WAP پل ارتباطی تلفن‌های همراه و اینترنت

با گسترش روزافزون اینترنت و تلفن‌های همراه به صورتی كه امروزه می‌بینیم، ایده‌های جدیدی در جهت دسترسی به اینترنت از طریق تلفن‌های همراه مطرح شد. اولین مطرح‌كنندگان این ایده، ائتلافی از شركت‌های نوكیا، اریكسون، موتورلا و Uniwired Planet بودند و اكنون این ائتلاف در حدود چند صد عضو دارد، ایده‌ای كه مطرح شد سیستمی تحت عنوان Wireless Application Programing) WAP) و یا در برخی منابع (Wireless Access Protocol) نام گرفت. تعریف دقیقی كه از WAP می‌توان ارایه كرد عبارت است از سیستمی كه در آن پروتكل ارتباطی و محیط برنامه‌نویسی جهت پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر وب روی گوشی‌های تلفن همراه ارایه می‌شود.
همان‌طور كه اشاره شد با استفاده از سیستم WAP می‌توان از طریق تلفن همراه به اینترنت متصل شد. بدیهی است جهت اتصال به اینترنت از طریق تلفن همراه با توجه به تفاوت‌های فاحشی كه بین ساختار یك تلفن همراه و PC وجود دارد، مشكلات خاصی هم وجود خواهد داشت و لذا لازم است تدابیر مناسبی اندیشیده شود. این موارد را در این نوشتار مرور می‌كنیم.
WAP سیستمی است كه در آن پروتكل ارتباطی و محیط برنامه‌نویسی جهت پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی‌بر وب روی گوشی‌های تلفن همراه ارایه می‌شود.
● پروتكل ارتباطی
پروتكل ارتباطی كه در حال حاضر در اینترنت برای دیدن صفحات وب استفاده می‌شود HTTP است. (البته در سطح شبكه اینترنت برای فعالیت‌های متفاوت پروتكل‌های متفاوتی در سطح لایه Application استفاده می‌شود ولی پروتكلی كه جهت دیدن سایت‌ها از آن استفاده می‌شود HTTP است).‌
وقتی آدرس سایتی را به اینترنت اكسپلورر می‌دهید تا صفحه مربوط به آن سایت را ببینید، در پشت پرده، اینترنت اكسپلورر بسته‌ای را كه حاوی اطلاعاتی جهت درخواست صفحه آن سایت است به اینترنت می‌فرستد. اطلاعات این بسته به فرمتی است كه در پروتكل HTTP تعریف شده است. با این توصیف، وقتی صحبت از تلفن همراه می‌شود در نگاه اول مسأله حل شده است و فقط كافی است این‌بار تلفن همراه شما چنین بسته‌ای را ساخته و به اینترنت بفرستد. ولی این‌كار برای یك تلفن همراه شدنی نیست. زیرا بسته‌هایی كه در پروتكل HTTP ساخته می‌شوند حجم زیادی دارند و لذا لازم است فرستنده دارای حافظه مناسبی باشد.
در حالی كه تلفن همراه از نظر حافظه بسیار محدود است (البته به تازگی گروهی از تلفن‌های همراه با نام Smart phone وارد بازار شده‌اند كه از نظر حافظه نسبت به انواع قدیمی‌تر بسیار قوی‌ترند.) همچنین جهت پردازش بسته‌هایی كه با پروتكل HTTP ارسال و دریافت می‌شوند، نیاز به پردازشگری قوی‌تر از آن‌چه كه در یك تلفن همراه وجود دارد، می‌باشد. لذا جهت ورود تلفن همراه، به دنیای اینترنت ضروری است با توجه به قابلیت‌های یك تلفن همراه پروتكل ویژه‌ای طراحی شود. این پروتكل WAP نام دارد. البته WAP فراتر از یك پروتكل ساده در لایهApplication می‌باشد و بهتر است به آن پشته پروتكل Protocol Stack) WAP) بگوییم.
پشته پروتكلWAP دارای شش لایه می‌باشد و یك ارتباط connection less را در دنیای تلفن‌های همراه ایجاد می‌كند.
در این‌جا اشاره مختصری به كار هر یك از لایه‌ها می‌كنیم.
▪ Bearer Layer:
۱) معادل همان لایه فیزیكی در TCP/IP می‌باشد ولی این‌بار محیط ارتباطی wireless است و لذا پروتكل‌های دیگری در این لایه استفاه می‌شود.
▪ WDP:
۲) این لایه در واقع همان UDP است. به عبارت دیگر فعالیت و ساختاری مانند پروتكلUDP در لایه انتقال TCP/IP دارد.
۳) WTLS: لایه‌ای است كه امنیت ارتباطات را فراهم می‌كند. در این لایه از پروتكل SSL استفاده می‌شود.
۴) WTP: این لایه مدیریت درخواست‌ها و پاسخ‌ها را برعهده دارد.
۵) WSP: همانند لایه session در OSI می‌باشد، با تفاوت‌های مختصری جهت بهینه‌سازی.
۶) WAE: همانند لایه Application در TCP/IP می‌باشد. در واقع تمام برنامه‌هایی كه پیاده‌سازی می‌شوند در این لایه قرار دارند و كاربر تلفن همراه و برنامه‌نویس WAP، هر دو، با این لایه ارتباط برقرار می‌كنند.
مشكل عدم توانایی تلفن همراه جهت استفاده از پروتكل HTTP با طراحی پشته پروتكلی جدیدی با در نظر گرفتن محدودیت‌های تلفن همراه حل شد، ولی استفاده از این پروتكل مشكل جدیدی را ایجاد می‌كند. كه ضروری است تدبیر خاصی برای حل آن اندیشیده شود.
● دو پروتكل متفاوت، دو دنیای متفاوت‌
فرض كنید تصمیم داریم كه با استفاده از تلفن همراه به اینترنت وصل شویم و از اطلاعات موجود در اینترنت استفاده كنیم. برای این‌كار ضروریست تلفن همراه با زبانی (یا پروتكلی) كه در حال حاضر در اینترنت استفاده می‌شود(HTTP) صحبت كند ولی همان‌طور كه اشاره شد این امر امكان‌پذیر نمی‌باشد. راه‌حل مشكل استفاده از یك مترجم می‌باشد، مترجمی كه پروتكل تلفن‌های همراه (WAP) را به پروتكل وب كنونی (HTTP) و برعكس ترجمه كند. این مترجم اصطلاحا ًWAP gateway نامیده می‌شود.
WAP gateway در واقع یك نرم‌افزار است كه بین این دو شبكه قرار می‌گیرد و وقتی كه درخواست صفحه خاصی از تلفن همراه ارسال می‌شود،WAP gateway این درخواست را گرفته و به درخواستی با فرمت HTTP تبدیل كرده و به اینترنت می‌فرستد و در ادامه پس از دریافت پاسخ ازweb server مربوطه، پاسخ را به فرمت پروتكل WAP تبدیل كرده و به تلفن همراه برمی‌گرداند.WAP gateway می‌تواند در شبكه مخابراتی و یا در شبكه ISP و یا در شبكه خودتان قرار گیرد. درحال‌حاضر شركت‌های مختلف گونه‌های متفاوتی‌از WAP gateway را ارایه كرده‌اند. توجه كنید كه برخی از تولیدكنندگان قابلیت‌های RAS را هم به gateway خود اضافه كرده‌اند تا به نصبRAS server و تنظیم آن وجود نداشته باشد.
● Browser
تا این‌جا پروتكل ارتباطی و نحوه ارتباط با اینترنت مشخص شد. مشكل دیگری كه وجود دارد عدم وجود Browser یا مرورگر در تلفن همراه می‌باشد. تلفن همراه نمی‌تواند از IE كه در PC استفاده می‌شود استفاده كند. برای حل این مشكل، تولیدكنندگان گوشی در قسمتی از ROM دستگاه یك micro browser قرار داده‌اند كه در واقع كاری شبیه به اینترنت اكسپلورر ویندوز می‌كند. البته در چند سال آینده این ریزمرورگرها روی سیم‌كارت قرار خواهند گرفت كه این امر جهت راحتی در پیاده‌سازی سیستم‌های WAP می‌گیرد. (همان‌طور كه در حال حاضر ممكن است یك مرورگر صفحه‌ای را به گونه خاصی نمایش دهد و مرورگر دیگری به شكل دیگر، در دنیای تلفن‌های همراه هم مرورگرهای مختلفی وجود دارد.
● محتویات سایت
محتویات سایت‌های اینترنتی كه در اینترنت اكسپلورر مشاهده می‌كنید با زبان HTML و یا XML و... نوشته می‌شوند. اینترنت اكسپلورر محتویات یك فایل HTML را خوانده و آن‌را تفسیر می‌كند و به صورتی كه لازم است نمایش می‌دهد با‌این‌وصف، ریزمرورگر هم لازم است صفحات HTML را گرفته و تفسیر كرده و نمایش دهد. ولی این‌كار عملی نیست. اولاً جهت نمایش یك صفحه HTML، صفحه نمایش بزرگی لازم است كه یك تلفن همراه ندارد. ثانیاً حجم فایل‌های HTML زیادتر از آن است كه در یك تلفن همراه معمولی قرار بگیرد. ثالثا جهت پردازش TagهایHTML نیاز به پردازنده‌ای قوی‌تر از آنچه كه در تلفن همراه موجود است می‌باشد. طراحان WAP با ارایه زبانی مانندHTML ولی مناسب برای یك تلفن همراه این مشكل را حل كردند.
یعنی زبانی به نام WMLیا Wireless Markup Language كه جهت پردازش صفحات WML هم زبانی به نام WML Script ایجاد شده است. برای تبدیل كدهایHTML به WML نیز نرم‌افزارهای دیگری ساخته شده است ولیكن عملكرد آن‌ها چندان مطلوب نبوده است. لذا اگر قصد دارید سایتی را جهت استفاده تلفن‌های همراه پیاده‌سازی كنید بهتر است از همان ابتدا صفحاتWML را خودتان بنویسید (WMLبسیار شبیه بهHTML است) و روی‌web server تان قرار دهید. اگر با ASP.NET آشنایی كافی دارید می‌توانید با استفاده از امكاناتی كه مایكروسافت درVS.NET جهت تولید سایت برای PDA ها قرار داده است سایت خود را پیاده‌سازی كنید. البته درVS.NET مفاهیمی غیراز‌آنچه كه درWML خواهید دید نیز مطرح می‌شود.
در موردweb server هم می‌توانید از IIS مایكروسافت استفاده كنید و فقط تنظیمات خاصی را روی آن باید انجام دهید.
دنیایWAP مفاهیم ومسایل دیگری هم دارد كه در این‌جا مطرح نشدند ولی امیدوارم این مقاله دید اولیه‌ای را جهت وارد شدن به این وادی به شما داده باشد.

سعید احمدلوئی

منبع : ماهنامه شبکه