واردات مرکبات به نام مصرف کنندگان به کام ...؟

استان مازندران با تامین ۴۰ درصد مرکبات کشور در حالی که ارزش اقتصادی تولید آن سالانه رقمی معادل ۶ هزار میلیارد ریال تخمین زده می شود، یکی از مناطق پراهمیت در تولید مرکبات است.
شایان ذکر است که مرکبات این استان ۱۱ درصد از محصولات باغی کل کشور را نیز به خود اختصاص داده است. و اینها همه در حالی است که مسایل و مشکلاتی نظیر سرمازدگی، نوسانات قیمت در بازار، واردات و... همیشه بر سر راه تولید و عرضه آن موانعی جدی محسوب می شوند که لزوم بررسی و رسیدگی به آنها با توجه به اهمیت های آن احساس می شود.
بارش برف سنگین و یخبندان در سال گذشته از مدت ها قبل پیش بینی هایی را مبنی بر کاهش قابل توجه تولید مرکبات در این منطقه به وجود آورد. بنا به اعلام حبیب الله رادفر، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران دمای ۱۳ درجه زیر صفر و بارش بی سابقه برف که از نیمه دوم دی ماه سال گذشته روی داد، خسارتی معادل ۱۰ هزار میلیارد ریال از ناحیه این پدیده طبیعی به باغات مرکبات وارد آورد. وی در خصوص این خسارت چنین بیان داشت: بیشترین خسارت سرما به منطقه غرب استان که بیشتر نهالستان بوده است وارد شد، به طوری که در سال جاری با افت تولید نهال مواجه بودیم که به منظور جبران خسارت ۵۰۰ هزار نهال به صورت یارانه ای میان باغداران این منطقه توزیع می شود.
وی در بخشی دیگر از سخنانش به حضور مرکبات نوبرانه در بازار اشاره کرد و چنین گفت: با توجه به اینکه زمان برداشت واقعی نیمه دوم آبان ماه است، عرضه مرکبات مازندران با نارنگی نوبرانه مدتی است که آغاز شده است. اما عرضه نارنگی های سبز و کال در بازار از حد نوبرانه بیشتر است چرا که باغداران به دلیل خسارت های سرمای شدید و از بین رفتن حدود ۷۵۰ هزار تن انواع محصول مرکبات که بر سر درخت ها مانده بود، با این تجربه تلخ و ترس از سرمای مشابه پارسال، اقدام به برداشت پیش از موعد آن کرده اند.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی مازندران با تاکید مجدد بر ترس باغداران از متضرر شدن، از آنها خواست که از برداشت نارنگی تا زمان تغییر کامل رنگ و آبدار و شیرین شدن خودداری نمایند و نگران فروش نیز نباشند چرا که در غیر این صورت نه تنها سود نخواهند کرد که متحمل ضررهای زیادی نیز خواهند شد. در همین خصوص عنایت الله بیابانی، نایب رییس خانه کشاورز و مدیر عامل اتحادیه مرکبات کشور ضمن اشاره به تولید قابل قبول مرکبات در سال جاری علی رغم مشکلات موجود گفت: سرمازدگی پارسال و خشکسالی امسال واقعیت هایی هستند که باید آنها را پذیرفت. او در حالی که تولید نارنگی در سال جاری را به حد وفور ارزیابی کرد، افزود: میزان تولید مرکبات امسال رقمی حدود ۴ میلیون تا ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تن است که این میزان نیاز داخلی را تامین می کند.
بیابانی ضمن تاکید بر تفاوت میان کاهش تولید و کمبود تولید چنین اعلام کرد: در مقام مقایسه با سال گذشته به دلایل متعددی کاهش تولید را داشته ایم اما کمبود تولید خیر.
اما چندی پیش از سوی منابع دولتی اعلام شد که به دلیل کاهش تولید پرتقال در سال جاری و در جهت تنظیم بازار اقدام به واردات میزان قابل توجهی از این محصول از کشورهای آفریقایی، مصر و ترکیه خواهد شد. در همین راستا عباس قلی زاده، رییس سازمان بازرگانی استان تهران به دلیل خسارت های ناشی از سرمازدگی و از بین رفتن بخش عمده ای از میوه ها، خبر از تغییر زودتر از موعد تعرفه های واردات مرکبات در سال جاری داد و گفت: در حال بررسی تعیین زمان بندی مناسب برای اعمال کاهش تعرفه ها برای واردات و ذخیره سازی میوه در جهت تنظیم بازار هستیم. بنابراین کاهش تعرفه ها در سال جاری زودتر از موعد مقرر اتفاق می افتد.
وی همچنین عنوان کرد که در سال جاری با تولید بسیار محصول نارنگی بخشی از بازار میوه تامین شده است. اما قائم مقام خانه کشاورز ضمن آن که تصمیم به واردات مرکبات خارج از فصل را از سوی دولت تصمیمی نادرست و غیرکارشناسانه می خواند، معتقد است که دادن مجوز واردات از سوی دولت در شکستن دولت ها در بازار بی تاثیر است و اثری به حال مصرف کنندگان ندارد؛ چرا که تاثیری در کاهش قیمت ها نخواهد داشت. ضمن آن که آفات موجود در مرکبات وارداتی در شرایطی که کشور آمادگی قرنطینه برای واردات حجیم را ندارد، خطر شیوع برخی امراض را به همراه خواهد داشت.
عنایت الله بیابانی، نایب رییس خانه کشاورز واردات را در این شرایط یک بدعت غلط می داند که به جز ضرر تولیدکنندگان چیز دیگری دربر نخواهد داشت. مضاف بر اینکه وی واردات را که با توجیه کنترل قیمت ها و در نظر گرفتن نفع مصرف کنندگان صورت می پذیرد عملی کاملا ناعادلانه می داند. چرا که طبق قرارداد محصول جعبه زده، به قیمتی نازل معادل هر کیلو ۴۰۰-۳۵۰ تومان از باغداران خریداری می شود و به دلیل عدم کنترل و نظارت دولت بر بازار و باز بودن دست دلالان، محصول با افزایش قیمت و رقمی معادل هر کیلو ۲۰۰-۱۵۰۰ تومان به دست مصرف کننده می رسد که این اجحافی بزرگ در حق مصرف کننده و تولیدکننده داخلی است.
نایب رییس خانه کشاورز این نقص را ناشی از سیاست کهنه انحصارطلبی دانست و گفت: در حالی که ایران جزو ۵ کشور بزرگ تولیدکننده مرکبات بوده و قادر است نیاز صنایع تبدیلی را برطرف کند، چرا باید از کشورهایی مثل ترکیه، مصر و غیره با تعرفه صفر و خارج از فصل، مرکبات وارد شود.
بیابانی، مدیر عامل اتحادیه مرکبات با اشاره به تولید مرکبات در ۸ استان کشور گفت: تولیدات داخلی به اندازه ای است که می توان مازاد آن را صادر کرد.
وی از وزارت کشاورزی به عنوان یک متولی مسوول خواست در واردات مرکبات به کشور و تعرفه های ورود آن تجدیدنظر کند.
در همین زمینه صدرالدین نیاورانی، رییس اتحادیه صادرکنندگان میوه ضمن آن که نیاز بازار را بیشتر از میزان تولید می داند می گوید: اتحادیه صادرکنندگان میوه و تره بار با واردات مخالف است اما برای کنترل بازار راهی به جز واردات میوه وجود ندارد و واردات می تواند تا حد زیادی تعدیل را در بازار برقرار کند.
نیاورانی ضمن آن که کاهش تولید به دلیل سرمازدگی سال گذشته را دلیل اصلی کاهش تولید در سال جاری می داند، معتقد است که به همین دلیل صادرات پرتقال نیز صورت نخواهد گرفت چرا که تقاضا در بازار داخل برای آن بیشتر از بازارهای هدف است.
وی چنین می افزاید: امیدواریم، با حمایت های دولت تغییر واریته ها و اصلاح باغ ها به حدی برسیم که تولید در حد مطلوب باشد و شرایط برای صادرات مازاد محصول نیز فراهم شود.
از سویی دیگر قیمت مرکبات طی ۲-۱ ماه گذشته در مقایسه با زمان مشابه در سال پیش افزایش بیش از ۱۴۰ درصدی را تجربه کرده است و این افزایش قیمت ها در حالی روی می دهد که بنا به گفته باغداران و تولیدکنندگان سودی که نصیب تولیدکنندگان می شود بسیار ناچیز است و دلالان و واسطه ها از مابه التفاوت قیمت میوه ها در چرخه تولید تا مصرف بیش از ۱۱۰ درصد سود می برند و تکلیف مصرف کنندگان نیز با وجود این قیمت های بالا از قبل روشن است. در این شرایط نه تنها واردات با تعرفه پایین مشکلی را حل نخواهد کرد و میوه ارزان را به بازار تزریق نمی کند، موجبات ضرر و زیان باغداران کشور را به همراه خواهد داشت. در این شرایط انتظار بازنگری در برخی تصمیمات و ارایه راهکارهایی جهت حل مشکلات و بحران های پیش رو از مسوولین و نهادهای مربوطه، توقع زیادی نیست.

تهیه شده توسط مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور

منبع : ماهنامه دام، کشت و صنعت