الو! افغانستان؟

● نگاهی به توسعه زیر ساخت های مخابراتی در افغانستان
گسترش شبكه مخابرات در همه كشورها از جمله افغانستان كه كار بازسازی زیرساخت های آن در سه دهه جنگ های داخلی تخریب شد، به عنوان یك امر مهم مستلزم تلاش و سرمایه گذاری كلان است. دولت افغانستان بنا به ضرورت های اجتماعی گسترش فعالیت های این بخش را در اولویت كاری خود قرار داده است. این در حالی است كه تاریخچه ایجاد تلفن در این كشور به زمان حكومت امیر «امان الله خان» به ۸۷سال قبل در سال ۱۲۹۸خورشیدی باز می گردد. روند افزایش ظرفیت مخابرات در افغانستان تا ۳۰سال قبل با فراز و نشیب هایی روبرو بوده است. براساس آمار، در سال ۱۳۵۵خورشیدی ۲۸هزار خط تلفن در كشور دایر بود كه این رقم هفت سال بعد به ۳۱هزار و ۲۰۰خط تلفن افزایش یافت كه اغلب این تلفن ها به شهر كابل پایتخت افغانستان اختصاص داشت.
همچنین براساس تخمین های سازمان ملل در سال ۱۳۷۶خورشیدی تعداد ۲۹هزار خط تلفن در سراسر افغانستان فعال بوده است.
بر پایه گزارش ها تا سال ۱۳۷۷خورشیدی ارتباط تلفنی شهرهای كابل، هرات، مزارشریف ، قندهار و جلال آباد به وسیله ماهواره و ماكروویو صورت می گرفت. گرچه افغانستان تا ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱میلادی به وسیله چند خط تلفن با ایران و پاكستان ارتباط داشت اما بیشتر شهرها بدون تلفن بود و وسیله ای برای ارتباط مؤثر و سریع در اختیار نداشته است.
پس از سقوط حكومت پنج ساله طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱میلادی توسعه تلفن بیش از گذشته مورد توجه دولت فعلی افغانستان قرار گرفت كه علاوه بر نوسازی سامانه های مخابراتی، سامانه جدید تلفن سیار نیز ساخته و درحال بهره برداری است. گسترش نیافتن شبكه مخابرات و مهاجرت ۶ میلیون افغان به خارج كشور همواره مشكلات زیادی را برای مردم ایجاد كرد، به طوری كه سال ۱۳۸۰خورشیدی شهروندان «جاغوری» ولایت «غزنی» در ۱۳۰كیلومتری جنوب شهر كابل شاهد یك حادثه دردناك بودند.
در این رویداد غم انگیز اعضای یك خانواده ۶ نفره كه برای گفت وگوی تلفنی با بستگان خود به پاكستان سفر كرده بودند، هنگام بازگشت به جاغوری از سوی راهزنان قتل عام و اموال آنان غارت و اجسادشان در كمال بی رحمی در یك محل متروكه رها شد. مرگ دسته جمعی اعضای این خانواده برای كسانی كه در انتظار خبرهای خوش از عزیزان خود كه در خارج كشور زندگی می كردند، بسیار تلخ و دردناك بود.
با روی كار آمدن دولت وقت طرفدار شوروی در افغانستان و اشغال كشور از سوی ارتش سرخ تخریب زیر ساخت ها به عنوان مبارزه منفی با دولت دست نشانده مورد توجه مردم و گروه های مختلف سیاسی قرار گرفت. به این ترتیب روند تخریب مراكز مخابراتی و شبكه خطوط تلفن در این كشور آغاز شد. بیشتر مردم مناطق روستایی بر این عقیده بودند: آنچه را كه دولت برای آنان ساخته است برای نشان دادن تنفر خود از حكومت دست نشانده شوروی سابق در كابل، باید نابود شود.
در این راستا، تیر های چوبی شبكه تلفن ثابت كه نقش مؤثری در برقراری ارتباط میان ولایات مختلف داشت، به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گرفت و حتی مفتول سیمی تلفن غارت شد و از آن در تهیه چوب لباسی استفاده شد. این روند موجب شد تا مخابرات نه تنها در افغانستان گسترش نیابد بلكه روز به روز شبكه های مخابراتی نابود شود و با آغاز جنگ های داخلی در كابل كه میان نیروهای مجاهدین در سال ۱۳۷۱خورشیدی آغاز شد مركز اصلی مخابرات كشور در این شهر صدمه ببیند. پس از این تاریخ، ارتباط تلفنی افغان ها با دنیای خارج قطع شد و پیش شماره «۰۰۹۳»كه در دنیای مخابرات به افغانستان تعلق داشت از دفاتر مخابراتی حذف شد. در چنین شرایطی هنگام مراجعه به مراكز پستی و مخابراتی خارج كشور جمله «امكان ارتباط تلفنی، ارسال نمابر و محموله های پستی به افغانستان تا اطلاع ثانوی ممكن نیست» نظرها را به خود جلب می كرد.
این روند با سقوط شهر كابل به دست گروه طالبان در پائیز سال ۱۳۷۵خورشیدی وارد مرحله جدیدی شد، شهروندان افغان به علت نبود ارتباط تلفنی مجبور بودند برای تماس با عزیزان خود به كشورهای همسایه مسافرت كنند.
پس از شكست نیروهای طالبان در سال ۱۳۸۰در افغانستان، نخستین شبكه تلفن همراه به نام «افغان بیسیم» در كابل آغاز به كار كرد و دامنه گسترش آن به بیشتر شهرهای كشور رسید. شركت افغان بیسیم با سرمایه گذاری یك بازرگان افغان و دولت شروع به كار كرد و این درست زمانی اتفاق افتاد كه در سراسر افغانستان هر مرد افغان یك قبضه سلاح در اختیار داشت.
با توجه به تلاش های دولت و نیز گسترش شبكه مخابراتی، هم اكنون ۳۶۹ شهر و شهرك افغانستان زیر پوشش شبكه مخابراتی قرار دارد.
۱۸ماه پس از شروع فعالیت شركت افغان بیسیم، دومین شركت تلفن همراه در افغانستان به نام «روشن» وارد بازار شد و این كار موجب شد تا روند رشد و گسترش صنعت مخابرات در این كشور سرعت بیشتری یابد.
رقابت آزاد میان دو شركت افغان بیسیم و روشن قیمت ها را كاهش داد و روند توزیع سیم كارت در كشور رونق یافت و دو شركت برای پوشش بیشتر و جلب مشتری در فكر تسلط سراسری در افغانستان افتادند. این روند با ورود شبكه سوم تلفن همراه در تابستان ۱۳۸۵خورشیدی به نام «اریبا» سرعت بیشتری یافت. «امیرزی سنگین» وزیر مخابرات افغانستان ۴ ماه قبل هنگام صدور مجوز به چهارمین شركت خصوصی تلفن همراه به نام «اتصالات» اعلام كرد كه مردم بزودی شاهد كاهش قیمت مكالمات تلفنی در كشور خواهند بود.
وی افزود: پس از سرمایه گذاری در صنعت ساختمان، مخابرات بیشترین سرمایه را جذب كرده است. به گفته وی شركت های مخابراتی در سال گذشته خورشیدی (۱۳۸۴) حدود ۷۰ میلیون دلار به دولت افغانستان مالیات پرداخته اند. امیرزی تأكید كرد كه هم اكنون سرمایه گذاری در زمینه ارائه خدمات تلفن همراه و مخابرات به بیش از ۷۰۰میلیون دلار رسیده است. چندی پیش به دنبال افزایش رقابت میان شركت های خصوصی تلفن همراه در افغانستان توزیع رایگان سیم كارت نیز آغاز شده است.
شركت افغان بیسیم اعلام كرد كه تمام شهروندان افغان می توانند از این پس سیم كارت این شركت را به صورت رایگان دریافت كنند.
هم اكنون شركت های تلفن همراه در افغانستان كه بیش از ۱۶۰شهر را زیر پوشش دارند تلاش می كنند تا با ارائه خدمات جانبی از قبیل ارسال پیام كوتاه رایگان(اس.ام.اس)، محاسبه قیمت مكالمه به صورت ثانیه و سایر خدمات لازم مشتریان بیشتری را جلب كنند.
در آخرین رقابت میان این شركت ها رئیس شركت خصوصی تلفن همراه روشن در افغانستان اعلام كرد كه این شركت ارائه خدمات اینترنتی را به صورت آزمایشی به وسیله تلفن همراه آغاز كرده است. «كریم خواجه» گفت: این شركت خدمات «جی.پی.آر.اس» خود را آغاز كرده است و از این پس مشتركان می توانند نامه های پست الكترونیكی خود را به وسیله تلفن همراه دریافت و به دوستان خود ارسال كنند.
وی تأكید كرد: ارائه این خدمات با همكاری شركت «زیمنس» آلمان كه نیمی از خدمات روشن توسط این شركت ارائه می شود انجام شده است. خواجه افزود: هم اكنون دارندگان تلفن همراه این شركت می توانند از راه شبكه اینترنت از آخرین اطلاعات در جهان دانش آگاهی یابند.
«امیرزی سنگین» وزیر مخابرات افغانستان پیشتر اعلام كرد كه ۷۰درصد جمعیت
۲۴‎/۲میلیون نفری این كشور زیر پوشش شبكه های مخابراتی قرار دارند. به گفته این مقام مخابراتی، تا ۳ سال آینده ۹۰درصد مردم از خدمات مخابراتی بهره مند خواهند شد.
وی گفت: برای این منظور صندوق توسعه مخابرات افغانستان ایجاد شده است كه تمام شركت های خصوصی و دولتی ۲‎/۵درصد از عواید خود را به این صندوق واریز می كنند.
استفاده از فناوری جدید در صنعت مخابرات افغانستان در ۴ سال گذشته روند پرشتابی را شاهد بوده است. هم اكنون شمار مشتركان تلفن همراه به بیش از یك میلیون و ۸۰۰هزار نفر و تلفن ثابت به ۴۰۰هزار مشترك در افغانستان می رسد. این در حالی است كه افغانستان تابستان ۱۳۸۵خورشیدی از راه ایران به فیبر نوری متصل شد و بر اساس قراردادی كه به ارزش
۶۴‎/۵میلیون دلار میان شركت «شونگ زنگ» چین و وزارت مخابرات افغانستان امضا شد، این شركت طرح اجرای شبكه سراسری فیبر نوری را در ۲۴ ماه آینده اجرا خواهد كرد. اجرای این طرح به طول سه هزار و ۳۰۰كیلومتر از شهر هرات در غرب كشور افغانستان آغاز می شود.
این طرح به صورت یك خط كمربندی، شهرهای قندهار، زابل، غزنی، كابل، پلخمری، مزار شریف، میمنه، شبرغان و بادغیس را به یكدیگر متصل و مجددا به هرات متصل می شود. به گفته وزیر مخابرات افغانستان، با اجرای این طرح هزینه مكالمه تلفنی در كشور ارزان و تمام ارتباطات بین المللی نیز از این راه انجام خواهد شد كه این گامی مهم در راستای توسعه مخابرات افغانستان است. افزون بر این كه تلفن همراه در افغانستان رشد حیرت انگیزی داشته است، دولت نیز با راه اندازی شركت دولتی «افغان تیلی كام» تلاش كرده است تا رشد و توسعه تلفن ثابت را در كشور افزایش دهد.
براساس این طرح هم اكنون شركت «شهید قندی یزد» در حال اجرای یك طرح سراسری مخابراتی در افغانستان است كه ۱۵۰هزار خط تلفن ثابت را در آینده نزدیك در اختیار استفاده كنندگان قرار می دهد.
با توجه به سرعت رشد مخابرات انتظار می رود كه افغانستان در این صنعت، دیگر یك كشور ناشناخته ای نباشد و مردم بتوانند از هر نقطه ای با پیش شماره «۰۰۹۳» با افغانستان ارتباط برقرار كنند. نرخ مكالمه تلفنی در افغانستان نسبت به كشورهای همسایه به علت مشكلات امنیتی و كمبود برق بسیار زیاد است. از این رو مقرر شده كه در سال های آتی هزینه مكالمه تلفنی به نصف كاهش یابد. هزینه هر دقیقه مكالمه تلفن در داخل افغانستان به این شرح است:
▪ از تلفن ثابت به تلفن ثابت، یك افغانی ( ۱۸۵ریال ایران)
▪ از تلفن ثابت به تلفن همراه، پنج افغانی ( ۹۲۵ریال ایران) از تلفن همراه به تلفن همراه، ۵‎/۵افغانی ( ۱۰۱۸ریال ایران).

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی ـ ایرنا