آسمان آفتابی برای صنعت هوانوردی

اگرچه در چند سال اخیر اختراعات و اکتشافات گوناگونی صورت گرفته و هر کدام به ‌نوعی توانسته در زندگی مردم تاثیراتی برجای بگذارد، بسیاری از کارشناسان معتقدند به‌خاطر انقلاب اطلاعاتی ارزشمندی که در بیشتر کشورهای جهان به‌وقوع پیوسته، عصر حاضر را باید عصر اطلاعات نام نهاد، بنابراین هر كس كه در این عصر به اطلاعات مجهز نباشد از قافله زمان عقب خواهد ماند. هر داده‌ای كه در ذهن شنونده مفهومی را ثبت كند نوعی اطلاعات محسوب می‌شود، پس پایه و اساس دانش چیزی جز اطلاعات نیست.
Trace Detectionردیابی است که هرگونه ذرات یا بخارهای مربوط به مواد منفجره را كه روی چمدان، لباس یا پوست مسافر باشد شناسایی و از بروز هرگونه خطر احتمالی جلوگیری می کند
فناوری اطلاعات شاخه‌ای از فناوری است كه درباره كاربرد كامپیوتر در شاخه‌های مختلف علوم بحث و تحقیق می‌كند. این شاخه از علوم با طراحی‌، توسعه، نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اطلاعاتی و نرم‌افزارهای کامپیوتری مرتبط است.
رشته‌های مختلف علمی با استفاده از دستاوردهای فناوری اطلاعات روز به‌روز پیشرفت كرده و حوزه خدمت‌رسانی خود را گسترش داده‌اند که از جمله این رشته‌ها می‌توان به هوانوردی و خدمات وابسته به آن اشاره کرد. سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده (FAA) که یکی از بزرگ‌ترین مراکز عرضه‌کننده خدمات هوایی در جهان محسوب می‌شود، فعالیت‌های خود را طوری سامان‌دهی می‌کند که تمامی آن‌ها تحت سیاست‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات انجام می‌گیرد. این سازمان سالانه بیش از ۱/۲ میلیارد دلار برای توسعه فناوری اطلاعات در بخش‌های مختلف خود سرمایه‌گذاری می‌کند که به گفته کارشناسان، بیشترین سرمایه‌گذاری هوانوردی در سراسر جهان محسوب می‌شود. صاحبان مرکز FAA امروزه نقش فناوری اطلاعات را به‌خوبی دریافته‌اند و معتقدند که تنها راه باقی ‌ماندن در بازار رقابتی کنونی استفاده از آخرین دستاوردهای این صنعت خواهد بود.
در آمریکا برای به‌کارگیری روش‌های مناسب به‌منظور کاهش هزینه‌های مربوط به ناوبری منطقه‌ای و داده‌های سیستم مکان‌یابی جهانی(GPS)، سازمان هواپیمایی کشوری ایالات متحده طرحی سه ساله را به‌منظور گردآوری، ارایه و توزیع داده‌های ناوبری بسیار کم‌هزینه و یا حتی به‌صورت رایگان در دستور کار خود قرار داده است. دولت آمریکا تاکنون از تلاش‌های FAA در جهت به‌کارگیری و اجرای GPS و WAAS به‌عنوان جایگزین مناسب برای زیرساخت‌های اطلاعاتی و داده‌های فعلی در سیستم هوا- فضای خود حمایت و پشتیبانی فراوانی کرده است. این‌طور که گفته می‌شود، درحال حاضر تنها وسیله تامین داده‌های مورد نیاز، همکاری با شرکت‌های خصوصی تامین‌کننده اطلاعات است.
طی سه سال گذشته FAA مذاکرات لازم جهت تامین منابع مالی مورد نیاز برای تشکیل پایگاه داده‌های ناوبری را به مرکز فناوری اطلاعات دولت فدرال آمریکا ارجاع داده و توانسته موافقت کنگره ایالات متحده را جلب کند. هدف FAA از این طرح ایجاد و ارایه سخت‌افزار و نرم‌افزارهای مناسب به‌گونه‌ای است که خلبانان بتوانند با به‌کارگیری این ابزارها اطلاعات و داده‌های گیرنده‌های GPS خود را به‌روز کنند و این اطلاعات را از قالب کلی و استاندارد به ساختار اختصاصی مورد نیاز تجهیزات هوانوردی تغییر دهند. FAA همچنین طرح اجرایی جدیدی را ارایه کرده که براساس آن داده‌های استاندارد در قالب کلی به کاربران داده‌ها و اطلاعات مذکور منتقل می‌شود.
● فناوری در تحولات هوانوردی
انجام امور فرودگاهی در سال‌های اخیر همگام با پیشرفت‌های فنی و تکنولوژیک با تغییرات فراوانی همراه بوده است، اما با این وجود کارشناسان اعلام کرده‌اند که مطالعات و بررسی‌های گسترده‌ای به‌منظور بهره‌گیری مناسب و متناسب از فناوری جدید در جهت برآوردن نیازهای فعلی سیستم‌های فرودگاهی باید انجام شود. به‌عبارت دیگر باید توجه داشت که در رسیدگی به امور فرودگاهی یک پرواز با ۵۰ مسافر و پرواز دیگر با ۵۰۰ مسافر تفاوت‌های بسیار زیادی وجود دارد و در عین حال قوانین و مقررات امنیتی در فرودگاه‌ها و کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوتند که این مسئله در کنار سیستم به‌کار گرفته شده و لزوم سازگاری آن با نیازهای هر فرودگاه و کشور باعث خواهد شد تا مطالعات گسترده‌تری در این حوزه انجام شود.
با انجام امور فرودگاهی به‌صورت خودکار و با به‌کارگیری سیستم‌ها و دستگاه‌های مخصوص، شرکت‌های هواپیمایی قادر خواهند بود سرویس بهتری را به مسافران خود عرضه کنند، زیرا با وجود این سیستم‌ها دیگر نیازی به تمرکز فعالیت‌های شرکت هواپیمایی بر مسایل امنیتی وجود نخواهد داشت و شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند توجه خود را بر ارایه سرویس‌های بهتر به مسافران و مشتریان خود متمرکز سازند.
شرکت Euro Delta به همراه چند شرکت دیگر وابسته به خود چندی پیش سیستم ساده و پیشرفته‌ای طراحی کرده که شامل سخت‌افزار و نرم‌افزاری خاص با عملکرد متنوع می‌شود و برای کنترل و رسیدگی به امور مسافران مورد استفاده قرار می‌گیرد. سیستم ارایه شده به‌گونه‌ای است که کاربران می‌توانند به‌راحتی و به‌صورت مرحله به مرحله، اطلاعات مورد نیاز را به سیستم منتقل کنند و این درحالی است که گفته می‌شود سیستم یاد شده ظرفیت لازم برای افزایش تعداد کاربران و رسیدگی به امور فرودگاهی کلیه مسافران را نیز دارا خواهد بود. سیستم شرکت Euro Delta مشتری‌مدار است و بر این اساس به‌سادگی می‌تواند خود را با نیازهای مردم تطابق دهد.
درحال حاضر توانایی‌های Euro Delta یکی از اصول و اساس مسایل امنیتی فرودگاهی بوده و توجه عمده سیستم‌های کنترل فرودگاهی بر پروازهای VIP متمرکز شده است، زیرا مسافرانی که به‌صورت مستمر از هواپیما استفاده می‌کنند تهدیدات امنیتی کمتری را متوجه هواپیماها خواهند کرد و معمولا مسافرانی که در فرودگاه‌ها مدارک هویتی آنان بررسی و کنترل نمی‌شود، تهدیدات امنیتی را برای پروازها افزایش خواهند داد.
● آسمان در دستان فناوری اطلاعات
رشد سریع فناوری تاثیر عمیقی بر سمت و سوی هدایت شده تجارت‌ها و مسیر تکامل ساختارهای صنعت می‌گذارد. امروزه صنعت هواپیمایی در مسیر تکامل خود تحت تاثیر شدید دو سیستم عمده که از زیربخش‌های مهم فناوری اطلاعات محسوب می‌شوند قرار دارد که شامل سیستم خودکار رزرو بلیت (CRS) و سیستم تجارت الکترونیکی می‌شود.
انجمن سیستم‌های اطلاعاتی دنیا به تازگی بیانیه‌ای را درباره صنعت سفرهای هوایی منتشر کرده که برای تشریح ترکیب ساختاری صنعت هواپیمایی آمریکا و نیروهای رقابتی‌ای که در آن وجود دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انجمن ضمن تشریح فضای حاکم بر این صنعت معتقد است تغییرات ساختاری که روز به‌روز در زمینه هواپیماسازی و خدمات وابسته اتفاق می‌افتد محصول و نتیجه نوآوری‌ها در فناوری اطلاعات است. نگاهی به استحکام نسبی که صنعت فناوری اطلاعات هم‌اکنون از آن بهره می‌برد می‌تواند دلیل خوبی برای گرایش قوا به‌سمت آی‌تی در صنعت هوانوردی باشد. این انجمن همچنین اثر فناوری اطلاعات را در صنعت هواپیمایی در منطقه آسیا و اقیانوسیه مورد بررسی قرار داده، آن ‌را بسیار عمیق می‌داند و از آن به‌عنوان انقلابی در صنعت هواپیمایی یاد می‌کند.
برپایه مقایسه تجربه‌ای که آمریکا به‌تازگی داشته است، این انجمن پیش‌بینی می‌کند که در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت، عوامل گوناگون جغرافیایی، فرهنگی و روانشناختی بر حوزه فناوری اطلاعات برای تاثیرگذاری و برهم ‌زدن تعادل قوا در این صنعت تاثیر خواهد گذاشت، اما این انجمن پیش‌بینی می‌کند که در درازمدت به‌کارگیری فناوری اطلاعات در امور این صنعت ساختاری یکپارچه و جهانی را برای هواپیماسازی جهانی به ارمغان خواهد آورد.
● فناوری برای بازرسی فرودگاه‌ها
بررسی طرح‌های در دست مطالعه فرودگاه‌های مختلف جهان نشان می‌دهد، بخش‌های ایمنی و بازرسی‌های فرودگاهی این روزها درحال تغییر اساسی هستند و با استفاده از تجهیزات مدرن و کارآمد روز می‌کوشند امنیت را در بهترین حالت ممکن برقرار سازند.
کارشناسان دریافته‌اند که فناوری‌های نمایشی(Screening Technology) که یکی از جدیدترین دستاوردهای فناوری اطلاعات محسوب می‌شوند، یکی از ابزارهای توانمند برای برقراری امنیت در فرودگاه‌ها خواهند بود. در این میان باید در نظر داشت که همواره دامنه خطرات احتمالی بسیار بیشتر از آن حدی است كه در محل‌های بازرسی فرودگاهی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و به‌همین خاطر کمک گرفتن از دستگاه‌های الکترونیکی می‌تواند دقت کار را تا چندین برابر افزایش دهد. به‌عقیده بسیاری از کارشناسان بازرسی‌های سنتی فرودگاه‌ها در بیشتر مواقع كمترین خطرات را در نظر می‌گیرند، از این‌رو برای رسیدن به یك محیط كاملا امن و محافظت از مسافران در برابر هرگونه خطر احتمالی، باید روش‌های اجرایی سنتی مورد بازبینی قرار گیرد.به‌طور کلی برای جلوگیری از حملات احتمالی به مسافران روش‌های مختلفی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها درگاه‌های بازرسی فرودگاه‌ها محسوب می‌شود. در این مکان‌ها مسافران به همراه چمدان‌هایشان مورد بازرسی قرار می‌گیرند تا از حمل وسایل خطرناكی از قبیل اسلحه یا مواد منفجره توسط آن‌ها جلوگیری شود. این كار به‌طور سنتی به این ترتیب صورت می‌گیرد كه افراد با گذر کردن از ردیاب‌های فلز و قرار گرفتن در مقابل اشعه x بررسی می‌شوند.
اشعه‌ای که در این ردیاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد به‌جز مشکلاتی که برای سلامت افراد به‌وجود می‌آورد، معمولا دقت بسیار کمی دارد. در کنار این مسئله فناوری‌های جدید ردیابی که امروزه در بسیاری از فرودگاه‌های جهان استفاده می‌شوند می‌توانند راه‌حل همه مشكلاتی باشند كه ممکن است در این مسیر به‌وجود آید.
رویكرد آینده برای رسیدن به یك بازرسی جامع براساس سیستم Trace Detection است. این نوع ردیاب هرگونه ذرات یا بخارهای مربوط به مواد منفجره را كه روی چمدان، لباس یا پوست مسافر باشد شناسایی می‌کند. به این ترتیب احتمال حمل مواد منفجره توسط مسافران و یا در تماس بودن این مواد با لباس و بدن آن‌ها مشخص می‌شود. Trace Detection براساس طیف‌سنج پویایی یون‌ها كار می‌كند و با استفاده از فشار هوا، ذرات و بخارات مواد منفجره را ظرف چهار ثانیه روی چمدان‌ها، بدن و لباس مسافر ردیابی می‌كند. کارشناسان همچنین دستگاهی با نام IONSCAN ساخته‌اند که با اتصال به انتهای مسیر ردیاب‌های سنتی كه از اشعه X استفاده می‌كردند، به آن‌ها امکان می‌دهد دقت خود را تا چندین برابر بیشتر کنند.
علاوه بر این گفته می‌شود که در آینده نه‌چندان دورTrace Detection ، IONSCAN و فناوری‌های دیگر به‌صورت یکجا و داخل یك سیستم ادغام خواهند شد. درحالی که امروزه سرعت، نقش اصلی و اساسی را در زندگی مردم برعهده دارد، گذرگاه‌های امنیتی جدید مسافران در فرودگاه‌ها نظیر Trace Detection نقش مهمی در پیشگیری از اتلاف وقت مسافران برعهده خواهد داشت.
● صنعت هوانوردی در آینده
حذف بلیت کاغذی از سیستم شرکت‌های هواپیمایی تا سال ۲۰۰۷ میلادی، خرید از طریق سیستم اتوماتیک و خودکار و حتی خرید از راه‌‌ دور با تلفن‌همراه به‌منظور کاهش ضریب خسارت و سرانجام سرویس‌های معمولی نظیر تلفن‌همراه و دسترسی به اینترنت در داخل هواپیما از جمله مواردی هستند که امروزه شرکت‌های هواپیمایی آن‌ها را به‌عنوان مهم‌ترین برنامه‌های صنعت هوانوردی در دنیا و البته خواست همیشگی مسافران می‌دانند.
این پروژه‌ها بخشی از برنامه‌های اولیه سازمان بین‌المللیICAO است که با عنوان "ساده‌سازی کارها" اجرا می‌شود و حدود سه میلیارد دلار هزینه را به شرکت‌های هواپیمایی و سازمان‌های مسؤول تحمیل می‌کند. بعضی از این برنامه‌ها که قبلا توسط گروه کرونوس انجام شده، پیشرفت خوبی نیز داشته که از آن جمله می‌توان به برنامه Touch&Go خطوط هوایی ژاپن اشاره کرد. این برنامه از روی بلیت خریداری شده و از طریق اینترنت و یا تلفن‌همراه کارت پرواز را دریافت کرده و امکان سوار شدن به هواپیما را برای مسافران فراهم می‌کند.
در عصر پیشرفته کنونی باید در پی راهی بود تا شرکت‌های هواپیمایی کوچک را نیز وارد این تبادلات کرد. طرف‌های درگیر در حمل‌ونقل هوایی مانند فرودگاه‌ها و گمرک‌ها نیز باید به کمک فناوری اطلاعات به یکدیگر متصل شوند تا به این وسیله ضمن افزایش امنیت،‌خدمات گسترده‌تری در اختیار مسافران قرار گیرد. نباید فراموش کرد که شرکت‌های هواپیمایی همگی دارای یک هدف نیستند. از نظر بعضی‌افراد فناوری یعنی سرویس بهتر برای بهترین مشتری، درحالی‌که برای بعضی دیگر کشاندن مشتری به طرف دستگاه‌های اتوماتیک برای پذیرایی گرم از آنان بهترین نوع فناوری محسوب می‌شود. اما به ‌هرحال مسؤولان صنعت هوانوردی چاره‌ای جز پذیرش خواسته‌های مسافران ندارند و به‌همین خاطر با هر تعریفی که از فناوری دارند مجبورند خود را با نیازهای مسافران خود تطابق دهند.
در گردهمایی اخیر هوانوردی و فناوری اطلاعات که در ماه جاری در دبی برگزار شد، رییس هواپیمایی عربی سازمان فناوری اطلاعات امارات به‌منظور سخنرانی درباره‌نقش فناوری اطلاعات در رشد صنعت هواپیمایی در کشورهای عربی در جمع شرکت‌کنندگان دعوت شد. در این سخنرانی با اشاره به ویژگی‌های فناوری اطلاعات در خطوط هواپیمایی کم‌هزینه و نحوه به‌کارگیری از این فناوری‌ها به‌طور موثر و کارآمدتر در جهت طراحی و خلاقیت بهتر به توضیح تفاوت‌ها و شباهت‌های IT در خطوط هوایی کم‌هزینه و مشروط پرداخته و اعلام شد که هرچه میزان استفاده مرکز هوایی دنیا از فناوری اطلاعات افزایش یابد، به همان اندازه میزان رضایت‌مندی مشتری‌ها نیز بیشتر می‌شود.
● نوآوری در هوانوردی
فرودگاه بین‌المللی مسكو به‌تازگی سیستم تحلیل وضعیت روانی مسافران را که GK-۱ نام دارد، راه‌اندازی کرده است. در این فرودگاه مسافران باید به چهار سؤال مطرح شده از سوی این سیستم پاسخ دهند كه براساس جواب آن‌ها ویژگی‌های روانی مسافر تحلیل ‌شده و سیستم تعیین می‌كند كه فرد از راهروی قرمز عبور كند یا سبز. این سیستم به‌طور خودكار سؤالات را به زبان مادری فرد مورد آزمایش مطرح می‌كند. همچنین مدت‌زمان لازم برای كنترل یك مسافر بین ۳۰ تا ۹۰ ثانیه است که تمام نتایج حاصله از آزمایشGK-۱ نشان‌دهنده كارایی بالای این دستگاه است. سیستم جدید روسیه در مرزهای امنیتی، گمرك و كنترل مرزی برای جلوگیری از تلاش برای انجام اقدامات تروریستی، انتقال غیرقانونی سلاح و مواد منفجره و سمی و نیز عبور غیرقانونی از مرزها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در کنار این اقدام، دو شركت هواپیمایی اروپایی نیز به تازگی اعلام کرده‌اند که از اواخر سال آتی میلادی اجازه استفاده از تلفن‌همراه را در پروازهای داخلی اروپای غربی صادر خواهند کرد. این شرکت‌های پرتغالی و انگلیسی در اواخر سال ۲۰۰۶ به‌صورت آزمایشی اجازه استفاده از تلفن‌همراه را به مسافران خود می‌‏دهند و از سال آینده این طرح را به‌صورت رسمی اجرا می‌کنند. شركت پرتغالی TAP و شركت هواپیمایی انگلیسی BMI اولین شركت‌‏های هواپیمایی‌‏ هستند كه اجازه استفاده از تلفن‌همراه را به مسافران خود خواهند داد. طبق آمارهای موجود شركت‌های مذکور با استفاده از یك سیستم جدید مخابراتی به‌نام ONAIR این امكان را فراهم می‌‏كنند. TAP این سیستم را در مورد هواپیمای ایرباس ۳۲۱ و شركت هواپیمایی BMI در مورد ایرباس ۳۲۰ استفاده خواهند كرد.
در برخی خبرها همچنین آمده است، شركت اینتل برای ارتقای سرویس‌های اینترنتی بی‌سیم پرسرعت حین پرواز با شركت بوئینگ قراردادی را به امضا رسانده که آزمایش سازگاری با این سرویس به‌وسیله لپ‌تاپ‌هایی كه از فناوری موبایل Centrino اینتل استفاده می‌كنند موفقیت‌آمیز بوده است. سرویس Wi-Fi شركت بوئینگ تقریبا در ۷۰ هواپیما و ۱۰۰ مسیر روزانه در سراسر دنیا و در خطوط هوایی لوفتانزا، اسكاندیناوی، ژاپن، ANA، سنگاپور و چین در دسترس است. خطوط هواپیمایی استرالیا، كره،EIAI ، Asiana و Etihad نیز به‌زودی این سرویس را در هواپیماهای خود ارایه می‌دهند. این اولین باری است كه دو شركت اینتل و بوئینگ در زمینه سرویس بی‌سیم حین پرواز با یكدیگر همكاری می‌كنند. بوئینگ تقریبا با ۶۰۰ شركت و ۱۷ فراهم‌كننده سرویس بی‌سیم توافقنامه رومینگ امضا كرده است. مسافران می‌توانند با استفاده از یك حساب ثابت به سرویس بوئینگ متصل شوند و یا از ایستگاه‌های رومینگ موجود استفاده كنند. آن‌ها همچنین خواهند توانست در پروازهای بین‌المللی با پرداخت ۹۵/۲۹ دلار برای دسترسی نامحدود یا ۹۵/۱۹ دلار برای دسترسی محدود ۶ ساعته این سرویس متصل شوند.
طبق آمارهای به‌دست آمده، ۷۰ درصد از شركت‌‏های هواپیمایی دنیا بلیت‌های خود را آنلاین ارایه می‌دهند. یک نظرسنجی جدید نشان می‌‏دهد، بسیاری از شركت‌‏های هواپیمایی به فروش آنلاین بلیت‌‏های خود روی آورده‌‏اند و مسافران نیز روز به‌روز بیشتر از فناوری‌ها استقبال می‌‏كنند.
بلیت‌‏های آنلاین هواپیما در سال جاری ۳۰ درصد از كل بازار فروش بلیت‌‏ها را تشكیل می‌‏دهند كه نسبت به بازار ۱۹ درصدی این فناوری در سال ۲۰۰۴ از رشد ۱۱ درصدی برخوردار بوده است. همچنین بررسی ۲۰۰ شركت هواپیمایی نشان می‌‏دهد بیش از ۷۰ درصد از این شركت‌‏ها با خدمات اینترنتی بلیت می‌فروشند.
تلاش برای ارایه خدمات استفاده از اینترنت و تلفن‌همراه در طول پرواز نیز طی ماه‌‏های اخیر در میان شركت‌‏های هواپیمایی مدام درحال افزایش است. به‌نظر می‌‏رسد تا سال ۲۰۰۷ دست کم ۴۴ درصد از این شركت‌‏ها خدمات فوق را در طول پروازهایشان ارایه دهند. شركت‌‏های هواپیمایی كوچك‌‏تر به‌دلیل افزایش قیمت نفت و هزینه سنگین تامین سوخت، در تلاش برای حذف هرگونه هزینه اضافی هستند و از این‌رو تمایلی به استفاده از این فناوری جدید ندارند. طبق نظرسنجی فوق، هزینه‌‏ای را كه اكنون شركت‌‏های هواپیمایی صرف ارایه خدمات فناوری اطلاعات می‌‏كنند، در شركت‌‏های آسیایی دو درصد از كل درآمد و در شركت‌‏های آمریكای شمالی ۴/۱ درصد از كل درآمد سالانه آن‌هاست.

نویسنده: سید میثم لطفی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات