رقابت ایران و قطر

جذب سرمایه گذاری، حذف موانع تولید، بازاریابی و حمل و نقل، مهم ترین اولویت های مورد نیاز کشورهای دارنده منابع گاز است تا بتوانند به جرگه صادرکنندگان این محصول بپیوندند. در سال های گذشته با وجود تحریم ها، مشکلات ساختاری، ملاحظات سیاسی در بازاریابی و فروش و نبود امکانات و تجهیزات حمل و نقل، جمهوری اسلامی ایران گام های مؤثری در پیشبرد طرح ها و صادرات گاز برداشته است و تحلیل گران افق روشنی پیش روی کشور ترسیم می کنند، اما در قیاس با قطر، نیاز به تلاش گسترده بیش از پیش احساس می شود.حوزه مشترک گازی پارس جنوبی میان ایران و قطر در عمق ۱۰۵ کیلومتری سواحل عسلویه، بزرگ ترین منبع مستقل گازی در جهان است. میزان سرمایه گذاری ها و سرعت اجرای طرح ها در قطر به ویژه در بخش ال.ان.جی بسیار چشمگیر است؛ به طوری که با گشوده شدن بازارهای تازه در فرادست منطقه، راه توسعه این کشور هموار شده است. ذخایر گاز طبیعی قطر ۵۰۹ تریلیون فوت مکعب برآورد شده که با این حساب، پس از روسیه و ایران در مقام سوم جهان قرار گرفته است. بخش عمده ذخایر گاز این کشور در میدان نفت شمال (گنبد شمالی یا پارس جنوبی) قرار دارد.در حالی که کارشناسان نسبت به مصرف بی رویه نفت و گاز در ایران هشدار می دهند و معتقدند موقعیت ویژه کشور از نظر برخورداری نباید ما را بفریبد، قطر مشکلی از این بابت احساس نمی کند. با وجود تولید و میزان ذخایر بالای نفت خام و گاز قطر، نفت و گاز، کمتر از ۱۵ درصد مصرف انرژی این کشور را به خود اختصاص داده است.قطر در جذب سرمایه گذاری نیز با مشکلی رو به رو نیست و شرکت های چندملیتی در طرح های گاز این کشور سرمایه گذاری کرده اند. علاوه بر دو شرکت داخلی «قطر گاز» و «رأس گاز» شرکت های «توتال»، «موبیل»، «شل»، «انرون»، «پترونت»، «میتسویی» و «مارونی»، حضور مؤثری در طرح های توسعه صنعت گاز قطر دارند تا در میزان برداشت از میدان مشترک پارس جنوبی قطر، فعالانه ایفای نقش کنند.ایران و قطر در فروش گاز به کشورهای منطقه رقابت گسترده ای دارند. امارات، عمان، کویت، پاکستان و هند خواهان گاز هستند و موقعیت دو کشور، امتیازهای ویژه ای به هر یک بخشیده است. طرح مهمی که قطر را به امارات مرتبط می کند، پروژه «دلفین» است. ساخت یک شبکه تلفیقی خطوط انتقال گاز طبیعی برای کشورهای قطر، امارات و عمان از محورهای اساسی این طرح است. اگرچه برخی از کارشناسان معتقدند هزینه ساخت خط لوله در دریا بسیار بالاست و جزیره قطر برای اقتصادی کردن طرح صدور گاز خود به پاکستان و هند به عنوان یکی از گزینه های مورد بررسی، نیازمند استفاده از خاک ایران است، اما مذاکراتی برای ادامه طرح دلفین برای ساخت یک خط لوله زیردریایی که عمان را به پاکستان مرتبط کند، وجود دارد. یادداشت تفاهم اولیه قطر، عمان و پاکستان در ژوئن ۱۹۹۹ امضا شد و یک شرکت دولتی امارات به نام «یونایتد افستس گروپ» پشتیبانی طرح را به عهده دارد.قطر برای غلبه بر مشکل محدودیت جغرافیایی که از مشخصه های بازار صادرات گاز طبیعی است، برای رفع محدودیت های فناوری، کوشیده است تا با تولید گاز مایع ال.ان.جی و جی.تی.ال درآمدهای خود از صادرات منابع انرژی ارتقا بخشد.ژاپن که سال گذشته میلادی ۷۷ میلیارد مترمکعب گاز مایع وارد کرد، بزرگ ترین واردکننده این محصول و کره جنوبی از بازارهای سنتی گاز قطر هستند و هند نیز به تدریج به جرگه واردکنندگان گازطبیعی مایع از قطر پیوسته است.شبکه خبری «تایمز»، تیرماه امسال از قول منابع رسمی هند اعلام کرد: این کشور درصدد است سالانه یک میلیون تن گاز طبیعی مایع «ال.ان.جی» افزون بر میزان واردات کنونی اش از قطر، از این امیرنشین خریداری کند.در حالی که مذاکرات مربوط به صادرات ال.ان.جی ایران به هند از سال ۲۰۰۹ به بعد، عملی خواهد شد، قطر در حال حاضر ۵ میلیون تن ال.ان.جی به دهلی نو می فروشد و امسال این رقم به ۵/۷ میلیون تن افزایش خواهد یافت. گفتنی است نخستین محموله صادراتی گاز مایع قطر در سال ۱۹۹۶ تحویل ژاپن شد.ذخایر نفتی قطر در قیاس با دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس در سطحی متوسط است، به همین دلیل دولت قطر، آینده کشور را در گرو توسعه ذخایر گاز طبیعی می داند. تاکنون ۳ طرح بزرگ گاز در قطر با مشارکت شرکت های بزرگ که محصولاتش در آسیای دور، آمریکا و اروپا عرضه می شود، به مرحله عملیاتی رسیده است و در روزهای اخیر این کشور موفق به تأسیس بزرگ ترین شرکت گاز طبیعی مایع در جهان شد.براساس گزارش خبرگزاری ها، شرکت گاز «قطرگاز» با عقد قراردادی با شرکت «شل» به منظور ساخت طرح قطر گاز -۴ که شامل خط تولید گاز مایع با ظرفیت تولید سالانه ۸/۷ میلیون تن و هزینه اولیه شش تا هفت میلیارد دلار آمریکاست، قصد دارد تا آغاز سال ۲۰۱۲ به بزرگ ترین شرکت تولید گاز در سطح جهانی تبدیل شود.با افتتاح این طرح، قطر به دومین قدرت بزرگ صادرکننده گاز درجهان تبدیل خواهد شد. قطر تدارکات لازم را برای حمل ونقل ال.ان.جی خود به کشورهای مقصد فراهم کرده است. قرار است برای انتقال گاز گونه جدیدی از کشتی های غول پیکر با ظرفیتی بیش از ۲۰۰ هزار تن به کار گرفته شود. شرکت های قطری با همکاری شرکت های خارجی در زمینه ساخت پایانه های گازطبیعی هم مشغول هستند. تنها در یک مورد شرکت «رأس گاز» قطر قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار برای ساخت یک پایانه گاز طبیعی در سواحل کشور ایتالیا به امضا رسانده است.با توجه به برنامه های وسیع دولت قطر در بهره برداری هرچه بیشتر از منابع گازی خود از جمله در پارس جنوبی، باید به پروژه ها و برنامه های در جریان دراین منطقه برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی سرعت داد. فعالیت های صنعت نفت در عسلویه توانسته است علاوه بر افزودن ۳۰ درصد تولیدگاز کشور، سالانه یک میلیارد دلار برای پیمانکاران ایرانی تولید کار کند. به گفته مسئولان ایرانی با اجرای طرح توسعه پارس جنوبی، میزان کل برداشت ایران از این میدان در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴) با آنچه قطر برداشت کرده است، برابر می شود. قطر هم اکنون روزانه ۴ میلیارد فوت مکعب گاز برداشت می کند که با اجرای طرح های توسعه خود، این میزان به ۲۴ میلیارد فوت مکعب خواهد رسید. رقابت دوشادوش تهران- دوحه برای بهره برداری از سفره مشترک پارس جنوبی در حال حاضر مورد توجه رسانه های جهان است. با وجودی که تصور می شود با راه اندازی فازهایی از طرح توسعه میدان پارس جنوبی، ظرفیت تولید ما از این میدان با قطر برابر شده است، اما به نظر می رسد که قطر با شتاب بخشیدن به سرمایه گذاری در این میدان مشترک، عرصه را به ایران تنگ کند.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا