاده از حق باز دارند با دولت طرف خواهند بود كه مكلف است وسائل لازم را برای برخورداری اتباع از حقوقشان فراهم آورد و با كسانی كه شهروندان را اجبارا از استفاده از حق باز می دارند برخورد كند. هرگونه اعتراض مسالمت آمیز از جمله به : بوروكراسی بد ، وجود اجحاف ، وضع قوانین خلاف منطق و عقل سلیم و قوانینی كه حقوق اساسی را نقض و یا تنها به سود یك طبقه اند ، رد زورگویی و اعتراض به ظلم( عمومی ) حق نیست بلكه تكلیف یك شهروند است كه نمی تواند از آن صرف نظر كند . در صدر این تكالیف دفاع از حاكمیت ملی و تمامیت ارضی وطن است كه سرپیچی از آن در زمان جنگ مجازات اعدام خواهد داشت.
از میان اندیشمندانی كه نسبت به شهروندی نظر داده اند فرضیه « جان راولس » جامعتر و جالبتر است كه آن را در سال ۱۹۷۱ به صورت كتاب منتشر ساخته است . وی تامین فرصتهای مساوی را از حقوق شهروندان حذف و آن را بر تكالیف دولت اضافه كرده و تاكید برآن دارد . وی نوشته است: دولتی كه این تكلیف خود را رعایت نكند باید باز خواست شود. وی آموزش خوبی ها و خوبی كردن به اتباع را از تكالیف دولت ها دانسته و به این ترتیب هدف آموزش و پرورش تنها تدریس خواندن و نوشتن و حساب كردن نباید باشد و به زعم او ، مدرسه یك كارخانه آدمسازی ــ پرورش انسان كامل ــ خواهد بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز