روابط خاکستری ترکیه و ارمنستان بر روی چمن سبز

۲۴ آوریل سال ۱۹۱۵ میلادی با شروع قتل‌عام جمعی ارامنه در زمان امپراطوری عثمانی در جریان جنگ جهانی اول فصل جدیدی در مناسبات ترک‌ها با ارامنه شکل گرفت.
کشته شدن یک میلیون و نیم ارمنی، اعتراض بیش از ۱۰ کشور و بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی گوناگون را به همراه داشته است به نحوی که حتی پارلمان‌های آلمان و فرانسه در سال ۲۰۰۵ با تصویب قوانینی این جنایات را محکوم کردند و از دولت‌مردان ترکیه خواستند که قتل‌عام ارامنه را به عنوان بخشی از تاریخ خود بپذیرند ولی موضوع کشتار ارامنه که یکی از مواضع حساس در ترکیه محسوب می‌شود با مقاومت گروه‌های ملی‌گرای ترکیه مواجه شده است.
در چنین شرایطی شاگردان نجم‌الدین اربکان در دولت اسلامگرای ترکیه توانسته‌اند با پشت سرگذاشتن تهدیدهای نظامیان لائیک وتهاجم‌های گروه‌های ملی در داخل کشور گام‌های عملی‌تری را در عرصه سیاست خارجی ترکیه بردارند به نحوی که اکنون این کشور به محلی برای جلسات مذاکره فراینده پیچیده صلح از بحران دارفور تا مناقشات اعراب و اسرائیل تبدیل شده است.
اکنون که تنش نود ساله مابین ارمنستان و ترکیه به عنوان یکی از موانع مذاکرات پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا محسوب می‌شد، قرعه‌ شانس برای یخ شدن دیوار بی‌اعتمادی دو کشور در فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) رقم خورد.
عبدالله گل هم‌گروه شدن تیم ترکیه را با جمهوری ارمنستان فرصت مغتنمی شمرد و همانند پیروزی تیم ترکیه در چمن سبز در مقابل ارمنستان، پیروزی دیگری را در کارنامه سیاست خارجی دولت اسلامگرای ترکیه ثبت کرد.
تدبیر عبدالله گل آن‌چنان به موقع بود که حتی زنجیره انسانی ارامنه درخیابان‌های ایروان نیز خدشه‌ای در شکسته شدن تابوی روابط دوکشور ایجاد نکرد.
در این بین آمریکایی‌ها تلاش کردند که قسمتی از این کیک پیروزی نیز نصیب آنها شود. به همین دلیل برای شریک شدن دراین پیروزی «راس ویلسون» سفیر آمریکا در آنکارا طی اظهاراتی تلاش کرد که بهبود روابط دو کشور ترکیه و ارمنستان را معطوف به نقش‌آفرینی آمریکا در حل این بحران کند.
هرچند ادعای وی برخلاف عملکرد مجلس نمایندگان آمریکاست که در سال گذشته با تصویب طرح مسئله «نسل‌کشی ارامنه» در کمیته روابط خارجی کنگره آمریکا موجب واکنش تند افرادی همچون «آگمن باغمیش» مشاور ارشد سیاست خارجی نخست‌وزیر ترکیه شد.
«آگمن باغمیش» نانسی پلوسی و دموکرات‌های پارلمان آمریکا را به علت تشدید اختلاف مورد نکوهش قرار داده بود تا خط بطلانی بر نقش آمریکا در سیاست‌های صلح‌طلبانه ترکیه کشیده شود.
به هر حال پیشرفت‌های سیاست خارجی ترکیه را باید محصول استراتژی تنش‌زدایی و دستگاه دیپلماسی فعال و پویای دولت اسلامگرای ترکیه بدانیم که این روش می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر کشورهای اسلامی و منطقه باشد.

محمدرضا نظری

منبع : خبرگزاری آفتاب