دلایل توجیهی تأسیس «انجمن ایرانی مطالعات جامعهٔ اطلاعاتی»

پیشرفت پرشتاب و گستردهٔ فناوری‌های نوین، فرارسیدن نوعی انقلاب جدید ارتباطی و پدید آمدن یك عصر تازهٔ اطلاعاتی، كه جوامع صنعتی كنونی را به سوی جوامع اطلاعاتی و معرفتی گرایش می‌دهد، ضرورت و اهمیت مطالعات و تحقیقات علمی در زمینه چگونگی گذار به این دگرگونی‌ها را بیش از پیش افزایش داده است.پژوهش‌ها، سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های مربوط به بزرگراه‌های اطلاعاتی، زیر ساخت‌های اطلاعاتی و ایجاد جوامع اطلاعاتی در سطح‌های ملی و جهانی، كه در دههٔ ۱۹۹۰ در كشورهای پیشرفته غربی طرف توجه قرار گرفتند و با تدارك برگزاری كنفرانس‌ها و سمینارهای منطقه‌ای و بین‌المللی مربوط به جامعه اطلاعاتی همراه گردیدند، توجه اكثر كشورهای در حال توسعه را نیز به لزوم آینده‌نگری‌های اطلاعاتی و ارتباطی جلب كرده‌اند. به طوری كه از اواخر دههٔ مذكور، به دنبال كوشش‌های كشورهای صنعتی برای جهانی‌سازی تكنولوژی‌های نوین اطلاعات و ارتباطات و تشكیل كنفرانس‌های سران گروه ۸ كشور بزرگ صنعتی و كشورهای اتحادیه اروپایی در مورد جامعهٔ اطلاعاتی جهانی و تصویب منشوری راجع به آن، بسیاری از كشورهای آسیایی و آفریقایی و آمریكای لاتین هم برای جبران عقب‌ماندگی‌های اطلاعاتی و ارتباطی خود، به تكاپو پرداختند و علاوه بر طراحی و اجرای برنامه‌های پژوهشگری و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی ملی در این زمینه‌ها، در برگزاری « اجلاس جهانی سران دربارهٔ جامعه اطلاعاتی»، كه در آذر ماه ۱۳۸۲ در ژنو تشكیل گردید نیز نقش مهمی ایفاد كردند و توانستند در سندهای نهایی مصوب آن، كه با عنوان‌های «اعلامیهٔ اصول و برنامهٔ عمل» صادر شدند،بسیاری از هدف‌های مشترك خود در مورد برابری ارتباطات و تعادل اطلاعات را بگنجانند.خوشبختانه، در ایران هم در چند سال گذشته به فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات توجه خاصی مبذول گردیده است. پیش‌بینی قبلی برنامهٔ سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در زمینهٔ پیشرفت و گسترش این فناوری‌ها و اشارهٔ صریح آن به ضرورت «حركت به سوی جامعه اطلاعاتی» و نیز جایگاه برجستهٔ این فناوری ها در اقتصاد دانش محور و سایر زمینه های مورد توجه در برنامهٔ چهارم توسعهٔ كشور، موید آن است كه كشور ما نیز مانند بسیاری از كشورهای در حال توسعه به ویژه هند، چین، مالزی، مصر، آفریقای جنوبی و برزیل، برای پیشرفت و گسترش سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای اطلاعاتی و ارتباطی، اهمیت فراوان قائل شده‌است. بهترین نمونهٔ آن، تدوین و تصویب طرح « توسعه و كاربرد فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات» (تكفا) است كه از سه سال پیش به وسیلهٔ «شورای عالی اطلاع‌رسانی» به اجرا گذاشته شده است.در سال‌های اخیر، با ایجاد « مركز پژوهش‌های ارتباطات» با همكاری دانشگاه علامه طباطبایی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و برگزاری دو « سمینار میان منطقه‌ای كشورهای آسیای مركزی- غربی و جامعهٔ اطلاعاتی» در شهریور ماه ۱۳۸۰ و شهریور ماه ۱۳۸۲ و همچنین تشكیل « همایش علمی ایران و جامعهٔ اطلاعاتی در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی»، كه به ابتكار این مركز و همكاری یونسكو، شورای عالی اطلاع‌رسانی،وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ترتیب یافتند گام‌های مهمی در راه پیشرفت و گسترش مطالعات و تحقیقات مربوط به جامعه اطلاعاتی در ایران برداشته شده‌ اند.در عین حال، با توجه به اهمیت روز افزون آینده‌نگری ارتباطی در سطح‌های ملی منطقه‌ای و جهانی و كوشش‌های بیش از پیش بسیاری از كشورها برای ایجاد نهادها و به ویژه انجمن‌های پژوهشی در زمینه اختصاصی جامعه اطلاعاتی، ضروری است هرچه زودتر در مورد تأسیس «انجمن ایرانی مطالعات جامعهٔ اطلاعاتی»، كه با شركت گروهی از استادان و متخصصان علوم ارتباطات دانشگاههای مختلف كشور به فعالیت خواهد پرداخت، اقدام شود.تأسیس این انجمن در شرایط حساس كنونی، كه باتوجه به جایگاه فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات در برنامهٔ چهارم توسعه كشور، باید چگونگی توسعهٔ این فناوری ها و نقش و كاربرد آن ها در این برنامه مشخص شود و مقدمات مشاركت فعال ایران در دومین مرحله «اجلاس جهانی سران دربارهٔ جامعه اطلاعاتی» در پاییز سال ۲۰۰۵ در تونس فراهم گردد، بدون تردید گام بسیار مهمی در پیشبرد پژوهش‌های ارتباطی و اطلاعاتی، به منظور تدارك سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعهٔ كشور، خواهد بود.