گریه، خوب یا بد؟

هر روز و هر ساعت نوزادان زیادی در جهان متولد می‌شوند و با گریه خود اولین دقایق تولدشان را جشن می‌گیرند.
شاید بتوان گفت ابتدایی‌ترین وسیله ارتباطی انسان با جهان پیرامونش، گریستن بوده و هست. نوزاد تازه متولد‌شده‌ای که عاجز از انجام هر کاری است و برای بقا نیازمند کمک دیگران است، به وسیله گریه به جهان پیرامونش واکنش نشان می‌دهد و تمام نیازهایش را با زبان گریه به اطرافیان می‌فهماند. او با گریه خود به دیگران می‌گوید: به غذا احتیاج دارد، تشنه است و...گریستن نوزادان، غریزه‌ای برای برطرف‌کردن نیازهایشان است. در سنین کودکی نیز گریه وسیله‌ای برای ابراز خشم و ناراحتی است. بسیاری از کودکان هرگاه مخالفتی در جهت رسیدن آنها به خواسته‌هایشان صورت بگیرد، شروع به گریه می‌کنند و در این هنگام است که اگر والدین برای آرام‌کردن او از مخالفت خود دست برداشته و به خواسته نامعقول کودک گردن نهند، گریه برای کودک مانند ابزاری موثر در جهت رسیدن به اهدافش شناخته خواهد شد و هر بار با مانع و مخالفتی در زندگی روبه‌رو شود، با شدت بیشتری خواهد گریست اما اگر والدین چند بار در برابر گریه کودک از خود مقاومت نشان دهند، کودک خواهد آموخت که گریه نمی‌تواند راه مناسبی برای دستیابی به هدف باشد.
● اشکت را رها کن
گریستن، تنها مختص نوزادان و کودکان نیست بلکه در تمام سنین میل به گریستن همراه انسان و در وجود اوست. گریه در موارد غم و شادی، تسکین‌دهنده روح انسان و جلابخش نفس اوست. گریه به قشر و گروه خاصی از مردم محدود نمی‌شود، بلکه زن و مرد، پیر و جوان، فقیر و غنی، همه و همه بارها و بارها در لحظاتی از زندگی خود گریسته‌اند. مومن باتقوایی که در نیمه‌های شب با خدای خودش خلوت کرده، می‌گرید. مادری که فرزندش را به خانه بخت می‌فرستد، از شوق این وصلت می‌گرید. محکوم به اعدامی که واپسین لحظات زندگی خود را سپری می‌کند،در خلوت خود اشک می‌ریزد، یتیمی که شب گرسنه سر بر بالین می‌نهد در فراق پدر مویه می‌کند و خلاصه می‌توان گفت گریه در همه مراحل زندگی در وجود انسان است تا او به وسیله آن هیجانات و آلام خود را تخلیه کرده و روح و جسمش را از فشارها و استرس‌ها پاک کند.مرجان حشمتی که مادر یک خانواده ۵ نفری است، می‌گوید: من خیلی گریه نمی‌کنم و بیشتر مواقع سعی می‌کنم بر احساساتم غلبه کنم چون احساس می‌کنم با گریه خود را ضعیف نشان داده و به دیگران فرصت سوءاستفاده می‌دهم.او می‌گوید: مادرم همیشه به من می‌گفت: «گریه مختص بچه‌هاست و آدم بزرگ‌ها نباید گریه کنند.
من هم این مطلب را همیشه به بچه‌هایم می‌گویم چون با گریه مشکلی از مشکلات انسان کم نمی‌شودو فقط حس ترحم و دلسوزی دیگران برانگیخته خواهد شد و دشمنان انسان شاد می‌شوند».در مقابل این نظر که متاسفانه نظر بیشتر مردم جامعه است برخی هم معتقدند گریه نه تنها بد نیست و به شخصیت انسان لطمه‌ای نمی‌زند بلکه باعث تخلیه هیجانات و آرامش اعصاب می‌شود. دکتر محمدتقی جغتایی در این مورد می‌گوید: «گریه باعث تخلیه هیجانات درونی انسان می‌شود و کسی که گریه نمی‌کند در واقع تمام فشار، اضطراب و هیجانات را درون خود ذخیره می‌کند، این امر در درازمدت دارای اثرات مخرب و منفی زیادی است. بغض فرو داده این افراد به مرور زمان و در اولین فرصت به صورت رفتارهای عصبی و تصمیم‌های آنی و غیرمنطقی آشکار می‌شود».
این عصب شناس برخی از خودکشی‌ها را نتیجه فشارهای درونی تخلیه نشده دانسته و می‌گوید: «گریه در اماکن مذهبی از روش‌های موثر تخلیه هیجانات افراد است اگر گریه از روی ناراحتی باشد، با کاهش مهارت و توانایی‌های فردی و اجتماعی همراه خواهد بود و در این حالت مغز دچار عملکردهای پایین است، در حالی که گریه شوق باعث بالا رفتن مهارت‌های اجتماعی و فردی شخص می‌شود. در این حالت سلول‌های مغزی تازه می‌شوند و انسان از لحاظ روانی و فیزیکی در وضع مطلوبی قرار می‌گیرد.»
از دیدگاه روانشناسان گریه به عنوان نوعی واکنش فیزیولوژی محسوب می‌شود، که در همه افراد وجود داشته و تحت‌تاثیر جنبه‌های فیزیولوژیکی ایجاد می‌شود. یکی از روانشناسان در این زمینه معتقد است، از لحاظ روانی گریه باعث تخلیه و دستیابی به نوعی احساس سبکی و آرامش می‌شود.
● بیماری‌های روان‌تنی و بغض‌های فروخورده
دکتر بهروز بی‌شک یکی از علل کمتر گریستن مردها نسبت به زن‌ها را نگاه متفاوت آنها به محیط اطراف وسایل پیرامون می‌داند و می‌گوید: کمتر گریستن مرد‌ها با فرهنگ و باورهایی که از کودکی به آقایان القا شده، رابطه مستقیم دارد. اینکه مرد نباید گریه کند، یکی از باورهای غلط و کلیشه‌ای جامعه ماست که متاسفانه اثرات منفی فراوانی را نیز به دنبال خواهد داشت.او تفاوت نگرش مرد و زن به مسائل را از دیگر عوامل بازدارنده گریه در مادران عنوان کرده و می‌گوید: «مرد و زن از لحاظ ذهنی و تعریف و تفسیر مسائل با هم متفاوت هستند و همین امر باعث تفاوت این دو جنس در تمام جنبه‌های زندگی حتی گریه کردن می‌شود».او یکی از شایع‌ترین عوارض عدم تخلیه فشارهای مثبت و منفی زندگی را بیماری‌های روان‌‌تنی دانسته و خاطرنشان می‌کند: بیماری‌های روان‌تنی یکی از شاخه‌های علوم پزشکی است که تاثیر روح و روان را بر جسم مورد مطالعه قرار می‌دهد.
بسیاری از بیماری‌های جسمی مانند بیماری‌های قلبی، سردردها، زخم‌های گوارشی، آسم، نوسانات فشار خون و ... ریشه عصبی دارند و در گروه بیماری‌های روان‌تنی محسوب می‌شوند که با تخلیه هیجانات به روش‌های مختلف از جمله گریه کردن می‌توان از بروز بسیاری از آنها جلوگیری کرد».گریه نوعی رفتار با انگیزه‌هایی است اگر چه گریستن بیشتر نشانه افسردگی و غم است ولی می‌تواند به دلیل خوشحالی بیش از حد و یا به عنوان وسیله‌ای برای جلب توجه و حمایت دیگران هم استفاده شود.
● گریه و تربیت
با توجه به مشاهدات انجام شده می‌توان ادعا کرد گریه کردن در افراد مختلف تحت تاثیر روش‌های تربیتی خانواده متفاوت است. در کشورهای خاورمیانه و اروپای جنوبی تظاهرات هیجانی از جمله گریستن راحت‌تر ابراز می‌شود و فرد به راحتی و با قید و بند کمتری می‌تواند با گریه اندوه و شادی خود را تخلیه کند اما در کشورهای اروپای شمالی و غربی افراد حتی در مواقع ضروری هم کمتر گریه می‌کنند.فربد فدایی، روانپزشک معتقد است گریستن باید در حد اعتدال باشد. افرادی که در خانواده‌ای پرورش یافته‌اند که والدین با اصول صحیح مقابله با مشکلات آشنا نبوده‌اند، معمولا بیش از سایرین گریه می‌کنند.
او معتقد است، همان‌گونه که گریه نکردن دارای پیامدهای منفی فراوانی است، گریه زیاد هم باعث می‌شود دیگران فرد را انسانی ضعیف‌النفس دانسته و این فرد از نظر اجتماعی دچار مشکل خواهد شد.

شهرزاد عبدیه

منبع : روزنامه تهران امروز