مردم گرایی یا دموکراسی!

مردم به گروهی از انسانها گفته می‌شود که در یک حوزه‌ جغرافیایی و با یک فرهنگ خاص زندگی می‌کنند و دارای تاریخ مشخصی می‌باشند هر چند این تاریخ شفاهی باشد و مکتوب نباشد. بنابراین، در مردم گرایی چند عنصر ضروری می‌نماید: مردم، فرهنگ، زندگی، تاریخ، جغرافیا، ولی دو عنصر از این عناصر متلازم هستند؛ مردم و زندگی بنیادی‌ترین ارتباط وتداعی معانی با هم دارند و همچنین فرهنگ وسیله‌ای برای زندگی مردم است و تاریخ و جغرافیا برای ساختن فرهنگ می‌آیند؛ پس ارتباط درونی این عناصر روشن است. دموکراسی صورت تقلیل یافته مردم گرایی است که به وسیله اشراف یونان رخ داد. آنها که تقسیم‌بندی یونانیان و بربر را بر خود حاکم کرده بودند و بربرها را انسان نمی‌دانستند بلکه ماهیت آنها را حیوان می‌دانستند.
پس انسان فقط یونانی بود و آنان که لیاقت ذاتی برای زندگی داشتند فقط اشراف بودند پس مردم، یونانی بود و بس! و اگر تصمیم مهم سیاسی قرار بود گرفته شود، به وسیله‌ یونانی بود و بس! و اگر تصمیم مهم سیاسی قرار بود گرفته شود، به وسیله‌یونانی‌ها فقط گرفته می‌شد. پس دموکراسی به معنای تصمیم‌گیری مردمان اشراف بود نه مردمان عادی چرا که مردمان عادی؛ به طوری بنیادی مردم نبودند. در دموکراسی با توجه به نکته مذکور، یعنی نخبه‌گرایی گروهی حکومتی، یا حکومت یک گروه نخبه‌گرا بر مردم، یعنی مردم حق ندارند گروه غیرنخبه را برای حکومت قبول کنند چون اصلا کاندیدا نیستند بلکه بایستی مردم گروهی از نخبگان را قبول کنند. پس دموکراسی یک حکومت استبدادی گروههای نخبگان است و چرخش قدرت بین نخبگان دور می‌زند نه بین مردم و نخبگان و مشروعیت دموکراسی نیزاز مشروعیت نخبگان به دست می‌آید نه از مشروعیت مردمی و همین طور مشروعیت نخبگان از مشروعیت اشرافیت یونانی به وجود آمده است.
اشرافیت و نخبگان ملاک دموکراسی می‌باشند نه مردم و غیر نخبگان و غیر اشراف، پس دموکراسی مصداقی است آمریکایی، پس آمریکا تعیین می‌کند که چه کسی دموکراسی دارد و چه کسی ندارد و به طور طبیعی همسویی با مصداق دموکراسی و دموکراسی یعنی آمریکا، یک جامعه را مردمسالار می‌کند و پر پیداست که این همسویی در سطح نخبگان رخ می‌دهد. پس رواج دموکراسی آمریکایی در جهان یعنی رواج فرهنگ نخبگان آمریکایی به نخبگان غیر آمریکایی که این فرهنگ یک زندگی وابسته به آمریکا در هر جامعه به وجود خواهد آورد و نظام معنایی وابستگی یعنی وابستگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی پس منافع آمریکایی به وسیله رواج دموکراسی آمریکایی به جهان به طور بنیادی تامین خواهد شد.
جهانی شدن به معنای آمریکایی، یعنی رواج دموکراسی آمریکایی به سبک فوق که در دراز مدت منافع آمریکا به صورت نهادینه شده تامین خواهد شد. پس در جهان آینده، برخورد آمریکا با جهان، برخورد مصداق‌های دموکراسی خواهد بود مثل برخورد آمریکا با اروپا یا برخورد آمریکا با ایران. آمریکایی ساختن جهان در آینده، یک جنگ مصداق و مفهوم همراه است و آمریکا نیاز دارد که دانش بشری و به طور خاص علوم انسانی، به طرف تشریح مصداق پیش برود که تبیین مفهوم و امپریالیسم معرفتی آمریکا از همین جا به وجود آمده است. دموکراسی از همان اول یک مدل نخبه‌گرا در یونان فقط قابل اجرا بوده است و به همین دلیل گفته شده است که دموکراسی واقعی در جوامع کوچک قابل اجراست نه جوامع بزرگ.
دموکراسی غربی، در قالب حزب سیاسی و مردم قابل اجرا است، یعنی حاکمیت نخبگان حزبی برتوده‌های مردم که در نظریه‌های علوم اجتماعی امروز جنگ فرهنگ نخبگان و فرهنگ توده‌ای ادامه دارد (مکتب فرانکفورت و بیرمنگام) واین گسل بزرگ فرهنگ غربی و دموکراسی آن است، یعنی عدم مشروعیت فرهنگ نخبگان حزبی در نظر مردم غرب. پس عدم اعتماد به حزب سالاران غربی در حال شیوع می‌باشد. دموکراسی در عاقبت و آینده خود، دچار انحطاط می‌شود و یا به ضد خودش تبدیل می‌شود. دموکراسی برای مشارکت به وجود آمد ولی امروزه خودش بر ضد مشارکت تبدیل شده است.
مردم غرب دارای این احساس شده‌اند که یک نوع اجماع مرکب از احزاب به وجود آمده است و براساس منافع حزبی خود در مقابل مردم فریبی سکوت کرده و این در فرهنگ سیاسی غرب به صورت هنجار سیاسی در آمده است (نمونه آن جنگ آمریکا و انگلیس در عراق) پس مشارکت سیاسی به حداقل شده است چرا که صدای مردم در پژواک‌های احزاب از بین رفته است.
بزرگترین رقیب دموکراسی آمریکایی، مردم‌گرایی است؛ مردم گرایی به معنای اصالت زندگی مردم (مادی و معنوی) می‌باشد و همه‌ ابعاد اجتماعی- سیاسی و اقتصادی را طی خواهد کرد؛ یعنی زندگی، مقدم و وارد بر تمامی ابعاد جامعه خواهد بود و همه چیز بر محور زندگی (معنوی و مادی) شکل خواهد پذیرفت. مردم گرایی ریشه در عرفان اسلامی- ایرانی دارد که ریشه آن نیز به قرآن برمی‌گردد وآن فطرت است؛ یعنی مردم از آن جهت که مردم و ناس هستند دارای فطرت هستند. فطرت همان خلقت هدایت یافته تکوینی بشر است و همان اضافه وجودی و وجود ربطی فلسفه ملاصدرایی است و چون مردم دارای فطرت می‌باشند، پس هدایت درونی را با خود دارند و فطرت همان عقل سلیم و همان commonsense است. پس مردم از آن جهت که مردم هستند هرگز اشتباه نمی‌‌کنند ولی تحت نظر نخبگان منحرف به اشتباه کشانده می‌شوند. مبانی مدیریت جامعه اسلامی در نظام مردم محور، بر اولوالالباب بنا می‌شوند. اولوالالباب یعنی کسانی که دارای عقل پاک و خارج از خیال و وهم هستند که همان فطرت می‌باشد و مدیریت اسلامی بر اساس اولوالالباب که مدیریت تکثر یافته از فطرت می‌باشد شکل می‌گیرد؛ یعنی بر خورد فطرت با جهان اطراف مادی و معنوی. اگر براساس فطرت و عقل سلیم برخورد شود در انسان یک نوع اولوالالبابی تحقق پیدا می‌کند. پس اولوالالباب نخبه‌گرایان غیر مردمی نیستند و ایدئولوژیها مقدم بر مردم واقع نمی‌شوند. و از خود مردم (من انفسکم) برای مردم در جهت رضای خدا، (نه پاداش لفظی و نه پاداش عملی از مردم نمی خواهند) مدیریت مردم را به عهده می‌گیرند و مدیریت را پرت شدن به لبه جهنم می‌دانند و از همین جاست که بر مردم حق پیدا می‌کنند.
مردم‌گرایی به دنبال حیات طیبه و زندگی پاک می‌باشد تا پیشرفت و شهوترانی توسعه که غالبا در قالب انسانهای قهرمان و گروههای نخبگان مطرح می‌شود.
پس پیشرفت و توسعه یک ایدئولوژی بیشتر در دست گروه‌های نخبه جامعه می‌باشد تا مردم، مردم پیشرفتی را می‌طلبند که ضامن زندگی آرام و پاکی برای آنها باشد نه آنکه مصادره کننده‌ زندگی آنها باشد. پس فدا کردن یک نسل برای پیشرفت نسل دیگر غیر اخلاقی است.
زمانی که حکومت مردم گرا باشد، پس نخبگان چه از نظر معرفتی (ایدئولوژی‌ها) و چه از نظر ساختاری (حکومت و ساختار اجتماعی فرهنگ سیاسی و اقتصادی) تابع مردم می‌باشند و خدمتگزار و یار آنها نه یار و حاکم بر آنها.

محسن آلوستانی مفرد

منبع : روزنامه رسالت